<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 14 listopada:

1425 – W Brześciu Litewskim książęta mazowieccy Siemowit V i Kazimierz II potwierdzili, w imieniu swego ojca Siemowita IV, zależność lenną Mazowsza wobec króla Władysława II Jagiełły.
1534 – Uchwalono Artykuły sejmiku w Środzie – najstarsze instrukcje poselskie wystawione w języku polskim.
1632 – Nowy król Władysław IV Waza podpisał Pacta conventa.
1806 – Gen. Jan Henryk Dąbrowski rozpoczął nabór do Armii Księstwa Warszawskiego.
1850 – Powstała Izba Przemysłowo-Handlowa w Krakowie (jako Izba Handlowa i Przemysłowa).
1856 – W Poznaniu uruchomiono gazownię miejską.
1896 – W Teatrze Miejskim w Krakowie odbył się drugi na ziemiach polskich pokaz filmowy z wykorzystaniem aparatury braci Lumière. Pierwszy miał miejsce 18 lipca w Warszawie na aparaturze edisonowskiej.
1918 – Rozwiązała się Rada Regencyjna i przekazała pełnię władzy Naczelnemu Dowódcy WP Józefowi Piłsudskiemu; Królestwo Polskie stało się Republiką Polską, zaczątkiem II Rzeczypospolitej
1941 – Niemcy rozstrzelali około 9 tys. Żydów z getta w Słonimiu (dzisiejsza Białoruś).
1943 – Gestapo aresztowało czołowych działaczy PPR: Małgorzatę Fornalską i Pawła Findera.
1946 – Odkryto Jaskinię nad Źródłem w Dolinie Będkowskiej na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.
1961 – Założono Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu.
1969 – Premiera 1. odcinka serialu telewizyjnego Przygody pana Michała w reżyserii Pawła Komorowskiego.
1982 – Spłonął drewniany kościół św. Wawrzyńca w Bytomiu.
1982 – Do Gdańska powrócił zwolniony z internowania Lech Wałęsa.
1987 – Założono Unię Polityki Realnej.
1990 – W Warszawie podpisano traktat polsko-niemiecki potwierdzający granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej.
1995 – Podpisano umowę o powołaniu spółki Daewoo-FSO.
2007 – Sejm RP przyjął uchwałę w sprawie ustanowienia dnia 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.
2013 – W wyniku eksplozji i pożaru gazociągu w Jankowie Przygodzkim w województwie wielkopolskim zginęły 2 osoby, a 13 zostało rannych.

Urodzili się 14 listopada:

1614 – Aleksander Karol Waza, polski królewicz (zm. 1634)
1747 – Józef Angiolini, polski jezuita, teolog, filozof pochodzenia włoskiego (zm. 1814)
1778 – Stanisław Kostka Mielżyński, polski hrabia, generał brygady (zm. 1826)
1787 – Mateusz Grunenberg, polski nauczyciel, autor i wydawca podręczników (zm. 1863)
1799 – Ferdynand Werner, polski farmaceuta (zm. 1870)
1814:
    Edmund Bojanowski, polski działacz społeczny, założyciel Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, błogosławiony (zm. 1871)
    Karolina Wojnarowska, polska pisarka (zm. 1858)
1819 – Józef Leopold Kmietowicz, polski duchowny katolicki, przywódca powstania chochołowskiego (zm. 1859)
1817 – August Mosbach, polsko-niemiecki historyk, publicysta, encyklopedysta pochodzenia żydowskiego (zm. 1884)
1836 – Michał Elwiro Andriolli, polski rysownik, ilustrator książek, malarz (zm. 1893)
1849:
    Jan Rode, polski lekarz, działacz społeczny, filantrop (zm. 1915)
    Bronisław Rymkiewicz, polski inżynier kolejnictwa (zm. 1907)
1855:
    Leopold Janikowski, polski meteorolog, podróżnik, etnograf (zm. 1942)
    Leopold Zarzecki, polski działacz narodowy (zm. 1929)
1872 – Stanisław Ruff, polski chirurg pochodzenia żydowskiego (zm. 1941)
1878:
    Louis Marcoussis, polsko-francuski malarz, grafik (zm. 1941)
    Leopold Staff, polski poeta, eseista, tłumacz. Jeden z najwybitniejszych twórców literatury XX wieku, kojarzony głównie jako przedstawiciel współczesnego klasycyzmu; prekursor poezji codzienności, związany także z franciszkanizmem i parnasizmem (zm. 1957)
1882 – Stanisław Szpaczyński, polski podpułkownik, inżynier (zm. 1940)
1884 – Feliks Lachowicz, polski rysownik, akwarelista, malarz, rzeźbiarz (zm. ?)
1886 – Stanisław Kwaśniewski, polski generał brygady (zm. 1956)
1887 – Bernard Mond, polski generał brygady (zm. 1957)
1888 – Stanisław Gołębiowski, polski porucznik pilot w służbie rosyjskiej (zm. ?)
1890 – Witold Kajruksztis, polski malarz, grafik pochodzenia litewskiego (zm. 1961)
1891:
    Józef Orwid, polski aktor (zm. 1944)
    Stanisław Ujejski, polski generał brygady obserwator (zm. 1980)
1894 – Zbigniew Antonowicz, polski kapitan rezerwy saperów (zm. 1940)
1896 – Janusz Iliński, polski hrabia, podpułkownik, działacz niepodległościowy, dyplomata (zm. 1961)
1897 – Henryk Jędrzejowski, polski fizyk, działacz komunistyczny (zm. prawdop. 1937)
1901:
    Alfons Karny, polski rzeźbiarz (zm. 1989)
    Kazimierz Niemirowicz-Szczytt, polski porucznik, neurolog, psychiatra (zm. 1940)
1902 – Stanisław Grzywiński, polski polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1987)
1903 – Alma Kar, polska aktorka, tancerka (zm. 1992)
1905 – Włodzimierz Zonn, polski astronom (zm. 1975)
1907 – Władysław Kopaliński, polski leksykograf, tłumacz, wydawca (zm. 2007)
1909 – Feliks Fabian, polski malarz, grafik, aktor pochodzenia żydowskiego (zm. 1994)
1910 – Jerzy Putrament, polski prozaik, poeta, publicysta, polityk, poseł na Sejm PRL, dyplomata (zm. 1986)
1911 – Antoni Szuniewicz, polski organista, kompozytor, dyrygent, pedagog (zm. 1987)
1913 – Tadeusz Brajerski, polski językoznawca (zm. 1997)
1915:
    Michał Cwynar, polski kapitan pilot, as myśliwski (zm. 2008)
    Stanisław Janeczek, polski farmaceuta, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1985)
1919 – Andrzej Szubar, polski żołnierz, milicjant, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1988)
1920:
    Lidia Lwow-Eberle, polska archeolog, żołnierz AK, sanitariuszka, działaczka kombatancka pochodzenia rosyjskiego
    Tadeusz Schmidt, polski aktor (zm. 1976)
1921:
    Kazimierz Szebiotko, polski profesor habilitowany nauk rolniczych (zm. 2014)
    Tadeusz Traczyk, polski matematyk (zm. 2013)
1923 – Tadeusz Szwagrzyk, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy częstochowski (zm. 1992)
1925 – Henryk Czarnecki, polski pisarz (zm. 1997)
1926 – Jerzy Matyjek, polski lekarz, działacz społeczny i katolicki, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 2017)
1927 – Janusz Wilhelmi, polski krytyk literacki, polityk, minister kultury i sztuki (zm. 1978)
1928 – Henryk Misiak, polski piłkarz (zm. 2018)
1931:
    Roman Indrzejczyk, polski duchowny katolicki, kapelan prezydenta RP (zm. 2010)
    Andrzej Nartowski, polski koszykarz (zm. 2003)
1932 – Zbigniew Gostomski, polski malarz, fotograf, artysta współczesny (zm. 2017)
1934:
    Marek Dietrich, polski inżynier mechanik (zm. 2009)
    Janina Kozak-Pajkert, polska poetka (zm. 2016)
1936:
    Marian Czepiec, polski poeta (zm. 1983)
    Maciej Patkowski, polski pisarz
1938:
    Stanisław Biżek, polski rzeźbiarz
    Andrzej Skrzypczak, polski piłkarz, bramkarz(zm. 2013)
1940 – Janusz Bogdan Roszkowski, polski poeta, prozaik, eseista, tłumacz
1941 – Mirosław Dzielski, polski filozof, polityk, działacz opozycyjny (zm. 1989)
1942 – Julian Gbur, polski duchowny katolicki, werbista, biskup lwowski, greckokatolicki biskup stryjski (zm. 2011)
1943 – Waldemar Parzyński, polski wokalista, członek zespołu Novi Singers
1944:
    Marek Ostrowski, polski prawnik, dziennikarz
    Michał Strąk, polski politolog, działacz ludowy, polityk, poseł na Sejm RP, minister-szef Urzędu Rady Ministrów
1945:
    Jan Berger, polski polityk, samorządowiec, burmistrz Czechowic-Dziedzic
    Jagna Dankowska, polska filozof, reżyser dźwięku (zm. 2018)
    Jan Lesiak, polski pułkownik SB i UOP (zm. 2020)
    Zbigniew Nowak, polski muzyk, członek zespołów Bractwo Kurkowe 1791 i Happy End
1947:
    Krzysztof Skórczewski, polski artysta grafik
    Elżbieta Więcławska-Sauk, polska dziennikarka, polityk, poseł na Sejm i senator RP
1948 – Andrzej Bieniasz, polski aktor (zm. 2007)
1949 – Andrzej Brzeski, polski aktor, piosenkarz, autor tekstów, kompozytor (zm. 2018)
1950 – Tomasz Orlicz, polski dziennikarz, dokumentalista, scenarzysta, realizator, reżyser
1951 – Leszek Cichy, polski himalaista, który jako pierwszy Polak zdobył tzw. Koronę Ziemi, wchodząc na najwyższe szczyty siedmiu kontynentów. W 1980 r. wspólnie z Krzysztofem Wielickim dokonał pierwszego zimowego wejścia na Mount Everest
1952 – Bożena Zientarska, polska lekkoatletka, sprinterka
1953 – Marek Słyk, polski pisarz (zm. 2019)
1954 – Andrzej Dziuk, polski reżyser, scenograf
1955:
    Piotr Gawryś, polski brydżysta
    Stanisław Karczewski, polski chirurg, polityk, marszałek Senatu RP
    Wiesław Kot, polski poeta
1958 – Michał Juszczakiewicz, polski aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmów dokumentalnych
1959 – Grażyna Seweryn, polska koszykarka
1961 – Krzysztof Bujar, polski hokeista
1963:
    Adam Drzeżdżon, polski samorządowiec, burmistrz Władysławowa
    Michał Krasenkow, polski szachista, trener pochodzenia rosyjskiego
1966 – Grzegorz Kapusta, polski samorządowiec, wicemarszałek województwa lubelskiego
1967:
    Tomasz Banaś, polski kompozytor, gitarzysta, członek zespołów: De Mono i Indigo
    Cezary Zamana, polski kolarz szosowy
1970 – Omar Sangare, polski aktor, reżyser, pisarz, pedagog pochodzenia malijskiego
1971 – Artur Pałyga, polski dramaturg, poeta, prozaik, scenarzysta, dziennikarz, pedagog
1972:
    Edyta Górniak, polska piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów, producentka muzyczna
    Agnieszka Lingas-Łoniewska, polska pisarka
    Dariusz Żuraw, polski piłkarz, trener
1973 – Katarzyna Dutkiewicz, polska dziennikarka, działaczka samorządowa, polityk, poseł na Sejm RP
1974 – Anna Stera-Kustusz, polska biathlonistka
1976 – Krzysztof Sitarski, polski inżynier górnik, polityk, poseł na Sejm RP
1979 – Piotr Jakimów, polski gitarzysta, perkusista, członek zespołów: Psio Crew, Omkara i Akurat
1982 – Monika Grochola, polska judoczka
1984 – Maciej Radel, polski aktor
1991:
    Mateusz Mak, polski piłkarz
    Michał Mak, polski piłkarz
    Taras Romanczuk, ukraińsko-polski piłkarz
    Magdalena Matusiak, polska siatkarka

Zmarli 14 listopada:

1398 – Andrzej Jastrzębiec, polski duchowny katolicki, franciszkanin, biskup serecki i wileński, dyplomata (ur. ?)
1624 – Marcin Broniewski, polski szlachcic, polityk (ur. ok. 1564)
1749 – Jakub Kazimierz Rubinkowski, polski kupiec, dworzanin, rajca toruński, poczmistrz królewski, mecenas sztuki, bibliofil, publicysta, tłumacz, pisarz (ur. 1668)
1801 – Grzegorz Piramowicz, polski duchowny katolicki, kaznodzieja, pedagog, prozaik, poeta, filozof pochodzenia ormiańskiego (ur. 1735)
1846 – Edmund Wasilewski, polski poeta (ur. 1814)
1852 – Karol Antoniewicz, polski duchowny katolicki, jezuita, misjonarz, pisarz (ur. 1807)
1863 – Stefan Cielecki, polski oficer, dowódca oddziału w powstaniu styczniowym (ur. ok. 1839)
1865 – Witold Czartoryski, polski arystokrata, wojskowy, polityk emigracyjny (ur. 1822)
1900 – Stanisław Schnür-Pepłowski , polski historyk literatury i teatru, krytyk teatralny, dziennikarz, redaktor, publicysta, prawnik (ur. 1859)
1901 – Adolf Kozieradzki, polski śpiewak operowy (bas), reżyser (ur. 1835)
1903 – Aleksander Krywult, polski kolekcjoner, mecenas sztuki (ur. 1845)
1911 – Marian Jasieńczyk, polski pisarz, dziennikarz, bibliotekarz (ur. 1855)
1915 – Teodor Leszetycki, polski pianista, kompozytor, pedagog (ur. 1830)
1922 – Erazm Majewski, polski archeolog, biolog, socjolog, filozof, ekonomista, etnograf, pisarz (ur. 1858)
1933 – Aleksander Romanowicz, polski generał pochodzenia tatarskiego (ur. 1871)
1939 – Edward Łakomy, polski major (ur. 1894)
1940 – Karol Butkiewicz, polski generał (ur. 1868)
1942 – Dawid Helman, polski lekarz laryngolog pochodzenia żydowskiego (ur. 1875)
1944 – Kamil de Pourbaix, polski ziemianin, działacz społeczny pochodzenia belgijskiego (ur. 1873)
1954 – Tadeusz Brincken, polski major piechoty (ur. 1893)
1957 – Piotr Miętkiewicz, polski pedagog, polityk, prezydent Bytomia (ur. 1891)
1963 – Irena Garztecka-Jarzębska, polska kompozytorka, pianistka, pedagog (ur. 1913)
1967 – Wera Obermüller, polska szachistka (ur. 1907)
1970 – Józef Ryszka, polski ziemianin, działacz rolniczy i społeczny, major, polityk, senator i poseł na Sejm RP (ur. 1893)
1973 – Jerzy Konorski, polski neurofizjolog (ur. 1903)
1975 – Jan Rostworowski, polski prozaik, poeta, tłumacz (ur. 1919)
1977 – Aleksander Aleksy, polski aktor, reżyser, tłumacz, pianista, kompozytor (ur. 1905)
1978 – Henryk Pomazański, polski pułkownik (ur. 1889)
1986 – Feliks Paszkowski, polski malarz (ur. 1904)
1987 – Edward Habich, polski inżynier, mechanik, wynalazca, konstruktor czołgów i ciągników w okresie międzywojennym (ur. 1905)
1990 – Adolf Rudnicki, polski pisarz (ur. 1909)
1993:
    Bolesław Kamykowski, polski scenograf i kostiumograf filmowy, malarz, pedagog (ur. 1927)
    Zbigniew Ruciński, polski kardiolog, poeta (ur. 1935)
1994 – Mariusz Strzelecki, polski żużlowiec (ur. 1967)
1998 – Rachela Holzer, polska aktorka pochodzenia żydowskiego (ur. 1899)
2000:
    Wiesław Barej, polski fizjolog zwierząt (ur. 1934)
    Wiesław Gawłowski, polski siatkarz, trener (ur. 1950)
2001 – Mieczysław Waśkowski, polski aktor, reżyser filmowy (ur. 1929)
2002 – Stanisław Łojasiewicz, polski matematyk (ur. 1926)
2003 – Genowefa Korska, polska aktorka (ur. 1912)
2006 – Kazimierz Rymut, polski językoznawca, onomasta (ur. 1935)
2007:
    Maria Cytowska, polska filolog klasyczny, tłumaczka (ur. 1922)
    Jan Kaczmarek, polski satyryk, piosenkarz, felietonista, aktor kabaretu Elita (ur. 1945)
    Władysław Szuszkiewicz, polski kajakarz (ur. 1938)
2013 – Artur Fryz, polski poeta, dziennikarz, autor piosenek, animator kultury (ur. 1963)
2016:
    Jan Michalski, polski chemik (ur. 1920)
    Wiesław Radomski, polski siatkarz, trener i działacz siatkarski (ur. 1949)
2017 – Czesława Noworyta, polska tenisistka stołowa (ur. 1940)
2019 – Krystyna Boglar, polska pisarka (ur. 1931)