<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 12 października:

1474 – Wojna polsko-węgierska: zwycięstwo wojsk polskich w potyczce pod Swanowicami na Śląsku.
1520 – Wojna pruska: po zniszczeniu miasta przez wojska krzyżackie skapitulował Międzyrzecz.
1844 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę dworca Kraków Główny.
1900 – Otwarto Synagogę Wielką w Katowicach.
1901 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę kościoła Najświętszego Zbawiciela w Warszawie.
1914 – I wojna światowa: rozpoczęła się rosyjsko-niemiecka bitwa o Pruszków.
1918 – Rada Regencyjna objęła władzę zwierzchnią nad wojskiem.
1919 – Założono Polski Komitet Olimpijski.
1920:
    Gen. Lucjan Żeligowski proklamował Litwę Środkową.
    Zawarto rozejm w wojnie polsko-bolszewickiej.
1921 – Liga Narodów podjęła decyzję o podziale Górnego Śląska. Polska otrzymała 29% spornego terytorium, na którym znajdowało się 50% hut i 76% górnośląskich kopalń węgla.
1929 – Uchwalono Konwencję warszawską o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego.
1935 – Premier RP Walery Sławek podał się do dymisji.
1938 – Założono miasto Stalowa Wola.

    Adolf Hitler podpisał dekret o utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa.
    Na anektowanych w wyniku agresji ZSRR na Polskę terenach II Rzeczypospolitej przeprowadzono (pseudo)wybory delegatów do zgromadzeń ludowych, wg oficjalnych danych z frekwencją na tzw. Zachodniej Ukrainie 97% i 92% na tzw. Zachodniej Białorusi[4].
1953 – Uwięziony przez władze komunistyczne prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński został przeniesiony z Rywałdu do Stoczka Klasztornego.
1957 – Na scenie kameralnej Teatru Wybrzeże w Sopocie odbyła się prapremiera dramatu politycznego Szewcy Stanisława Ignacego Witkiewicza w reżyserii Zygmunta Hübnera.
1961 – Premiera filmu wojennego Ogniomistrz Kaleń w reżyserii Ewy i Czesława Petelskch.
1962 – Uruchomiono pierwszy blok Elektrowni Halemba.
1963:
    Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie rozpoczęła seryjną produkcję transportera opancerzonego SKOT.
    W Warszawie odsłonięto Pomnik Żołnierza 1. Armii Wojska Polskiego.
1968 – Premiera filmu sensacyjnego Ostatni po Bogu w reżyserii Pawła Komorowskiego.
1969 – W Beskidzie Śląskim odkryto Jaskinię Salmopolską.
1980 – Odsłonięto Pomnik Artylerii Polskiej w Toruniu.
1990 – Sejm RP przyjął ustawę powołującą Straż Graniczną.
1996 – Częściowe zaćmienie Słońca.
2006 – Uruchomiono platformę cyfrową n.
2010 – 18 osób zginęło w zderzeniu przepełnionego busa z ciężarówką pod Nowym Miastem nad Pilicą.

Urodzili się 12 października:

1558 – Maksymilian III Habsburg, arcyksiążę austriacki, pretendent do tronu polskiego, wielki mistrz zakonu krzyżackiego (zm. 1618)
1718 – Antoni Kossakowski, polski poeta, tłumacz, polemista religijny (zm. 1786)
1736 – Michał Jerzy Poniatowski, polski duchowny katolicki, arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski (zm. 1794)
1758 – Franciszek Siarczyński, polski pijar, kaznodzieja, historyk, geograf, publicysta, edytor, tłumacz, poeta (zm. 1829)
1778 – Franciszek Paszkowski, polski generał (zm. 1856)
1788 – Wincenty Hipolit Gawarecki, polski prawnik, historyk (zm. 1852)
1800 – Maksymilian Braun, polski muzyk, pedagog, działacz społeczny (zm. 1892)
1810 – Tomasz Oskar Sosnowski, polski rzeźbiarz (zm. 1886)
1821 – Józef Baum, polski ziemianin, polityk (zm. 1883)
1822 – Teodor Hertz, polski kompozytor, tłumacz teatralny (zm. 1884)
1823 – Edward Wojciech Bogusławski, polski pisarz (zm. 1902)
1839 – Ignacy Świeży, polski duchowny katolicki, działacz oświatowy i narodowy (zm. 1902)
1840 – Helena Modrzejewska, jedna z najwybitniejszych polskich aktorek; wśród jej najlepszych kreacji wymienia się szekspirowskie role Ofelii, Julii i Lady Makbet (zm. 1909)
1852 – Ödön Tömösváry, polski przyrodnik, zoolog, myriapodolog (zm. 1884)
1854 – August Witkowski, polski fizyk (zm. 1913)
1858:
    Jan Biziel, polski lekarz, działacz społeczny (zm. 1934)
    Władysław Szcześniak, polski duchowny katolicki, sufragan warszawski (zm. 1926)
1862 – Anatol Nowak, polski duchowny katolicki, biskup przemyski (zm. 1933)
1879 – Maria Marta Kazimiera Wołowska, polska niepokalanka, męczennica, błogosławiona (zm. 1942)
1901 – Halina Cimino, polska filolog, łączniczka polskiego podziemia, domniemana agentka Gestapo (zm. 1951)
1902 – Zdzisław Baczyński, polski kapitan piechoty (zm. 1940)
1905 – Edward Kowalczyk, polski aktor (zm. 1978)
1906 – Maksymilian Kasprowicz, polski malarz, grafik, pedagog (zm. 1986)
1907 – Jerzy Kurcyusz, polski prawnik, adwokat, polityk (zm. 1988)
1909:
    Juliusz Dąbrowski, polski prawnik, instruktor harcerski, harcmistrz (zm. 1940)
    Halina Rudnicka, polska pisarka, publicystka (zm. 1982)
1910 – Józef Frieske, polski bibliotekarz, znawca stosunków międzynarodowych (zm. 1973)
1912 – Juliusz Hibner, polski generał brygady, działacz komunistyczny, polityk pochodzenia żydowskiego (zm. 1994)
1913:
    Michał Bartuszewicz, polski dziennikarz i działacz społeczny na Łotwie (zm. 2009)
    Marek Fritzhand, polski filozof marksistowski, etyk pochodzenia żydowskiego (zm. 1992)
    (lub 1915) Irena Orska, polska aktorka (zm. 2004)
1915 – Paweł Zaremba, polski historyk, pisarz, dziennikarz (zm. 1979)
1919 – Feliks Milgrom, polsko-amerykański immunolog (zm. 2007)
1920 – Adam Haupt, polski architekt (zm. 2006)
1923 – Zdzisław Beryt, polski dziennikarz, krytyk filmowy (zm. 2008)
1924:
    Łucja Burzyńska, polska aktorka (zm. 2017)
    Stanisław Oleksiak, polski działacz kombatancki, podpułkownik AK, prezes Światowego Związku Żołnierzy AK (zm. 2018)
    Mieczysław Tarnawski, polski aktor (zm. 1997)
1925:
    Jerzy Narbutt, polski prozaik, poeta, felietonista (zm. 2011)
    Jan Riesser, polski twórca filmów dokumentalnych (zm. 1986)
1927 – Marian Janicki, polski generał brygady i komendant główny MO
1928:
    Adam Jasiewicz, polski botanik, pedagog (zm. 2001)
    Stanisław Kulesza, polski polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1997)
    Jerzy Semkow, polski dyrygent (zm. 2014)
1929 – Roman Korynt, polski piłkarz (zm. 2018)
1930:
    Jerzy Ćwiek, polski generał brygady MO, urzędnik państwowy (zm. 2014)
    Czesław Gawlik, polski pianista i aranżer jazzowy (zm. 2017)
1931:
    Stanisław Kasprzysiak, polski architekt, archeolog, prozaik, tłumacz (zm. 2019)
    Alfons Kupka, polski duchowny katolicki, architekt, dziennikarz, poliglota (zm. 2018)
    Włodzimierz Natorf, polski dyplomata (zm. 2012)
1932:
    Aleksander Kopeć, polski inżynier, polityk (zm. 2015)
    Alicja Wahl, polska malarka, rysowniczka
    Bożena Wahl, polska malarka, działaczka społeczna
1933 – Zbigniew Strzałkowski, polski prozaik, poeta, grafik (zm. 2017)
1934 – Urszula Nałęcz, polska zakonnica, misjonarka (zm. 2016)
1936 – Lucjan Słowakiewicz, polski bokser, trener (zm. 2011)
1938 – Ireneusz Skubiś, polski duchowny katolicki, duszpasterz akademicki
1939 – Adam Koseski, polski historyk, politolog
1940 – Krzysztof Choiński, polski dramaturg, tłumacz
1945 – Gromosław Czempiński, polski generał brygady, szef UOP
1947:
    Włodzimierz Kluciński, polski lekarz weterynarii
    Andrzej Malec, polski aktor
1949 – Jacek Urbaniak, polski oboista, flecista, członek zespołu instrumentów dawnych Ars Nova
1950:
    Elżbieta Hibner, polska polityk, działaczka samorządowa, członkini zarządu województwa łódzkiego
    Andrzej Mitan, polski artysta interdyscyplinarny i konceptualny, wokalista, kompozytor, performer, artysta wizualny (zm. 2018)
1951 – Wiesław Ciczkowski, polski pedagog (zm. 2000)
1952:
    Andrzej Kunert, polski historyk, publicysta, w latach 2010–2016 sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa (ROPWiM)
    Marek Zaleski, polski krytyk literacki, eseista, publicysta
1953 – Roman Urbańczyk, polski samorządowiec, prezydent Zabrza
1954:
    Ryszard Fałek, polski samorządowiec prezydent Radomia
    Hanna Skowrońska-Zbrowska, polska montażystka filmowa
1956:
    Renata Pałys, polska aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa, scenarzystka i reżyserka teatralna. Zyskała popularność jako odtwórczyni roli Heleny Paździoch w sitcomie Polsat Świat według Kiepskich
    Anna Sobik, polska aktorka
1959:
    Józef Joniec, polski duchowny katolicki, zakonnik pijarski, działacz pozarządowy, zainicjował Stowarzyszenia Parafiada im. św. Józefa Kalasancjusza, którego był długoletnim prezesem. Zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie rządowego samolotu w drodze na uroczystości katyńskie (zm. 2010)
    Witold Pleskacz, polski elektronik
1960 – Andrzej Kądziołka, polski hokeista
1961 – Eugeniusz Popowicz, polski duchowny katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego, arcybiskup metropolita przemysko-warszawski
1963:
    Teresa Pawliszcze, polska lekkoatletka, kulomiotka
    Sławomir Zubrzycki, polski pianista, kompozytor
1964 – Krzysztof Słoń, polski polityk, senator RP
1965 – Maciej Łasicki, polski wioślarz
1967 – Jacek Streich, polski wioślarz
1970:
    Arkadiusz Kampka, polski piłkarz
    Grzegorz Niemyjski, polski rzeźbiarz, malarz, ceramik
1971 – Magdalena Dandourian, polska aktorka, kierownik produkcji telewizyjnej, producentka, reżyserka, scenarzystka
1972 – Cezary Olejniczak, polski rolnik, samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
1975 – Robert Wardzała, polski żużlowiec, polityk, poseł na Sejm RP
1977:
    Katarzyna Głowicka, polska kompozytorka
    Piotr Szeliga, polski nauczyciel, samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
1978:
    Rostisław Wygranienko, polski organista pochodzenia ukraińskiego
    Artur Ziętek, polski porucznik pilot (zm. 2010)
1979:
    Dominika Dawidowicz, polska aktorka
    Monika Dryl, polska aktorka, wokalistka
    Przemysław Piasta, polski historyk, samorządowiec, wicemarszałek województwa wielkopolskiego
1981 –
    Szymon Kołecki, polski sztangista
1982:
    Bosski Roman, polski raper
    Paweł Golański, polski piłkarz
1986:
    Paweł Oziabło, polski gitarzysta, członek zespołów: Oddział Zamknięty, Acoustic Works, Kingdom Waves i Schody
    Rafał Zawierucha, polski aktor
1987 – Patrycja Hojnisz, polska biathlonistka
1988:
    Katarzyna Gawor, polska koszykarka
    Michał Mysera, polski siatkarz
1991 – Monika Brzeźna, polska kolarka szosowa
1994 – Olivia Smoliga, amerykańska pływaczka pochodzenia polskiego

Zmarli 12 października:

1778 – Adam Oppeln-Bronikowski, polski ziemianin, polityk, generał (ur. 1714)
1787 – Andrzej Ignacy Ogiński, polski polityk (ur. 1740)
1840 – Teofil Jankowski, polski kupiec, działacz społeczny (ur. 1801)
1873 – Salomea Palińska, polska aktorka pochodzenia żydowskiego (ur. 1831)
1881 – Paulina Rivoli, polska śpiewaczka operowa (sopran) (ur. 1817 lub 23)
1907 – Walery Wysocki, polski śpiewak operowy (bas), pedagog (ur. 1835)
1923 – Tadeusz Jasionowski, polski inżynier mechanik, polityk, minister robót publicznych (ur. 1871)
1926 – Stanisław Majerski, polski geograf, historyk (ur. 1852)
1928 – Zygmunt Radzimiński, polski archeolog, historyk, heraldyk, genealog (ur. 1843)
1932 – Roman Zawiliński, polski językoznawca, etnograf, pedagog (ur. 1855)
1942 – Roman Sitko, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1880)
1943 – Leopold Brandes, polski chorąży, działacz komunistyczny (ur. 1904)
1953 – Czesław Białobrzeski, polski fizyk, astronom (ur. 1878)
1957 – Władimir Radziwanowicz, radziecki i polski generał (ur. 1903)
1966:
    Ludwik Gocel, polski historyk, kolekcjoner, bibliofil (ur. 1889)
    Karol Zodrow, polski mikrobiolog, zoolog (ur. 1916)
1969:
    Zygmunt Kamiński, polski malarz, grafik, pedagog (ur. 1888)
    Małgorzata Maciągowa, polska malarka (ur. 1881)
1974 – Michał Basa, polski żołnierz AK i BCh, prozaik, poeta (ur. 1912)
1980 – Zdzisław Stieber, polski slawista, językoznawca (ur. 1903)
1986 – Helena Teigová, czeska tłumaczka i popularyzatorka literatury polskiej (ur. 1902)
1990 – Andrzej Krzepkowski, polski pisarz science fiction (ur. 1953)
1998 – Bogdan Chamczyk, polski operator filmowy (ur. 1926)
1999 – Zygmunt Wiaderny, polski aktor (ur. 1932)
2001 – Witold Szalonek, polski kompozytor (ur. 1927)
2002:
    Jerzy Adamek, polski pilot samolotowy i szybowcowy, działacz społeczny, prawnik (ur. 1927)
    Beata Pawlak, polska dziennikarka, reporterka (ur. 1957)
2003 – Tadeusz Świerczek, polski rzeźbiarz, malarz (ur. 1916)
2005 – Wojciech Dutka, polski ekolog (ur. 1946)
2007 – Ryszard Sobkowski, polski dziennikarz, publicysta (ur. 1949)
2009 – Sławomir Kalembka, polski historyk (ur. 1936)
2010 – Mirosława Dubrawska, polska aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa (ur. 1928)
2011 – Michał Krynicki, polski matematyk, sędzia lekkoatletyczny (ur. 1950)
2012:
    Kazimierz Maria Kowalski, polski pisarz (ur. 1926)
    Anna Laszuk, polska dziennikarka radiowa, publicystka (ur. 1969)
2013:
    Władysław Cywiński, polski inżynier elektronik, taternik, przewodnik tatrzański, alpinista (ur. 1939)
    Wojciech Krolopp, polski dyrygent (ur. 1945)
    Lesław Kropp, polski zapaśnik (ur. 1936)
2014 – Zbigniew Kledecki, polski kardiolog, polityk, poseł na Sejm PRL (ur. 1921)
2017:
    Edward Breza, polski pisarz, językoznawca, publicysta (ur. 1932)
    Wiesław Paweł Szymański, polski pisarz, krytyk i historyk literatury (ur. 1932)
2018 – Wiesław Spychalski, polski działacz społeczny (ur. 1939)