<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 13 grudnia:

1253 – Książę Konrad I lokował Głogów na lewym brzegu Odry i nadał mu prawa miejskie.
1345 – Heinrich IV Dusemer von Arfberg został wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego.
1349 – Na rozkaz króla Kazimierza Wielkiego został utopiony w Wiśle ks. Marcin Baryczka.
1363 – Król Kazimierz III Wielki zawarł z królem Danii Waldemarem IV sojusz skierowany przeciwko zakonowi krzyżackiemu i Luksemburgom.
1534 – Zebrał się Sejm trzebiatowski, który zapoczątkował reformację na Pomorzu Zachodnim.
1570 – Zawarto pokój w Szczecinie kończący I wojnę północną.
1575 – W Warszawie Anna Jagiellonka została wybrana w wolnej elekcji na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego, a dzień później stronnictwo szlacheckie pod przewodnictwem Jana Zamoyskiego uznało ten fakt, przydając jej na małżonka księcia Siedmiogrodu Stefana Batorego.
1655 – Potop szwedzki: płk Gabriel Wojniłłowicz odbił Nowy Sącz.
1830 – Sejm ogłosił powstanie listopadowe powstaniem narodowym.
1860 – W Warszawie powstało Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych – organizacja skupiająca artystów i miłośników sztuki działająca na terenie zaboru rosyjskiego.
1911 – Premiera filmu Sąd Boży w reżyserii Stanisława Knake-Zawadzkiego.
1913 – Na posiedzeniu Rady Naczelnej działającego w Galicji PSL nastąpił rozłam; na początku następnego roku powstały PSL „Piast” i PSL „Lewica”.
1919 – Powstał rząd Leopolda Skulskiego.
1922 – Marszałek Józef Piłsudski wraz z rodziną przeprowadził się z Belwederu do kamienicy Próchnickich przy ul. Koszykowej w Warszawie.
1923 – Polska uznała ZSRR.
1927 – Rozporządzeniem prezydenta RP Ignacego Mościckiego odcień czerwieni na fladze Rzeczypospolitej Polskiej zmieniono z karmazynu na cynober.
1930 – Sejm Śląski przyjął uchwałę domagającą się uwolnienia posła Wojciecha Korfantego.
1936:
    Dokonano oblotu bombowca PZL.37 Łoś.
    Oddano do użytku zaporę na Sole w Porąbce.
    W KWK „Eminencja” w Katowicach rozpoczął się strajk okupacyjny w obronie górników zagrożonych zwolnieniami.
1939 – 10 Polaków zostało rozstrzelanych w Szamotułach w odwecie za zabójstwo niemieckiego żołnierza.
1944 – Grupa plut. Feliksa Maziarskiego z oddziału AK kpt. Dragana Sotirovicia uwolniła 11 zatrzymanych w areszcie powiatowego UBP W Brzozowie na Podkarpaciu.
1945 – Zakończył się I Zjazd PPR. Sekretarzem generalnym został wybrany Władysław Gomułka.
1954 – Władysław Gomułka został zwolniony z więzienia.
1961 – W Stoczni Gdańskiej wybuchł pożar na statku MS „Maria Konopnicka”, w wyniku którego zginęło 22 stoczniowców.
1967 – 18 osób zginęło we wsi Iwiny (powiat bolesławiecki) w wyniku przejścia fali powodziowej wywołanej przerwaniem grobli stawu osadów poflotacyjnych przy kopalni miedzi „Konrad”.
1980 – Nieznani sprawcy zabili pałką 9 z 14 zagrożonych wyginięciem dropi z hodowli w Siemianicach (województwo wielkopolskie), a dwa lata później kolejne dwa. Doprowadziło to do wyginięcia tego gatunku w Polsce (ostatni drop padł w 1989 roku). W 2013 roku przepiękny okaz był widziany w Parku Narodowym Ujście Warty.
1981 – Decyzją Rady Państwa z dnia poprzedniego o północy został wprowadzony stan wojenny, powołano Wojskową Radę Ocalenia Narodowego, władzę w kraju przejęło wojsko, internowano działaczy opozycyjnych, zawieszono naukę w szkołach i na uczelniach, wprowadzono cenzurę korespondencji, przerwano łączność telefoniczną, wprowadzono godzinę milicyjną.
1989 – Premiera filmu Przesłuchanie w reżyserii Ryszarda Bugajskiego.
1991 – Premiera komedii filmowej Rozmowy kontrolowane w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.
2002 – Rząd Leszka Millera zakończył w Kopenhadze negocjacje dotyczące warunków członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
2008 – Uroczyście otwarto nowy gmach Opery Krakowskiej.

Urodzili się 13 grudnia:

1573 – Elżbieta Łucja Sieniawska, polska szlachcianka (zm. 1624)
1673 – Stanisław Chomętowski, polski szlachcic, hetman polny koronny, wojewoda mazowiecki, marszałek nadworny koronny (zm. 1728)
1784 – Michał Korczyński, polski duchowny katolicki, biskup przemyski (zm. 1839)
1787 – Gabriel Siemoński, polski major (zm. 1857)
1798 – Walerian Zawirski, polski major (zm. 1861)
1801:
    Antoni Auleitner, polski leśnik (zm. 1898)
    Teofil Jankowski, polski kupiec, działacz społeczny (zm. 1840)
1835 – Leopold Eugeniusz Starzeński, polski hrabia, dramaturg, publicysta (zm. 1904)
1841 – Karol Hryniewiecki, polski duchowny katolicki, biskup wileński, polityk, poseł na Sejm Litwy Środkowej (zm. 1929)
1842 – Jan Kolaczek, polski chirurg (zm. 1906)
1843 – Ignacy Radliński, polski religioznawca, filolog klasyczny, historyk, krytyk biblijny (zm. 1920)
1855 – Emil Dunikowski, polski geolog, podróżnik (zm. 1924)
1880 – Adam Kroebl, polski taternik, alpinista, narciarz, urzędnik, notariusz, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 1950)
1881 – Tadeusz Szymberski, polski poeta, dramaturg (zm. 1943)
1882 – Jan Balaga, polski działacz PPS, zamachowiec (zm. 1909)
1886 – Antoni Serbeński, polski malarz, grafik, pedagog (zm. 1957)
1892 – Stefania Łukowicz-Mokwa, polska skrzypaczka (zm. 1975)
1893:
    Jerzy Paciorkowski, polski prawnik, polityk, wojewoda kielecki (zm. 1957)
    Stanisław Szukalski, polski rzeźbiarz, malarz (zm. 1987)
1898 – Henryk Wereszycki, polski historyk (zm. 1990)
1900 – Maria Majdrowiczówna, polska aktorka (zm. 1984)
1901 – Stefan Kisieliński, polski piłkarz, bramkarz, trener i działacz piłkarski (zm. 1951)
1903 – Szczepan Ścibor, polski pułkownik pilot (zm. 1952)
1905 – Antoni Matheus, polski pilot samolotowy i szybowcowy (zm. 1992)
1906 – Aleksander Rybnik, polski podpułkownik piechoty, uczestnik podziemia antykomunistycznego (zm. 1946)
1907:
    Teodor Bujnicki, polski poeta, satyryk, krytyk literacki (zm. 1944)
    Władysław Findysz, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1964)
    Jerzy Zagórski, polski poeta, eseista, tłumacz (zm. 1984)
1908:
    Józef Kieszczyński, polski związkowiec, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1982)
    Helena Romanowska, białoruska pisarka pochodzenia polskiego (zm. 1980)
1910 – Mieczysław Kasprzycki, polski hokeista, trener (zm. 2001)
1912 – Władysław Jeliński, polski pszczelarz (zm. 1997)
1914 – Stefan Sumara, polski piłkarz (zm. 1951)
1915:
    Aleksander Pawelec, polski kapitan, weteran II wojny światowej, działacz kombatancki (zm. 2019)
    Michał Sumiński, polski leśnik, zoolog, kapitan jachtowy, dziennikarz, autor popularnego telewizyjnego programu przyrodniczego dla młodzieży „Zwierzyniec” (zm. 2011)
1916 – Adam Riedl, polski podporucznik, żołnierz AK, cichociemny (zm. prawd. 1944)
1917 – Andrzej Wróbel, polski duchowny katolicki, pijar (zm. 2006)
1924 – Jan Kulma, polski reżyser teatralny i telewizyjny, pisarz, kompozytor, filozof, żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 2019)
1925 – Leon Bator, polski organista, pedagog (zm. 2002)
1926 – Tadeusz Majewski, polski duchowny polskokatolicki, biskup (zm. 2002)
1928:
    Jerzy Parfiniewicz, polski pisarz, filatelista i publicysta filatelistyczny (zm. 2005)
    Jack Tramiel, amerykański przedsiębiorca pochodzenia polsko-żydowskiego (zm. 2012)
1930:
    Zdzisław Leśniak, polski aktor (zm. 2002)
    Adam Socha, polski dziennikarz sportowy (zm. 2016)
1931:
    Adolf Książkiewicz, polski elektryk, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1994)
    Zbigniew Strociak, polski piłkarz, hokeista, sędzia piłkarski i hokejowy
1932 – Jerzy Woźniak, polski inżynier metalurg, polityk, dyplomata
1933 – Natasza Zylska (właśc. Natasza Zygelman), piosenkarka, wykonawczyni takich przebojów jak „Bajo-Bongo”, „Kasztany”, „Klipsy”, „Choć wiem” (zm. 1995)
1934 – Czesław Drążek, polski duchowny katolicki, jezuita, dziennikarz (zm. 2009)
1935:
    Ryszard Adamów, polski pisarz
    Iwo Wojciechowski, polski ekolog (zm. 2006)
1940 – Ewald Janusz, polski kajakarz (zm. 2017)
1946 – Aleksander Chłopek, polski nauczyciel, polityk, poseł na Sejm RP
1949:
    Zofia Czernicka, polska dziennikarka, konferansjerka
    Teresa Kaliska, polska siatkarka
1950 – Wojciech Kopciński, polski pisarz, scenarzysta, reżyser teatralny (zm. 2011)
1951 – Grażyna Gęsicka, polska socjolog, polityk, minister rozwoju regionalnego, poseł na Sejm RP (zm. 2010)
1952:
    Halina Jaworski, polska malarka abstrakcyjna
    Agnieszka Mostowska, polska biolog
    Bogusław Mróz, polski fizyk
    Wacław Rapak, polski romanista
1953 – Walek Dzedzej, polski muzyk, bard, poeta, lider zespołu Walek Dzedzej Pank Bend (zm. 2006)
1955:
    Stanisław Stasiulewicz, polski malarz
    Witold Zuchiewicz, polski geolog (zm. 2012)
1956 – Stanisław Żmijan, polski polityk, poseł na Sejm RP
1957 – Wojciech Murdzek, polski polityk, samorządowiec, poseł na Sejm RP, prezydent Świdnicy
1960:
    Henryk Ostrowski, polski związkowiec, polityk, poseł na Sejm RP
    Wojciech Wojtasiak, polski elektronik
1964 – Grzegorz Komendarek, polski aktor, kucharz (zm. 2014)
1965:
    Zbigniew Spruch, polski kolarz szosowy
    Grzegorz Wagner, polski siatkarz
1967 – Ewa Gawryluk, polska aktorka
1975:
    Piotr Karpiński, polski dziennikarz sportowy
    Przemysław Wejmann, polski gitarzysta, wokalista, producent i realizator muzyczny, członek zespołu Guess Why
1976 – Radosław Sobolewski, polski piłkarz, trener
1980:
    Wioletta Potępa, polska lekkoatletka, dyskobolka i kulomiotka
    Agnieszka Włodarczyk, polska aktorka, piosenkarka
1982 – Aleksandra Dzik, polska alpinistka
1983:
    Otylia Jędrzejczak, polska pływaczka; trzykrotna medalistka igrzysk olimpijskich w Atenach (2004): na 200 m stylem motylkowym wywalczyła złoty medal, a na 100 m stylem motylkowym i 400 m stylem dowolnym była druga; wielokrotna medalistka mistrzostw świata i Europy; trzykrotna rekordzistka świata.
    Aleksander Milwiw-Baron, polski muzyk, kompozytor, producent muzyczny, członek zespołu Afromental
1984 – Joanna Moro, polska aktorka, odtwórczyni głównej roli w serialu telewizyjnym poświęconym Annie German
1986:
    Joanna Bałdyga, polska lekkoatletka, oszczepniczka
    Ewelina Wojnarowska, polska kajakarka
1995:
    Kamil Dolny, polski hokeista
    Beata Pacut, polska judoczka
1997 – Łukasz Gogola, polski piłkarz ręczny
1999 – Adrian Gryszkiewicz, polski piłkarz

Zmarli 13 grudnia:

1349 – Marcin Baryczka, polski duchowny katolicki (ur. ?)
1603 – Aleksander Ostrogski, polski książę, polityk (ur. 1570)
1629 – Mikołaj Oleśnicki, polski szlachcic, polityk (ur. 1558)
1689 – Zbigniew Morsztyn, polski poeta arianin (ur. ok. 1625)
1785 – Jan Duwall, polski duchowny katolicki, biskup nominat tarnowski (ur. 1720)
1829 – Jan Bogumił Jacobi, polski malarz pochodzenia niemieckiego (ur. ok. 1743)
1850 – Franciszek Sznajde, polski generał (ur. 1790)
1861 – Tomasz Potocki, polski ziemianin, oficer, działacz społeczny, publicysta (ur. 1809)
1867 – Artur Grottger, polski malarz (ur. 1837)
1875 – Wincenty Lipski, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy i administrator diecezji tyraspolskiej (ur. 1795)
1878 – Robert Zanibal, polski nauczyciel, działacz narodowy, pisarz ludowy, krajoznawca, folklorysta (ur. 1843)
1879 – Seweryn Zdzitowiecki, polski chemik, metalurg (ur. 1802),
1907 – Michał Glücksberg, polski księgarz, drukarz, wydawca pochodzenia żydowskiego (ur. 1838)
1914 – Ludomir Cieśliński, polski działacz niepodległościowy i socjalistyczny (ur. 1878)
1922 – Józef Ożegalski, polski publicysta, pisarz, uczestnik powstania styczniowego (ur. 1848)
1924 – Jan Gąsienica Daniel, polski przewodnik tatrzański (ur. 1856)
1933 – Henryk Halban, polski neurolog, psychiatra pochodzenia żydowskiego (ur. 1870)
1939 – Jerzy Czarniecki, polski kapitan, sportowiec, działacz sportowy (ur. 1904)
1941:
    Ludwik Pius Bartosik, polski franciszkanin, męczennik, błogosławiony (ur. 1909)
    Franciszek Jossé, polski urzędnik skarbowy, polityk, kierownik resortu skarbu (ur. 1861)
1942:
    Włodzimierz Ledóchowski, polski jezuita, generał zakonu (ur. 1866)
    Juliusz Rydygier, polski działacz ruchu robotniczego (ur. 1892)
1943 – Jan Orliński, polski działacz komunistyczny, żołnierz GL (ur. 1911)
1947 – Jan Piotrowski, polski dziennikarz (ur. 1889)
1948 – Marian Turkowski, polski generał (ur. 1894)
1949 – Jan Morawiński, polski historyk sztuki, muzeolog (ur. 1907)
1952:
    Andrzej Czarniak, polski architekt, narciarz (ur. 1900)
    Henryk Stanisław Mościcki, polski historyk (ur. 1881)
1954 – Jan Włodzimierz Lgocki, polski przedsiębiorca, urzędnik państwowy (ur. 1889)
1966 – Stanisław Mikołajczyk, polski polityk, działacz ruchu ludowego, minister rolnictwa, wicepremier, premier RP na uchodźstwie (ur. 1901)
1967 – Zygmunt Szempliński, polski ekonomista, sowietolog, publicysta, działacz emigracyjny (ur. 1900)
1969 – Józef Agaton Morawski, polsko ziemianin, rolnik, polityk, poseł na Sejm RP (ur. 1893)
1971 – Kazimierz Seichter, polski piłkarz (ur. 1900)
1972 – Jan Cybis, polski malarz, pedagog, krytyk sztuki (ur. 1897)
1973 – Włodzimierz Dembiński, polski generał brygady, prawnik (ur. 1889)
1978 – Stefan Kownas, polski botanik (ur. 1898)
1981 – Jerzy Zieleński, polski dziennikarz, publicysta, działacz opozycji antykomunistycznej (ur. 1928)
1983 – Wincenty Urban, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy gnieźnieński i wrocławski (ur. 1911)
1984 – Władysław Wicha, polski polityk, poseł na Sejm PRL, minister spraw wewnętrznych (ur. 1904)
1985 – Kazimiera Olszewska, polska nauczycielka, działaczka społeczna, żołnierz Armii Krajowej, więzień polityczny okresu stalinizmu (ur. 1912)
1987:
    Wacław Krawczyk, polski krajoznawca, żołnierz AK (ur. 1915)
    Stanisław Radkiewicz, polski generał bezpieczeństwa publicznego, działacz komunistyczny, polityk, zbrodniarz stalinowski (ur. 1903)
1988:
    Bogusław Lambach, polski operator filmowy (ur. 1925)
    Michał Wiłkomirski, polski skrzypek (ur. 1902)
1990 – Zygmunt Abrahamowicz, polski orientalista, turkolog (ur. 1923)
1991 – Andrzej Twerdochlib, polski pisarz, scenarzysta filmowy (ur. 1936)
1992 – Wit Drapich, polski polityk, poseł na Sejm PRL (ur. 1924)
1993 – Zbigniew Kiliński, polski tancerz, choreograf (ur. 1919)
1996 – Tadeusz Adam Jakubiak, polski historyk, działacz społeczny (ur. 1950)
2006 – Wiesław Wojciechowski, polski generał (ur. 1924)
2009:
    Józef Tadeusz Gawłowski, polski architekt (ur. 1926)
    Paweł Kurczewski, polski zapaśnik (ur. 1950)
2012 – Andrzej Błaszczyk, polski dziennikarz, poeta, satyryk (ur. 1950)
2013 – Jerzy Handschke, polski ekonomista (ur. 1948)
2014 – Kazimierz Feliszewski, polski siatkarz (ur. 1932)
2016:
    Waldemar Lech, polski gitarzysta, kompozytor, członek zespołu Mr. Zoob (ur. 1959)
    Andrzej Murzynowski, polski prawnik (ur. 1926)
    Jadwiga Muszyńska, polska historyk (ur. 1946)
    Andrzej Wasilewicz, polski aktor, reżyser i producent filmowy, pieśniarz, kompozytor, autor tekstów (ur. 1951)
2017:
    Elżbieta Krawczuk-Trylińska, polska lekkoatletka, skoczkini wzwyż (ur. 1960)
    Yach Paszkiewicz, polski reżyser teledysków, animator kultury (ur. 1958)
2019 – Tadeusz Bieńkowicz, polski generał brygady (ur. 1923)