<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 11 września:

1638 – Pożar Krosna.
1661 – Utworzono Związek Braterski będący konfederacją wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego.
1780 – W Wełnie w Wielkopolsce Józef Wybicki ożenił się po raz drugi z Esterą Wierusz-Kowalską.
1818 – Ogłoszono poszerzoną wersję Konstytucji Wolnego Miasta Krakowa uchwalonej w 1815 roku.
1833 – Ogłoszono nową Konstytucję Wolnego Miasta Krakowa.
1858 – W Pałacu Lubomirskich w Krakowie otwarto wystawę starożytności i zabytków sztuki.
1865 – Król Prus Wilhelm I Hohenzollern nadał prawa miejskie Katowicom.
1869 – Założono warszawskie przedsiębiorstwo cukiernicze Blikle.
1883 – Z okazji 200-lecia odsieczy wiedeńskiej w budynku krakowskich Sukiennic otwarto Muzeum Narodowe.
1911 – W stoczni AG Vulcan Stettin zwodowano niemiecki niszczyciel V 1.
1914 – I wojna światowa: zwycięstwo wojsk rosyjskich nad austro-węgierskimi w bitwie pod Rawą Ruską.
1920:
    Otwarto Konsulat Generalny Niemiec w Toruniu.
    Założono masońską Wielką Lożę Narodową Polski.
1927 – Wisła Kraków pokonała TKS Toruń 15:0. Jest to najwyższy dotychczas wynik w historii polskiej Ekstraklasy piłkarskiej.
1934 – Polska odrzuciła Pakt wschodni.
1938 – Otwarto Muzeum Adama Mickiewicza w Nowogródku.
1939 – Kampania wrześniowa:
    31. Pułk Strzelców Kaniowskich pod dowództwem ppłka Wincentego Wnuka dokonał kontrataku na znajdujące się już w Mszczonowie oddziały Wehrmachtu, kompletnie je rozbijając. Po zwycięstwie pułk wycofał się z miasta, które w odwecie zostało spalone przez Niemców.
    Kapitulacja polskich wojsk zamkniętych w tzw. „kotle radomskim”.
    Niemiecki Sondergericht Bromberg (Sąd Specjalny w Bydgoszczy) skazał na karę śmierci pierwszych trzech Polaków za udział w wydarzeniach tzw. bydgoskiej „krwawej niedzieli”.
    Wojska niemieckie przełamały polską obronę na linii Sanu.
    Wojska niemieckie zajęły Siedlce.
    W wyniku pożaru wywołanego przez niemieckich dywersantów spłonęła większa część Biłgoraja.
    Zakończyła się obrona Jarosławia.
    Zwycięska bitwa pod Kałuszynem (11-12 września).
1942 – W Rudnikach koło Częstochowy Niemcy dokonali publicznej egzekucji 20 osób.
1943 – Zlikwidowano getto żydowskie w Przemyślu.
1944: 42. dzień powstania warszawskiego:
    - walki 47. armii radzieckiej na przedpolach Pragi;
    - w Śródmieściu następuje odbiór zrzutów alianckich z bronią i środkami medycznymi.
    Armia Czerwona zdobyła Krosno.
    Krajowa Rada Narodowa uchwaliła Ustawę o organizacji i zakresie działania rad narodowych.
1946 – W białostockim więzieniu rozstrzelano 6 członków konspiracji antykomunistycznej, wśród nich Aleksandra Rybnika, prezesa Okręgu Białystok WiN.
1960 – W Rzymie zakończyły się XVII Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentacja Polski zdobyła na nich 21 medali, w tym cztery złote.
1969 – Premiera 1. odcinka serialu telewizyjnego "Do przerwy 0:1" w reżyserii Stanisława Jędryki i Barbary Sass.
1972 – W Monachium zakończyły się XX Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentanci Polski zdobyli na nich 21 medali, w tym siedem złotych.
1976 – Antoni Macierewicz, Piotr Naimski i Wojciech Onyszkiewicz opracowali wstępną wersję dokumentu powołującego Komitet Obrony Robotników.
1980 – W Hucie Katowice w Dąbrowie Górniczej podpisano czwarte z porozumień sierpniowych.
1981:
    Oficjalna data założenia zespołu Lady Pank.
    Zwodowano okręt hydrograficzny ORP „Heweliusz”.
1985:
    5 górników zginęło w KWK „Thorez” w Wałbrzychu wskutek wyrzutu skał i dwutlenku węgla.
    Na Stadionie Śląskim w Chorzowie reprezentacja Polski zremisowała bezbramkowo z Belgią i wywalczyła awans do Mistrzostw Świata w Meksyku.
1986 – W ramach trzeciej amnestii po stanie wojennym uwolniono 225 działaczy opozycji.
1990 – Thomas Simons został ambasadorem USA w Polsce.
1995 – 5 górników zginęło wskutek tąpnięcia w KWK „Polska Wirek” w Rudzie Śląskiej, kolejnych 4 żywych wydobyto po 5 dobach.
2001 – Założono stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii.
2013 – Polska premiera filmu "Ida" w reżyserii Pawła Pawlikowskiego.

Urodzili się 11 września:

1761 – Antoni Protazy Potocki, polski szlachcic, polityk (zm. 1801)
1787 – Stanisław Malczewski, polski pułkownik (zm. 1813)
1790 – Prot Adam Lelewel, polski ziemianin, oficer, odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari i Orderem Legii Honorowej (zm. 1884)
1803 – Aleksander Stryjeński, polski kartograf, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1875)
1806 – Henryk Kałussowski, polski publicysta, polityk, działacz emigracyjny (zm. 1894)
1812 – Pedro Luiz Napoleão Chernoviz, brazylijski lekarz pochodzenia polskiego (zm. 1881)
1818 – Ludwik Szumańczowski, polski ziemianin, polityk (zm. 1893)
1823 – Jan Zachariasiewicz, polski pisarz, dziennikarz (zm. 1906)
1838 – Adam Asnyk, polski poeta, dramatopisarz, członek Rządu Narodowego w czasie Powstania Styczniowego (zm. 1897)
1841 – Hiacynt Alchimowicz, polski malarz, uczestnik powstania styczniowego (zm. 1897)
1849 – Stanisław Potoczek, polski rolnik, polityk (zm. 1919)
1852 – Aleksander Bantkie-Stężyński, polski inżynier chemik, polityk, prezydent Częstochowy (zm. 1930)
1855 – Konstanty Biergiel, polski wiceadmirał (zm. 1939)
1859 – Kazimierz Noiszewski, polski okulista, wynalazca (zm. 1930)
1865 – Aaron Kośmiński, brytyjski fryzjer pochodzenia polsko-żydowskiego, domniemany Kuba Rozpruwacz (zm. 1919)
1874 – Bolesław Korolewicz, polski pułkownik lekarz (zm. 1942)
1875 – Erwin Mięsowicz, polski lekarz (zm. 1914)
1877:
    Feliks Dzierżyński, rosyjski działacz komunistyczny pochodzenia polskiego, współpracownik Lenina, jeden z przywódców rewolucji bolszewickiej w 1917 r., szef Czeka i OGPU (zm. 1926)
    Roman Prawocheński, polski zootechnik (zm. 1965)
1886:
    Włodzimierz Dolański, polski tyflolog, nauczyciel dzieci niewidomych, publicysta, pianista (zm. 1973)
    Jerzy Kossak, polski malarz i przedstawiciel realizmu, syn Wojciecha Kossaka (zm. 1955)
1887 – Wacław Cegiełka, polski działacz społeczny i polityczny, burmistrz Ostrowa Wielkopolskiego (zm. 1966)
1892:
    Stanisław Daczyński, polski aktor, reżyser teatralny (zm. 1964)
    Wincenty Kowalski, polski generał brygady (zm. 1984)
1894 – Maria Kownacka, polska pisarka, tłumaczka, autorka utworów dla dzieci, m.in. „Plastusiowego pamiętnika” (zm. 1982)
1897 – Czesław Strzelecki, polski aktor, reżyser teatralny (zm. 1970)
1901 – Alfred Freyer, polski lekkoatleta, długodystansowiec (zm. 1927)
1904:
    Józef Bogusz, polski chirurg, etyk, historyk medycyny (zm. 1993)
    Jacek Woszczerowicz, polski aktor, reżyser teatralny (zm. 1970)
1905 – Jan Górski, polski major, cichociemny (zm. 1945)
1906 – Antoni Bohdziewicz, polski reżyser i scenarzysta filmowy (zm. 1970)
1908 – Michał Kmietowicz, polski szachista (zm. 1938)
1911 – Zbigniew Kiedacz, polski podpułkownik dyplomowany kawalerii (zm. 1944)
1912 – Haim Hanani, polsko-izraelski matematyk (zm. 1991)
1916 – Wiktor Stryjewski, polski sierżant, żołnierz AK i NSZ (zm. 1951)
1919 – Jerzy Jaworowski, polski grafik, plakacista, projektant znaczków pocztowych (zm. 1975)
1921:
    Marian Buczyński, polski plutonowy, żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 1944)
    Jan Wuttke, polski żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 1944)
1924 – Edward Łańcucki, polski generał
1925 – Danuta Mniewska-Dejmek, polska aktorka pochodzenia żydowskiego
1926 – Jan Tarasin, polski malarz, grafik, rysownik, fotograf, eseista (zm. 2009)
1928 – Leszek Kazimierz Klajnert, polski architekt (zm. 2013)
1929 – Edward Łukosz, polski inżynier, polityk, minister hutnictwa i przemysłu maszynowego
1930:
    Adam Strzembosz, polski prawnik, profesor KUL; w latach 1990–1998 I prezes Sądu Najwyższego i przewodniczący Trybunału Stanu; przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa (1994–1998)
    Teresa Strzembosz, polska działaczka społeczna (zm. 1970)
    Tomasz Strzembosz, polski historyk, badacz II wojny światowej; profesor KUL i Instytutu Studiów Politycznych PAN; przewodniczący Rady Naczelnej ZHR (1989–1990; 1991–1992) (zm. 2004)
1932:
    Jerzy Afanasjew, polski pisarz, satyryk, reżyser filmowy i teatralny, współzałożyciel teatru studenckiego Bim-Bom w Gdańsku (zm. 1991)
    Halina Chmielewska, polska reżyserka i scenarzystka filmowa (zm. 2018)
    Klara Knapik, polska szachistka (zm. 2009)
1933 – Zofia Słaboszowska, polska aktorka (zm. 2004)
1934 – Jacek Abramowicz, polski pianista, kompozytor (zm. 2020)
1937 – Jan Kulka, polski poeta, prozaik
1938:
    Jacek Kalabiński, polski dziennikarz (zm. 1998)
    Krzysztof Wierzbiański, polski reżyser filmowy
1939 – Elżbieta Kolejwa, polska lekkoatletka, sprinterka
1940:
    Mirosława Krajewska, polska aktorka
    Andrzej Mencwel, polski historyk i krytyk literatury, antropolog kultury, eseista, publicysta, profesor Instytutu Kultury Polskiej UW
1942 – Marek Bargiełowski, polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser, prezes Związku Zawodowego Aktorów Polskich, wystąpił w filmach „Gniazdo”, „Pokój z widokiem na morze”, „Jeszcze tylko ten las”, a także w serialach „Królewskie sny” i „Modrzejewska” (zm. 2016)
1946:
    Marek Harny, polski pisarz
    Jacek Juliusz Jadacki, polski filozof, logik, pianista
1947:
    Teresa Bochwic, polska dziennikarka, publicystka, działaczka opozycji antykomunistycznej
    Stanisław Mikke, polski prawnik, adwokat, pisarz, działacz społeczny (zm. 2010)
1949 – Ewa Szykulska, polska aktorka, wystąpiła w filmach „Człowiek z M-3”, „Hydrozagadka”, „Dziewczyny do wzięcia”, „Vabank”, a także w serialach „Samochodzik i templariusze”, „Kariera Nikodema Dyzmy”, „Jan Serce” i „Lokatorzy”
1951 – Ryszard Poradowski, polski dziennikarz, reporter, publicysta
1952:
    Antoni Leon Dawidowicz, polski matematyk
    Piotr Kocąb, polski trener piłkarski
1953:
    Alicja Bykowska-Salczyńska, polska poetka, pisarka, autorka słuchowisk radiowych
    Danuta Kuś-Załęska, polska piłkarka ręczna
1954 – Dorota Chytrowska, polska strzelczyni sportowa
1955 – Jerzy Borcz, polski matematyk, samorządowiec, polityk, senator RP
1956 – Adam Lipiński, polski ekonomista, polityk, poseł na Sejm RP
1959:
    Tomasz Arceusz, polski piłkarz, menedżer piłkarski
    Mirosław Guzowski, polski aktor
    Anna Śliwińska, polska siatkarka
1961:
    Marzanna Helbik, polska lekkoatletka, biegaczka długodystansowa
    Jolanta Wilk, polska aktorka
1962:
    Mieczysław Szewczyk, polski piłkarz
    Beata Zygarlicka, polska aktorka
1963:
    Krzysztof Kamiński, polski judoka
    Jolanta Molenda, polska siatkarka (zm. 2017)
1966 – Urszula Rusecka, polska działaczka samorządowa, polityk, poseł na Sejm RP
1967 – Władysław Refling, polski wokalista i gitarzysta bluesowy, członek zespołów: Beer Band, After Midnight, 4 Syfon i Abaddon
1968:
    Robert Mirzyński, polski dziennikarz, spiker, dokumentalista, reżyser słuchowisk, dramaturg (zm. 2019)
    Szymon Olszaniec, polski historyk, bizantynolog
1972:
    Rafał Bernacki, polski piłkarz ręczny, bramkarz
    Dorota Kwaśny, polska biegaczka narciarska
    Dariusz Misiuna, polski socjolog, pisarz, publicysta, tłumacz
1973 – Tomasz Bonin, polski bokser
1976 – Łukasz Majewski, polski piosenkarz, autor tekstów
1977:
    Przemysław Błaszczyk, polski rolnik, samorządowiec, polityk, senator RP
    Artur Michalkiewicz, polski zapaśnik
1980 – Marieta Gotfryd, polska sztangistka
1981:
    Paweł Dyllus, polski operator, montażysta, reżyser i scenarzysta filmowy
    Agnieszka Karcz, polska piłkarka
1984 – Bartłomiej Matysiak, polski kolarz szosowy i torowy
1986 – Tomasz Buczak, polski judoka
1987 – Robert Acquafresca, włoski piłkarz pochodzenia polskiego
1988 – Katarzyna Dufrat, polska brydżystka

Zmarli 11 września:

1207 – Fulko, polski duchowny katolicki, biskup krakowski (ur. ?)
1603 – (lub 10 września) Krzysztof Warszewicki, polski szlachcic, sekretarz i dworzanin królewski, historyk, pisarz polityczny, publicysta, mówca, dyplomata (ur. 1543)
1652:
    Łukasz Drewno, polski farmaceuta (ur. ?)
    Gedeon Michał Tryzna, polski szlachcic, polityk (ur. ?)
1762 – Andrzej Radwański, polski malarz (ur. 1711)
1792 – Franciszek Ksawery Grocholski, polski szlachcic, polityk, targowiczanin (ur. 1730)
1799 – Marek Jandołowicz, polski karmelita, kaznodzieja, przywódca duchowy konfederatów barskich, więziony przez władze carskie; był pierwowzorem tytułowej postaci z dramatu Juliusza Słowackiego „Ksiądz Marek” z 1843. (ur. 1713)
1819 – Jacek Idzi Przybylski, polski poeta, prozaik, krytyk literacki, filolog klasyczny (ur. 1756)
1822 – Alojzy Żółkowski (ojciec), polski aktor, dramatopisarz, poeta, tłumacz, publicysta (ur. 1777)
1870 – Jan Bojankowski, polski architekt (ur. 1832)
1873 – Seweryn Skórzewski, polski ziemianin, polityk (ur. 1807)
1878 – Leon Ludwik Sapieha, polski książę, polityk, uczestnik powstania listopadowego (ur. 1803)
1886 – Jan Walery Królikowski, polski aktor, reżyser (ur. 1820)
1910 – Mieczysław Srokowski, polski pisarz (ur. 1873)
1911 – Kazimierz Lipiński, polski przemysłowiec (ur. 1857)
1921 – Leopold Suchodolski, polski szlachcic, uczestnik powstania styczniowego (ur. 1845)
1924 – Mieczysław Surzyński, polski kompozytor, organista, dyrygent, pedagog (ur. 1866)
1925 – Ksawery Wakulski, polski inżynier lądowy (ur. 1843)
1926 – Paweł Smolikowski, polski duchowny katolicki, filozof, pisarz, misjonarz, Sługa Boży (ur. 1849)
1928 – Ludwik Masłowski, polski pisarz polityczny, publicysta, tłumacz, socjolog (ur. 1847)
1930 – Emil Godlewski, polski botanik, chemik rolny (ur. 1847)
1932:
    Stanisław Wigura, polski inżynier, konstruktor lotniczy, pilot sportowy (ur. 1901)
    Franciszek Żwirko, polski pilot wojskowy i sportowy (ur. 1895)
1933 – Józef Lewoniewski, polski pilot wojskowy i sportowy (ur. 1899)
1937 – Stefan Barszczewski, polski pisarz, dziennikarz, podróżnik (ur. 1862)
1939:
    Paweł Blew, polski kapitan (ur. 1901)
    Jan Litewski, polski podpułkownik kawalerii (ur. 1893)
1942 – Stanisław Gall, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy warszawski, administrator apostolski archidiecezji warszawskiej, biskup polowy WP, generał (ur. 1865)
1944 – Gustaw Billewicz, polski major, żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego (ur. 1907)
1946:
    Marian Piekarski, polski harcerz, żołnierz AK, Armii Krajowej Obywatelskiej i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (ur. 1927)
    Aleksander Rybnik, polski oficer AK, AOK i WiN (ur. 1906)
    Franciszek Sowulewski, polski żołnierz, podoficer WP i AK, członek WiN (ur. 1915)
1950 – Feliks Płażek, polski dramaturg, prozaik (ur. 1882)
1967 – Tadeusz Żyliński, polski inżynier włókiennictwa (ur. 1904)
1971 – Bella Darvi, francuska aktorka pochodzenia polskiego (ur. 1928)
1981 – Beata Lewandowska, polska aktorka (ur. 1955)
1985 – Henryk Panas, polski pisarz (ur. 1912)
1991 – Andrzej Zaborowski, polski etnograf, muzealnik (ur. 1931)
1994 – Michał Lekszycki, polski aktor (ur. 1929)
1996 – Franciszek Kaim, polski polityk, wicepremier, minister hutnictwa (ur. 1919)
1998:
    Tadeusz Białek, polski generał brygady (ur. 1918)
    Zbigniew Fras, polski historyk (ur. 1952)
1999 – Artur Kuchta, polski skoczek spadochronowy (ur. 1965)
2002 – Franciszek Pióro, polski komandor (ur. 1897)
2004 – Jerzy Lisowski, polski krytyk literacki, tłumacz (ur. 1928)
2005 – Henryk Tomaszewski, polski grafik, ilustrator, plakacista, współtwórca polskiej szkoły plakatu (ur. 1914)
2007 – Bogdan Wnętrzewski, polski architekt (ur. 1919)
2008 – Marian Nitecki, polski generał brygady (ur. 1913)
2011 – Henryk Nolewajka, polski aktor (ur. 1953)
2013:
    Jerzy Hrybacz, polski ekonomista, działacz opozycji w czasach PRL, polityk, poseł na Sejm RP (ur. 1927)
    Michał Ratyński, polski reżyser teatralny (ur. 1948)
2016:
    Ryszard Semka, polski architekt (ur. 1925)
    Jerzy Strzelecki, polski socjolog, polityk (ur. 1954)
2017:
    Władysław Liwak, polski prawnik, polityk, poseł na Sejm RP (ur. 1942)
    Jerzy Skrzepiński, polski malarz, scenograf filmowy (ur. 1923)
2019 – Kazimierz Gładysiewicz, polski piłkarz (ur. 1962)