<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 29 lipca:

1210 – Na zjeździe książąt dzielnicowych w Borzykowej został nadany Kościołowi tzw. przywilej borzykowski.
1423 – W Przedborzu nad Pilicą król Władysław II Jagiełło nadał prawa miejskie Łodzi, w tym prawo odbywania targów w środy i dwóch jarmarków rocznie.
1518 – IV wojna litewsko-moskiewska: zwycięstwo wojsk polsko-litewskich w bitwie pod Połockiem.
1553 – Król Zygmunt II August ożenił się z Katarzyną Habsburżanką.
1571 – Atak floty duńskiej na Puck.
1683 – Król Jan III Sobieski przybył z Wilanowa do Krakowa, gdzie oczekiwał na ostateczną mobilizację i koncentrację wojsk koronnych przed wyruszeniem pod oblegany przez armię turecką Wiedeń.
1794 – Insurekcja kościuszkowska: zwycięstwo powstańców w bitwie pod Sałatami.
1920 – Wojna polsko-bolszewicka: utworzono Wojskowe Gubernatorstwo Warszawy.
1921:
    Premiera filmu Janko Zwycięzca w reżyserii Gustawa Cybulskiego.
    W Prószkowie koło Opola zanotowano najwyższą temperaturę w historii na terenie obecnej Polski (+40,2°C).
1938:
    Otwarto Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologiczne na szczycie Pop Iwan w Beskidach Wschodnich (obecnie Ukraina).
    Założono Związek Kynologiczny w Polsce.
1939 – Transatlantyk „Chrobry” wypłynął z Gdyni w dziewiczy rejs do Ameryki Południowej. Wśród pasażerów był Witold Gombrowicz, który na zawsze opuszczał Polskę.
1941 – Podczas apelu w obozie koncentracyjnym Auschwitz o. Maksymilian Maria Kolbe dobrowolnie wybrał śmierć głodową w zamian za Franciszka Gajowniczka, który był w grupie 10 więźniów skazanych na śmierć za ucieczkę jednego z więźniów.
1943 – Oddział sztabowy Gwardii Ludowej pod dowództwem Jana Choiny ps. „Doktor” zaatakował między Zwierzyńcem a Biłgorajem pociąg wojskowy z niemiecką jednostką pacyfikacyjną, wykolejając lokomotywę i staczając półgodzinną walkę, w wyniku której zabito kilkunastu Niemców, zdobyto broń i amunicję.
1944:
    W bitwie w Pogorzeli koło Mińska Mazowieckiego zginął dowódca kompanii pancernej Heinz Göring, bratanek Hermanna.
    Związek Patriotów Polskich wystosował apel przez radio moskiewskie do ludności Warszawy o rozpoczęcie powstania przeciwko Niemcom. Komunikaty będące powtórzeniem tej audycji nadawała także czterokrotnie 30 lipca w godzinach: 15:00, 20.55, 21:55, i 23:00 moskiewska Radiostacja im. Tadeusza Kościuszki.
1948 – W Londynie, po 12-letniej przerwie spowodowanej wybuchem II wojny światowej, rozpoczęły się XIV Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polska zdobyła na nich 2 medale – w wadze piórkowej brązowy medal wywalczył bokser Aleksy Antkiewicz, a w Olimpijskim Konkursie Sztuki złoty medal w dziedzinie muzyki otrzymał Zbigniew Turski
1951 – Prymas Stefan Wyszyński poświęcił odbudowaną po wojnie archikatedrę św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu.
1969 – Założono Wyższą Szkołę Nauczycielską w Siedlcach
1972 – Hiszpan José Luis Viejo wygrał 29. Tour de Pologne.
1973 – Premiera komedii filmowej „Wniebowzięci” w reżyserii Andrzeja Kondratiuka.
1975 – Gerald Ford jak pierwszy prezydent USA odwiedził były niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau.
1979 – W Gdańsku powstał Ruch Młodej Polski.
1987 – Zbigniew Piątek wygrał 44. Tour de Pologne.
1988 – Andrzej Mierzejewski wygrał 45. Tour de Pologne.
1989 – W czasie obradującego w Warszawie XIII Plenum KC PZPR gen. Wojciech Jaruzelski, wybrany kilka dni wcześniej na urząd Prezydenta PRL, złożył rezygnację ze stanowiska I sekretarza KC PZPR. Jego następcą został Mieczysław F. Rakowski.
1998 – Prząśniczka została oficjalnym hejnałem Łodzi.
2004 – Powołanie spółki pasażerskich przewozów kolejowych Koleje Mazowieckie
2005:
    Rozpoczęto budowę północnego odcinka Autostrady A1 z Rusocina do Nowych Marz.
    Sejm RP przyjął ustawy: o przeciwdziałaniu narkomanii i o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
    Zakończono wydobycie węgla w KWK „Piast” w Bieruniu i w KWK „Ruch II” w Woli.
2011 – Komisja Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego pod przewodnictwem ministra spraw wewnętrznych i administracji Jerzego Millera ogłosiła raport końcowy ze śledztwa w sprawie katastrofy smoleńskiej.

Urodzili się 29 lipca:

1744 – Paweł Skórzewski, polski szlachcic, generał, polityk (zm. 1819)
1785 – Maksymilian Jabłonowski, polski książę, polityk (zm. 1846)
1793 – Ignacy Abramowicz, rosyjski generał pochodzenia polskiego (zm. 1867)
1814 – Aleksander Przezdziecki, polski hrabia, historyk, mediewista (zm. 1871)
1817 – (lub 1822) Alfred Józef Potocki, polski hrabia, polityk, premier Austrii (zm. 1889)
1827 – Marcin Peterseim, polski przedsiębiorca (ur. 1904)
1873 – Ludwik Panczakiewicz, polski architekt, przedsiębiorca budowlany (zm. 1935)
1880 – Kazimierz Młodzianowski, polski legionista, malarz, polityk, minister spraw wewnętrznych (zm. 1928)
1881:
    Ignacy Dygas, polski śpiewak operowy (tenor), pedagog (zm. 1947)
    Aleksander Wańkowicz, polski pułkownik pilot (zm. 1947)
1882:
    Stefan Kałamajski, polski kupiec, przemysłowiec, działacz gospodarczy, polityk (zm. 1949)
    Paulina Seidenbeutel-Karbowska, polska lekarka, pianistka pochodzenia żydowskiego (zm. 1941)
1883 – Stanisław Wieroński, polski generał brygady (zm. 1958)
1884 – Radzisław Wodziński, polski adwokat, notariusz, polityk, senator RP (zm. 1962)
1885 – Konstanty Stecki, polski botanik (zm. 1978)
1888:
    Jan Koj, polski polityk, poseł na Sejm RP, prezydent Gliwic (zm. 1948)
    Stanisław Łoza, polski podpułkownik, historyk sztuki, bibliograf (zm. 1956)
    Mariusz Maszyński, polski aktor, recytator, malarz, dramaturg (zm. 1944)
1890 – Jan Barylski, polski pisarz, dziennikarz (zm. 1946)
1891 – Wacław Komarnicki, polski prawnik, polityk, poseł na Sejm RP, minister sprawiedliwości w rządzie na uchodźstwie (zm. 1954)
1893 – Marian Koczwara, polski botanik (zm. 1970)
1895:
    Jerzy Jan Jastrzębski, polski pułkownik dyplomowany kawalerii (zm. 1944)
    Marian Kenig, polski ekonomista, działacz socjalistyczny (zm. 1959)
1897:
    Zofia Jabłońska-Erdmanowa, polska poetka (zm. 1998)
    Władysław Ostrowski, polski torakochirurg (zm. 1949)
1898:
    Isidor Isaac Rabi, amerykański fizyk pochodzenia polsko-żydowskiego, laureat Nagrody Nobla (zm. 1988)
    Krzysztof Mikołaj Radziwiłł, polski ziemianin, podporucznik rezerwy piechoty, polityk, senator RP i poseł na Sejm Ustawodawczy (zm. 1986)
1899 – Ignacy Płażewski, polski fotograf, historyk (zm. 1977)
1900 – Józef Witczak, polski działacz plebiscytowy, powstaniec śląski (zm. 1987)
1901:
    Stefan Hnydziński, polski aktor (zm. 1939)
    Józef Stańczewski, polski pisarz, działacz polonijny w Brazylii (zm. 1935)
1903 – Andrzej Krzeptowski I, polski oficer rezerwy, biegacz i skoczek narciarski, alpejczyk, działacz Goralenvolku (zm. 1945)
1907 – Stanisław Biniecki, polski lekarz, farmaceuta, chemik (zm. 1999)
1908:
    Krystyna Pieradzka, polska historyk (zm. 1986)
    Stanisław Tymoteusz Trojanowski, polski franciszkanin, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
1909 – Dominik Figurny, polski malarz (zm. 2000)
1914 – Jerzy Bichniewicz, polski podporucznik saperów, cichociemny (zm. 1942)
1918 – Tadeusz Czapliński, polski historyk (zm. 1979)
1920:
    Hanna Adamczewska-Wejchert, polska urbanistka, architekt (zm. 1996)
    Władysław Puch, polski polityk, poseł na Sejm PRL
1921 – Zbigniew Przyrowski, polski dziennikarz, publicysta (zm. 2008)
1922 – Ruta Sakowska, polska historyk (zm. 2011)
1923 – Mieczysław Baryłko, polski malarz (zm. 2002)
1925:
    Wacław Kapusto, polski fotografik, fotoreporter, żołnierz AK (zm. 2018)
    Zbigniew Pawelski, polski architekt
    Aniela Świderska, polska aktorka
1926 – Jacek Bocheński, polski prozaik, eseista, publicysta, autor książek „Boski Juliusz”, „Nazo poeta”, „Stan po zapaści”; członek polskiego Pen-Clubu, redaktor naczelny kwartalnika „Zapis”
1927 – Bruno Miecugow, polski dziennikarz, publicysta, pisarz (zm. 2009)
1928 – Roman Wionczek, polski reżyser i scenarzysta filmowy i telewizyjny (zm. 1998)
1929 – Maria Stangret-Kantor, polska malarka (zm. 2020)
1930 – Mieczysław Jaworski, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy kielecki (zm. 2001)
1931:
    Czesław Jaroszyński, polski aktor, poeta (zm. 2020)
    Jan Ziółek, polski historyk (zm. 2009)
1932 – Jerzy Żydkiewicz, polski aktor (zm. 2019)
1934:
    Ignacy Ordon, polski piłkarz, trener (zm. 2017)
    Michał Szewczyk, (właść. Eugeniusz Szewczyk), aktor, znany z filmów „Zamach”, „Kapitan Sowa na tropie”, „Pan Samochodzik i templariusze”
1935:
    Tadeusz Czechowicz, polski polityk, poseł na Sejm PRL
    Krzysztof Ziembiński, polski aktor, reżyser teatralny, pedagog (zm. 2009)
1936 – Aleksy Kazberuk, polski prawnik, poeta (zm. 2012)
1937 – Eugeniusz Patyk, polski polityk, senator RP
1938:
    Barbara Polańska, polska polityk, poseł na Sejm PRL
    Andrzej Szczeklik, polski lekarz, naukowiec, pisarz, filozof medycyny, rektor Akademii Medycznej w Krakowie, wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności (zm. 2012)
1939:
    Witold Baran, polski lekkoatleta, średniodystansowiec (zm. 2020)
    Julian Klukowski, polski brydżysta (zm. 2017)
    Tadeusz Ludwik Mleczko, polski nauczyciel, polityk, działacz sportowy (zm. 2019)
1940:
    Edward Cyrson, polski prawnik, ekonomista, nauczyciel akademicki (zm. 2018)
    Jerzy Landsberg, polski kierowca rajdowy (zm. 1979)
1941 – Karol Jakubowicz, polski politolog, publicysta, medioznawca (zm. 2013)
1943 – Marta Ptaszyńska, polska kompozytorka, perkusistka, pedagog
1944 – Stanisław Małkowski, polski duchowny katolicki, socjolog, działacz opozycji antykomunistycznej, współpracownik KOR, ROPCiO oraz Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej; uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r.; kapelan podziemnej Solidarności w latach 1982–1989
1947 – Elżbieta Śnieżkowska-Bielak, polska pisarka, poetka, autorka literatury dziecięcej
1949:
    Jerzy Bończak, polski aktor, reżyser teatralny, odtwórca roli Krzepickiego w serialu „Kariera Nikodema Dyzmy” i inżyniera Maca w serialu „Alternatywy 4”
    Lucjan Łągiewka, polski wynalazca, konstruktor (zm. 2017)
    Roman Michałowski, polski historyk, mediewista
    Francis Smerecki, francuski piłkarz, trener pochodzenia polskiego (zm. 2018)
1950 – Elżbieta Towarnicka, polska śpiewaczka operowa (sopran)
1951 – Tadeusz Zawada, polski kolarz szosowy
1954:
    Michał Olszański, polski pedagog, dziennikarz i prezenter radiowo-telewizyjny
    Ryszard Podlas, polski lekkoatleta, czterystumetrowiec
1956 – Andrzej Komar, polski sztangista
1961:
    Lucyna Matuszna, polska hokeistka na trawie
    Bartłomiej Sienkiewicz, polski historyk, publicysta, polityk, minister spraw wewnętrznych, poseł na Sejm RP
1963 – Piotr Pawlicki, polski żużlowiec
1965 – Paweł Wilczak, polski aktor
1967 – Rafał Jurkowlaniec, polski dziennikarz, polityk, samorządowiec, marszałek województwa dolnośląskiego
1973 – Eliza Białkowska, polska gimnastyczka
1977 – Michał Sitarski, polski aktor
1978:
    Marcin Różalski, polski zawodnik sportów walki
    Marta Walesiak, polska aktorka
1979 – Jarosław Zarębski, polski kolarz szosowy
1980 – Katarzyna Jarkowska, polska koszykarka
1987:
    Jolanta Kelner, polska siatkarka
    Monika Weder, polska siatkarka
1989 – Sebastian Kaleta, polski prawnik, urzędnik państwowy, polityk, poseł na Sejm RP
1990:
    Taco Hemingway, polski raper
    Michał Janota, polski piłkarz
1991 – Ariel Borysiuk, polski piłkarz
1994:
    Jakub Schenk, polski koszykarz
    Kinga Woźniak, polska koszykarka
    Jakub Biedrzycki, polski judoka
    Marta Janiszewska, polska siatkarka
2001 – Julia Szczurowska, polska siatkarka

Zmarli 29 lipca:

1678 – Andrzej Wiszowaty, polski filozof, kaznodzieja, poeta, ideolog braci polskich (ur. 1608)
1712 – Johann Friedrich von Wolfframsdorff, saski arystokrata, królewsko-polski i elektorsko-saski szambelan i radca (ur. 1674)
1845 – Kazimierz Paszkowicz, polski podpułkownik, uczestnik powstania listopadowego (ur. 1788)
1882 – Włodzimierz Wolski, polski poeta, prozaik, tłumacz (ur. 1824)
1920 – Stefan Zdanowski, polski żołnierz, działacz niepodległościowy i społeczny (ur. 1897)
1936 – Ferdynand Andrusiewicz, polski podpułkownik piechoty, architekt (ur. 1885)
1937 – Leonard Lepszy, polski historyk sztuki złotniczej (ur. 1856)
1938 – Mieczysław Łoganowski, polski działacz socjalistyczny i komunistyczny (ur. 1895)
1942 – Wojciech Kossak, polski malarz, przedstawiciel nurtu malarstwa historycznego i batalistycznego, współautor „Panoramy Racławickiej”; ojciec malarza Jerzego Kossaka oraz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec (ur. 1856)
1944:
    Stefan Kasprzyk, polski harcerz, żołnierz Szarych Szeregów i AK (ur. 1920)
    Walenty Puchała, polski duchowny katolicki, polityk, senator RP (ur. 1874)
    Stanisław Raczkowski, polski rotmistrz (ur. 1912)
1945 – Romuald Miller, polski architekt, polityk (ur. 1882)
1953 – Jan Wantuła, polski ślusarz hutniczy, pomolog, pisarz ludowy, bibliofil (ur. 1877)
1964:
    Łucjan Kamieński, polski kompozytor, muzykolog (ur. 1885)
    Wanda Wasilewska, polska działaczka socjalistyczna, komunistyczna, pisarka; członek Rady Naczelnej PPS (1934–1937); po wybuchu II wojny światowej przebywała we Lwowie, a następnie w Moskwie; od 1941 r. w WKP; w latach 1943–1946 przewodnicząca Związku Patriotów Polskich, organizacji powołanej przez komunistów polskich w ZSRS; wiceprzewodnicząca PKWN (1944) (ur. 1905)
1967 – Aleksander Wat (właść. Aleksander Chwat), poeta, prozaik, tłumacz; przedstawiciel polskiego futuryzmu; autor „Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka”, wnikliwą diagnozą komunizmu jest jego „Mój wiek. Pamiętnik mówiony”; redaktor „Miesięcznika Literackiego” (ur. 1900)
1978:
    Andrzej Bogucki, polski aktor, reżyser, piosenkarz. Wystąpił m.in. w filmach „Śluby ułańskie”, „Manewry miłosne”, „Sprawa do załatwienia”; wykonawca takich przebojów jak „Czerwony autobus”, „Jak przygoda to tylko w Warszawie”, „Trzej przyjaciele z boiska”, „A mnie jest szkoda lata” (ur. 1904)
    Paweł Hoffman, polski dziennikarz, działacz komunistyczny pochodzenia żydowskiego (ur. 1903)
1985:
    Piotr Lutczyn, polski reżyser, scenograf i scenarzysta filmów animowanych (ur. ?)
    Stanisław Majewski, polski prawnik, polityk, minister finansów, wicepremier (ur. 1915)
1986 – Janina Górkiewicz, polska pisarka, autorka książek dla młodzieży (ur. 1921)
1987 – Tadeusz Makarczyński, polski twórca filmów dokumentalnych (ur. 1918)
1988 – Czesław Ciupa, polski piłkarz (ur. 1935)
1989 – Mieczysław Słowikowski, polski generał brygady (ur. 1896)
1990 – Juliusz Burski, polski reżyser (ur. 1934)
1997 – Karol Szafranek, polski pianista, pedagog (ur. 1904
2001:
    Aleksander Czachor, polski piłkarz, działacz piłkarski (ur. 1923)
    Edward Gierek, polski polityk, działacz komunistyczny, wieloletni I sekretarz KW PZPR w Katowicach; w latach 1970–1980 I sekretarz KC PZPR (ur. 1913)
2005 – Zbigniew Milewski, polski konstruktor jachtów, inżynier budowy okrętów (ur. 1927)
2006 – Maciej Aksler, polski pilot doświadczalny (ur. 1947)
2007 – Eugeniusz Ćwirlej, polski malarz (ur. 1925)
2010 – Edward Dymek, polski aktor dziecięcy (ur. 1957)
2011 – Zbigniew Rojek, polski muzyk, kompozytor, artysta kabaretowy (ur. 1954)
2012:
    August Kowalczyk, polski aktor, reżyser; więzień niemieckiego obozu Auschwitz, z którego uciekł w 1942 r., żołnierz Armii Krajowej; znany m.in. z ról w serialach „Stawka większa niż życie”, „Chłopi” i „Sekret Enigmy” (ur. 1921)
    Dariusz Kuc, polski operator filmowy (ur. 1956)
2013 – Jacek Korczakowski, polski poeta, autor tekstów piosenek (ur. 1939)
2015:
    Witosław Czerwonka, polski malarz, rysownik, artysta interdyscyplinarny (ur. 1949)
    Stefania Korżawska, polska polonistka, nauczycielka, poetka (ur. 1956)
    Jan Kulczyk, polski przedsiębiorca (ur. 1950)
2016:
    Roman Dwilewicz, polski matematyk (ur. 1949)
    Franciszek Kobryńczuk, polski lekarz weterynarii (ur. 1929)
2017 – Piotr Wandycz, polski historyk Europy Środkowej i dziejów dyplomacji (ur. 1923)
2018:
    Gustaw Budzyński, polski akustyk, porucznik AK, członek WiN, uczestnik powstania warszawskiego, więzień polityczny (ur. 1921)
    Tomasz Stańko, jeden z najwybitniejszych muzyków w historii polskiego jazzu, autor około czterdziestu albumów, kompozytor muzyki do kilkudziesięciu filmów, wśród których znalazły się „Pożegnanie z Marią”, „Reich”, „Egzekutor” oraz spektakli teatralnych: „Balladyna”, „Nienasycenie”, „Wyzwolenie”. Jako pierwszy polski artysta został uhonorowany Europejską Nagrodą Jazzową w 2003 r.(ur. 1942)
    Andrzej Włodarczyk, polski chirurg, urzędnik państwowy, polityk (ur. 1952)
2019 – Czesław Stopka, polski aktor (ur. 1936)