<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 10 listopada:

1003 – W nocy z 10 na 11 listopada w klasztorze benedyktyńskim w Międzyrzeczu zamordowano Pięciu Braci Męczenników.
1292 – Zator w Małopolsce otrzymał prawa miejskie.
1430 – Wadowice otrzymały prawa miejskie.
1655 – IV wojna polsko-rosyjska: rozpoczęła się bitwa pod Jezierną.
1672 – Król Michał Korybut Wiśniowiecki podpisał w Lublinie akt konfederacji gołąbskiej.
1700 – Szlachta województw i powiatów Wielkiego Księstwa Litewskiego zawiązała konfederację olkienicką, skierowaną przeciwko magnackiej rodzinie Sapiehów.
1702 – Francuski poseł w Warszawie Charles de Caradas został aresztowany po tym jak przejęto jego listy do szwedzkiego ministra Carla Pipera i szwedzkiego stronnika Benedykta Sapiehy z zachętą do uderzenia na Saksonię.
1847 – Teodor Andrault de Langeron został prezydentem Warszawy.
1864 – Gen. Jarosław Dąbrowski został skazany na 15 lat zesłania na Syberię.
1892 – W Łodzi otwarto nowy cmentarz żydowski.
1905 – Cesarz Mikołaj II Romanow wprowadził stan wojenny w Królestwie Polskim.
1910 – W kościele św. Mikołaja w Krakowie odbył się ślub Feliksa Dzierżyńskiego i Zofii Muszkat.
1918:
    Austria zrzekła się Galicji na rzecz Polski.
    Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski powrócili do Warszawy z więzienia w Magdeburgu.
    Poprzedzające powstanie wielkopolskie wydarzenia tzw. Republiki Ostrowskiej.
1926 – PPS ogłosiła przejście do opozycji wobec rządów sanacji.
1927 – Premiera filmu Ziemia obiecana w reżyserii Aleksandra Hertza i Zbigniewa Gniazdowskiego.
1932 – Utworzono Archiwum Państwowe w Katowicach.
1934 – W Krakowie otwarto dzisiejszy Szpital Miejski Specjalistyczny im. Gabriela Narutowicza.
1936 – Edward Śmigły-Rydz otrzymał nominację na stopień marszałka Polski.
1937 – Premiera komedii filmowej Niedorajda w reżyserii Mieczysława Krawicza.
1939 – Na cmentarzu żydowskim w Koninie Niemcy rozstrzelali co najmniej 56 mieszkańców miasta i okolicznych miejscowości.
1941 – Oddziały niemieckie i ukraińskie dokonały masakry około 1500 Żydów z getta w Kostopolu na Wołyniu.
1945 – Powstał Centralny Urząd Planowania.
1947:
    Przed Sądem Okręgowym w Gdańsku zakończył się III proces załogi Stutthoffu.
    Zainaugurowała działalność Filharmonia Poznańska im. Tadeusza Szeligowskiego.
1950:
    Gen. bryg. August Emil Fieldorf został aresztowany w Łodzi przez funkcjonariuszy MBP.
    Utworzono Archiwum Państwowe w Białymstoku.
1974 – Premiera filmu Złoto w reżyserii Sylwestra Szyszko.
1979 – Sąd Wojewódzki w Tarnobrzegu z siedzibą w Sandomierzu skazał na karę śmierci Jana Sojdę, Józefa Adasia, Jerzego Sochę i Stanisława Kulpińskiego, oskarżonych o zamordowanie 25 grudnia 1976 roku 18-letniej, ciężarnej Krystyny Łukoszek, jej męża Stanisława i 12-letniego brata Mieczysława Kality, wracających do domu po pasterce w Połańcu.
1980 – Zarejestrowano NSZZ „Solidarność”.
1981 – Założono narodowo-radykalną organizację Narodowe Odrodzenie Polski.
1997 – Wisława Szymborska otrzymała tytuł Honorowego Obywatela Miasta Krakowa.
2000:
    Miasto Sulejówek przekazało dworek „Milusin” Fundacji Rodziny Józefa Piłsudskiego.
    Sformowano Reprezentacyjny Szwadron Kawalerii Wojska Polskiego.
2002 – Odbyła się II tura wyborów samorządowych.
2003 – Irena Sendlerowa została odznaczona Orderem Orła Białego.
2004:
    PKO BP zadebiutował na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.
    Polska przejęła półroczne przewodnictwo w Radzie Europy.
2005:
    Rosja wprowadziła embargo na import polskich produktów mięsnych.
    Sejm RP wyraził wotum zaufania dla rządu Kazimierza Marcinkiewicza.
2006:
    Weszła w życie ustawa ustanawiająca Order Krzyża Wojskowego.
    W Warszawie odsłonięto pomnik Romana Dmowskiego.
2008 – W Krakowie odsłonięto pomnik Józefa Piłsudskiego.
2018 – Na placu marsz. Józefa Piłsudskiego w Warszawie odsłonięto pomnik Lecha Kaczyńskiego.

Urodzili się 10 listopada:

1740 – Maria Kunegunda Wettyn, królewna polska, księżniczka saska (zm. 1826)
1743 – Wojciech Skarszewski, polski duchowny katolicki, biskup chełmski i lubelski, arcybiskup metropolita warszawski i prymas Królestwa Polskiego, pisarz wielki koronny, podkanclerzy koronny (zm. 1827)
1749 – Maciej Radziwiłł, polski polityk, kompozytor (zm. 1800)
1765 – Stanisław Węgrzecki, polski prawnik, polityk, prezydent Warszawy (zm. 1845)
1802 – Walenty Nasierowski, polski kapitan, uczestnik powstania listopadowego, emigrant (zm. 1888)
1804 – Edmund Kraiński, polski ziemianin, kapitan, uczestnik powstania listopadowego, polityk (zm. 1887)
1810 – Leopold Rzykowski, polski inżynier wojskowy, austriacki marszałek polny porucznik (zm. 1867)
1813 – Aleksander August Kremer, polski lekarz, działacz społeczny (zm. 1880)
1829 – Rudolf Okręt, polski kupiec, księgarz, wydawca, publicysta pochodzenia żydowskiego (zm. 1906)
1841 – Stanisław Ciuchciński, polski rzemieślnik, polityk, prezydent Lwowa (zm. 1912)
1846 – Bronisław Chlebowski, polski historyk literatury (zm. 1918)
1864 – Stanisław Barącz, polski poeta, tłumacz (zm. 1936)
1865 – Władysław Umiński, polski pisarz science fiction (zm. 1954)
1872 – Michał Borowski, polski kontradmirał (zm. 1939)
1882:
    Luna Drexlerówna, polska rzeźbiarka, malarka (zm. 1933)
    Antoni Zawistowski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
1884 – Zofia Nałkowska, polska pisarka; autorka powieści „Granica”, zbioru opowiadań „Medaliony”, a także prowadzonych przez ponad pół wieku „Dzienników” (zm. 1954)
1891 – Andrzej Hałaciński, polski podpułkownik piechoty, urzędnik, notariusz, dyplomata, poeta (zm. 1940)
1893:
    Stanisław Błaszkowiak, polski specjalista budowy mostów (zm. 1975)
    Teofil Orłowski, polski fotograf, fotochemik (zm. 1945)
1898 – Tadeusz Kudliński, polski pisarz, teatrolog (zm. 1990)
1899 – Adolf Heidrich, polski podporucznik rezerwy, instruktor harcerski, działacz niepodległościowy, ekonomista (zm. 1983)
1900 – Jan Gryczman, polski major (zm. 1985)
1901 – Alfons Karny, polski rzeźbiarz (zm. 1989)
1902:
    Salomon Jaszuński, polski językoznawca, publicysta, działacz komunistyczny pochodzenia żydowskiego (zm. 1938)
    Stefan Listowski, polski architekt (zm. 1987)
1904 – Feliks Więcek, polski kolarz szosowy (zm. 1978)
1905:
    Franciszek Jastrzębski, polski porucznik pilot (zm. 1940)
    Mieczysław Mierzejewski, polski kompozytor, dyrygent (zm. 1998)
1907 – Bernard Ormanowski, polski wioślarz (zm. 1984)
1909 – Paweł Jasienica, polski pisarz historyczny, eseista, publicysta, żołnierz Armii Krajowej; autor m.in. znanych esejów historycznych „Polska Piastów”, „Polska Jagiellonów” oraz „Rzeczpospolita Obojga Narodów” (zm. 1970)
1911 – Karol Dejna, polski językoznawca (zm. 2004)
1912 – Antoni Pospieszalski, polski eseista, filozof, działacz emigracyjny; żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny; wieloletni redaktor polskiej sekcji BBC (zm. 2008)
1913 – Artur Woźniak, polski piłkarz (zm. 1991)
1914 – Julian Sztatler, polski piosenkarz, pianista (zm. 1964)
1915 – Oskar Liszka, polski neurochirurg (zm. 1966)
1920:
    Stanisław Jastrzębski, polski podpułkownik, inżynier, żołnierz batalionu „Parasol” AK, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 2000)
    Eugeniusz Koecher, polski podharcmistrz, porucznik AK, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 1944)
1921 – Władysław Kandefer, polski rzeźbiarz, malarz (zm. 2016)
1922:
    Stanisław Bala, polski operator filmowy (zm. 2013)
    Irena Poznańska, polska dziennikarka
1925 – Tadeusz Dziekan, polski generał (zm. 1984)
1926:
    Stanisław Karpiel, polski architekt, skoczek narciarski (zm. 2019)
    Eugenia Łoch, polska filolog, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 2019)
    Zdzisław Pawlak, polski informatyk (zm. 2006)
1927 – Edmund Fetting, polski aktor, wokalista, muzyk jazzowy; wystąpił m.in. w filmach „Lokis. Rękopis profesora Wittembacha”, „Śmierć prezydenta”, a także w serialu „Czarne chmury” (zm. 2001)
1928:
    Stanisław Gawlik, polski pedagog (zm. 2010)
    Adam Łopatka, polski prawnik, polityk, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego (zm. 2003)
1929 – Leon Kłonica, polski polityk, minister rolnictwa
1930:
    Jerzy Rosołowski, polski dziennikarz, lektor radiowy i telewizyjny (zm. 2001)
    Danuta Jośko-Żochowska, polska siatkarka
    Andrzej Wyrobisz, polski historyk (zm. 2018)
1934 – Leszek Żuchowski, polski kompozytor muzyki teatralnej i filmowej (zm. 2018)
1936:
    Andrzej Bratkowski, polski publicysta, polityk, poseł na Sejm RP
    Tadeusz Kijonka, polski poeta, dziennikarz, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 2017)
1937:
    Maciej Marczewski, polski poeta, działacz społeczny i sportowy (zm. 2007)
    Andrzej Szajewski, polski aktor, piosenkarz (zm. 1999)
1939 – Jerzy Szmidt, polski aktor (zm. 1987)
1941 – Ryszard Długosz, polski zapaśnik
1943 – Czesław Sobociński, polski architekt (zm. 2019)
1944 – Krzysztof Wyrzykowski, polski dziennikarz i komentator sportowy
1945:
    Mirosław Hrynkiewicz, polski pieśniarz, kompozytor, autor tekstów, architekt (zm. 2017)
    Henryk Kostyra, polski biolog, technolog żywności i żywienia (zm. 2016)
    Lew Rywin, polski aktor, producent filmowy pochodzenia żydowskiego
1947 – Marek Drążewski, polski reżyser, scenarzysta i montażysta filmowy
1948:
    Teresa Sukniewicz-Kleiber, polska lekkoatletka, płotkarka
    Andrzej Szmak, polski dziennikarz, felietonista
1949:
    Wacław Martyniuk, polski związkowiec, polityk, poseł na Sejm RP
    Andrzej Pałucki, polski samorządowiec, prezydent Włocławka
    Joanna Solska, polska dziennikarka, publicystka
1950:
    Jan Klawiter, polski chemik, samorządowiec, polityk, burmistrz Rumi, poseł na Sejm RP
    Janusz Malinowski, polski dziennikarz, polityk, poseł na Sejm RP
1951 – Aleksander Lasoń, polski pianista, kompozytor, dyrygent, pedagog
1952:
    Marek Goliszewski, polski działacz gospodarczy
    Bogdan Lis, polski działacz opozycji antykomunistycznej polityk, poseł na Sejm RP
1955:
    Tadeusz Arkit, polski samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
    Lech Nikolski, polski polityk, poseł na Sejm RP
1956 – Andrzej Kwaśnik, polski duchowny katolicki, kapelan Federacji Rodzin Katyńskich (zm. 2010)
1957 – Barbara Mamińska, polska urzędnik państwowa, dyrektor Biura Kadr i Odznaczeń w Kancelarii Prezydenta RP (zm. 2010)
1959:
    Andrzej Iwan, polski piłkarz
    Andrzej Seremet, polski prawnik, sędzia, prokurator generalny
    Mirosław Spychalski, polski pisarz, publicysta, autor filmów dokumentalnych
    Barbara Zworska-Raziuk, polska plastyczka (zm. 2019)
1960 – Piotr Michnikowski, polski rzeźbiarz
1962:
    Henryk Bem, polski żużlowiec
    Andrzej Orzechowski, polski ekonomista, samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
1963 – Wojciech Bosak, polski polityk, samorządowiec, wicemarszałek województwa małopolskiego
1964 – Michał Gębura, polski piłkarz
1966:
    Krzysztof Chojniak, polski inżynier elektryk, samorządowiec, prezydent Piotrkowa Trybunalskiego
    Andrzej Głąb, polski zapaśnik
1968:
    Agnieszka Fornal-Urban, polska szachistka
    Agata Szustowicz, polska siatkarka
1969 – Michał Pol, polski dziennikarz sportowy
1971:
    Artur Francuz, polski podporucznik BOR (zm. 2010)
    Piotr Gruszka, polski piłkarz, trener
    Robert M. Rynkowski, polski pisarz, publicysta, teolog, urzędnik
    Grzegorz Sapiński, polski samorządowiec, prezydent Kalisza
1972:
    Anna Bonna, polska aktorka
    Jan Burda, polski dziennikarz radiowy (zm. 2002)
    Tomasz Frischmann, polski samorządowiec, burmistrz Oławy
    Piotr Łukawski, polski aktor
1976 – Marcin Letki, polski zapaśnik
1978 – Bartosz Soćko, polski szachista
1979 – Maciej Gołębiowski, polski aktor
1980 – Anna Fojudzka, polska szachistka
1982 – Marcin Zacharzewski, polski aktor
1984:
    Ludovic Obraniak, polsko-francuski piłkarz
    Mikołaj Radwan, polski aktor
    Magdalena Ufnal, polska sztangistka
1985 – Dagmara Bąk, polska aktorka
1986 – Agnieszka Piotrkowska, polska piłkarka ręczna
1989 – Mateusz Szostek, polski żużlowiec
1990 – Radosław Galant, polski hokeista
1992 – Rafał Wolski, polski piłkarz
1994 – Alicja Wójcik, polska siatkarka
2000 – Hubert Czerniawski, polski żużlowiec

Zmarli 10 listopada:

1003 – Pięciu Braci Męczenników, a wsród nich:
    Izaak, polski mnich benedyktyński, święty (ur. ?)
    Krystyn, polski mnich benedyktyński, święty (ur. ok. 985)
    Mateusz, polski mnich benedyktyński, święty (ur. ?)
1437 – Stanisław Ciołek polski duchowny katolicki, biskup poznański, sekretarz królewski, podkanclerzy królewski (ur. 1382)
1444:
    Spytek II Jarosławski, polski szlachcic (ur. ?)
    Władysław III, król Polski i Węgier (ur. 1424)
    Paweł z Sienna, polski dworzanin, sekretarz królewski (ur. ok. 1410)
1673 – Michał Korybut Wiśniowiecki, król Polski (ur. 1640)
1814 – Euzebiusz Słowacki, polski historyk i teoretyk literatury, dramatopisarz, ojciec Juliusza (ur. 1772 lub 73)
1848 – Edward Jełowicki, polski pułkownik, uczestnik powstania listopadowego (ur. 1803)
1851 – Jan Chodźko, polski prozaik, dramaturg, poeta (ur. 1777)
1864 – Andrzej Edward Koźmian, polski literat, publicysta, działacz polityczny, kolekcjoner, bibliofil (ur. 1804)
1865 – Markus Mosse, polski lekarz, powstaniec wielkopolski pochodzenia żydowskiego (ur. 1808)
1886 – Filipina Brzezińska, polska kompozytorka, pianistka (ur. 1800)
1888 – Jonatan Warschauer, polski lekarz pochodzenia żydowskiego (ur. 1820)
1901 – Franciszek Wyspiański, polski rzeźbiarz, fotograf, ojciec Stanisława (ur. 1836)
1920 – Roman Eminowicz, polski podporucznik, student, poeta, krytyk literacki pochodzenia ormiańskiego (ur. 1900)
1922 – Jerzy Sawa-Sawicki, polski podpułkownik, działacz socjalistyczny i niepodległościowy (ur. 1886)
1926 – Roman Negrusz, polski chemik (ur. 1874)
1928 – Jan Łoś, polski językoznawca, slawista (ur. 1860)
1930 – Artur Cielecki-Zaremba, polski ziemianin, polityk (ur. 1850)
1931 – Ernest Łuniński, polski historyk, publicysta pochodzenia żydowskiego (ur. 1868)
1933 – Władysław Pytlasiński, polski zapaśnik, trener, mistrz świata z 1900 r.; działacz sportowy, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Atletycznego; trener, którego wychowankiem był Stanisław „Zbyszko” Cyganiewicz, trzykrotny mistrz świata (ur. 1863)
1939:
    Samuel Adalberg, polski historyk, folklorysta, wydawca pochodzenia żydowskiego (ur. 1868)
    Bolesław Jaśkowski, polski duchowny katolicki, działacz narodowy (ur. 1884)
1941 – Franciszek Bardel, polski prawnik, adwokat, polityk, minister rolnictwa i dóbr państwowych (ur. 1869)
1945 – Roger Adam Raczyński, polski polityk, dyplomata (ur. 1889)
1950 – Jakub Gąsienica Wawrytko, polski przewodnik tatrzański, ratownik górski (ur. 1862)
1951 – Władysław Derdacki, polski architekt (ur. 1882)
1958 – Wanda Gertz, „Lena”, harcerka, w latach 1915–1916 w Legionach Polskich, członek POW; uczestniczka wojny polsko-bolszewickiej; w okresie międzywojennym współorganizatorka Przysposobienia Wojskowego Kobiet, pracowniczka Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych; w czasie II wojny światowej organizatorka i komendantka oddziału „Dysk” (Dywersja i Sabotaż Kobiet) przy Komendzie Głównej AK (ur. 1896)
1966 – Stefan Narębski, polski architekt (ur. 1892)
1969 – Tadeusz Peiper, polski prozaik, poeta, krytyk literacki, eseista, tłumacz pochodzenia żydowskiego (ur. 1891)
1972 – Bolesław Drewek, polski wioślarz (ur. 1903)
1973 – Leon Ulatowski, polski major piechoty (ur. 1889)
1980 – Tadeusz Bilikiewicz, polski psychiatra, filozof i historyk medycyny (ur. 1901)
1983 – Jalu Kurek, polski prozaik, poeta (ur. 1904)
1991 – Mirosław Romanowski, kanadyjski matematyk, metrolog pochodzenia polskiego (ur. 1901)
1992 – Henryk Szafrański, polski polityk (ur. 1905)
1994 – Ija Lazari-Pawłowska, polska filozof, etyk (ur. 1921)
2004 – Erna Rosenstein, polska malarka surrealistyczna, poetka pochodzenia żydowskiego (ur. 1913)
2005 – Władysław Heller, polski trener siatkówki, działacz sportowy (ur. 1936)
2010:
    Adam Czarnowski, polski dziennikarz, działacz turystyczny, krajoznawca, fotografik, kolekcjoner (ur. 1918)
    Jan Gross, polski pisarz, satyryk (ur. 1934)
2011 – Irena Janosz-Biskupowa, polska historyk (ur. 1925)
2014 – Marek Sobczak, polski satyryk, felietonista, członek Kabaretu Klika (ur. 1953)
2015 – Jacek Natanson, polski pisarz, dziennikarz (ur. 1948)
2016:
    Jerzy Cnota, polski aktor (ur. 1942)
    Jan Motyl, polski zapaśnik (ur. 1934)
2018 – Zdzisław Popławski, polski koszykarz (ur. 1928)
2019:
    Jan Byrczek, polski kontrabasista jazzowy (ur. 1936)
    Lothar Dziwoki, polski muzyk jazzowy, aranżer, wokalista, pedagog (ur. 1942)