<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 15 listopada:

1290 – Książę kaliski i poznański Przemysł II wydał w Dłusku zgodę na lokację Słupcy na prawie magdeburskim.
1520 – Wojna pruska: Krzyżacy po jednodniowym oblężeniu zdobyli Dobre Miasto i dokonali rzezi obrońców (oddziału zaciężnych czeskich i polskich) oraz warmińskich chłopów, którzy schronili się tam z dobytkiem.
1620 – W Warszawie niezrównoważony psychicznie szlachcic Michał Piekarski usiłował dokonać zamachu na króla Zygmunta III Wazę.
1702 – Zainaugurowała działalność Akademia Leopoldyńska we Wrocławiu (późniejszy Uniwersytet Wrocławski).
1822:
Uruchomiono latarnię morską na Rozewiu.
Założono Wyższe Seminarium Duchowne w Tarnowie.
1858 – Otwarto dworzec Rzeszów Główny.
1902 – Uruchomiono Kolej Warszawsko-Kaliską.
1907 – Uruchomiono elektrownię wodną na rzece Wadąg w Olsztynie.
1915 – Ponownie otwarto Uniwersytet Warszawski i Politechnikę Warszawską.
1918 – Papież Benedykt XV wystosował przesłanie do narodu polskiego w chwili odzyskania niepodległości.
1920 – Utworzono Wolne Miasto Gdańsk.
1934 – Polskie i niemieckie poselstwa podniesiono do rangi ambasad.
1942 – Polityczny Komitet Porozumiewawczy zaakceptował statut Delegatury Rządu na Kraj, opracowany przez Delegata Jana Piekałkiewicza.
1950 – Utworzono Ośrodek Pracy Więźniów w Piechcinie.
1951 – 16 osób zginęło w katastrofie samolotu Li-2 pod Tuszynem.
1955 – Zwodowano pierwszy polski dziesięciotysięcznik „Marceli Nowotko”.
1962 – W Warszawie oddano do użytku odbudowaną po II wojnie światowej zachodnią Halę Mirowską.
1966 – Zrekonstruowana przez Piotra Kartawika rasa ogar polski została zarejestrowana w Międzynarodowej Federacji Kynologicznej.
1978 – 30 osób zginęło, a 9 odniosło obrażenia w dwóch katastrofach autobusów pod Żywcem.
1982 – Założono Polskie Towarzystwo Alergologiczne.
1985 – Na rozkaz ministra spraw wewnętrznych gen. Czesława Kiszczaka Milicja Obywatelska rozpoczęła Akcję „Hiacynt”, polegającą na zbieraniu materiałów o polskich homoseksualistach i ich środowisku, w wyniku której zarejestrowano ok. 11 000 akt.
1987 – Podpisano deklarację założycielską Polskiej Partii Socjalistycznej.
1998 – Weszła w życie ustawa umożliwiająca zawieranie tzw. ślubów konkordatowych.
2005 – Otwarto południową obwodnicę Torunia.
2007 – Na przejeździe kolejowym w Polednie (woj. kujawsko -pomorskie) pociąg osobowy zderzył się z naczepą samochodu ciężarowego. Zginęli maszynista i pasażerka pociągu, a około 20 osób odniosło obrażenia.
2010 – Wprowadzono zakaz palenia tytoniu w miejscach publicznych.

Urodzili się 15 listopada:

1700 – (lub 30 kwietnia) Marcin Załuski, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy płocki (zm. 1768)
1729 – August Kazimierz Sułkowski, polski szlachcic, generał, polityk (zm. 1786)
1773 – (lub 1772) Euzebiusz Słowacki, polski historyk i teoretyk literatury, dramaturg, ojciec Juliusza (zm. 1814)
1785 – Stanisław Dekowski, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy chełmiński (zm. 1854)
1805:
    Teresa Palczewska, polska aktorka, tancerka (zm. 1858)
    Florestan Rozwadowski, polski inżynier, topograf, kartograf, badacz Amazonii (zm. 1879)
1818 – Antoni Świeży, polski działacz społeczny, polityk (zm. 1890)
1825 – Aleksander Rycerski, polski malarz, konserwator zabytków (zm. 1866)
1840 – Telesfor Cholewo, polski szewc, uczestnik powstania styczniowego (zm. 1865)
1843 – Alfred Obaliński, polski chirurg (zm. 1898)
1845 – Stanisław Ciechanowski, polski prawnik, przedsiębiorca, działacz społeczny i gospodarczy (zm. 1927)
1849 – Alfons Parczewski, polski prawnik, historyk, etnograf, polityk (zm. 1933)
1852 – Hugo Zapałowicz, polski podróżnik, botanik, prawnik (zm. 1917)
1856 – Franciszek Vetulani, polski inżynier meliorant, urzędnik (zm. 1921)
1861 – Juliusz Leo, polski prawnik, ekonomista, polityk, prawnik, poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego i austriackiej Rady Państwa; prezydent Krakowa (1904–1918), twórca tzw. Wielkiego Krakowa; pierwszy prezes Naczelnego Komitetu Narodowego (1914) (zm. 1918)
1867 – Władysław Studnicki, polski polityk, publicysta (zm. 1953)
1872 – Kazimierz Porębski, polski wiceadmirał, rosyjski kontradmirał, pierwszy dowódca Marynarki Wojennej RP w okresie międzywojennym (zm. 1933)
1876 – Stanisław Kutrzeba, polski historyk prawa, profesor, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego (zm. 1946)
1877 – Leopold Skulski, polski farmaceuta, inżynier chemik, inicjator utworzenia Narodowego Zjednoczenia Ludowego, premier RP w latach 1919–1920, minister spraw wewnętrznych (1920–1921), działacz OZN; jesienią 1939 r. aresztowany przez NKWD, zmarł lub został zamordowany w nieznanych bliżej okolicznościach (zm. po 1939)
1880 – Wacław Makowski, polski prawnik, polityk, minister sprawiedliwości w kilku rządach II RP, poseł na Sejm z listy BBWR (1928–1935); od 1931 r. wicemarszałek Sejmu; w latach 1935–1938 wicemarszałek Senatu; od 1938 r. pełnił funkcję marszałka Sejmu; 2 września 1939 r. przewodniczył ostatnim obradom Sejmu II RP (zm. 1942)
1890:
    Józef Broel-Plater, polski hrabia, bobsleista (zm. 1941)
    Wacław Dobrowolski, polski malarz (zm. 1969)
1895 – Antoni Słonimski, pseudonim „Pro-rok” i in., polski pisarz, poeta, felietonista pochodzenia żydowskiego, satyryk, krytyk teatralny i filmowy; współtwórca grupy poetyckiej Skamander, autor słynnych „Kronik Tygodniowych" publikowanych w przedwojennych „Wiadomościach literackich"; prezes Związku Literatów Polskich (1956–1959) (zm. 1976)
1896 – Bolesław Bronisław Duch, polski generał dywizji, dowódca 1 Dywizji Grenadierów we Francji (1940) i 3 Dywizji Strzelców Karpackich (1943–1946) (zm. 1980)
1898 – Leopold Pamuła, polski podpułkownik pilot (zm. 1940)
1901:
    Franciszek Gajowniczek, polski sierżant, więzień Auschwitz-Birkenau (zm. 1995)
    Stanisław Szpinalski, polski pianista, pedagog (zm. 1957)
1902 – Klemens Biniakowski, polski lekkoatleta, sprinter (zm. 1985)
1903 – (lub 25 listopada) Mieczysław Mietkowski, polski generał brygady bezpieczeństwa publicznego, polityk pochodzenia żydowskiego (zm. 1990)
1904 – Antoni Buzuk, polski kompozytor (zm. 1968)
1905 – Leopold Buczkowski, polski pisarz, malarz, grafik; autor powieści „Czarny potok” (zm. 1989)
1907 – Edward Marczewski, polski matematyk pochodzenia żydowskiego (zm. 1976)
1908 – Tadeusz Zygmunt Jeziorowski, polski porucznik pilot (zm. 1939)
1909 – Wiesław Stanisławski, polski taternik (zm. 1933)
1910 – Stanislaus Kobierski, niemiecki piłkarz pochodzenia polskiego (zm. 1972)
1912 – Witold Dobrowolski, polski dziennikarz sportowy (zm. 1975)
1913 – Benno Zerbst, polski major (zm. 1953)
1914 – Maria Dembowska, polska bibliotekarka, bibliografka (zm. 2008)
1917 – Stanisław Furgał, polski agronom, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1986)
1918:
    Bronisław Kamiński, polski podporucznik, cichociemny (zm. 1944)
    Adam Turasiewicz, polski historyk, językoznawca (zm. 1978)
1919:
    Eugeniusz Fedorowicz, polski aktor (zm. 1968)
    Mieczysław Mazur, polski generał brygady (zm. 2008)
    Salomon Morel, polski funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa, zbrodniarz stalinowski pochodzenia żydowskiego (zm. 2007)
1920 – Stanisław Kolka, polski kleryk, Sługa Boży (zm. 1940)
1921 – Zbigniew Kledecki, polski kardiolog, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 2014)
1922:
    Waldemar Baczak, polski kapral podchorąży AK, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 1947)
    Wojciech Fangor, polski malarz, grafik, plakacista, rzeźbiarz (zm. 2015)
1923 – Samuel Klein, polsko-brazylijski przedsiębiorca pochodzenia żydowskiego (zm. 2014)
1925 – Ireneusz Bieniaszkiewicz, polski adwokat, żołnierz AK, więzień łagrów sowieckich (zm. 2018)
1926 – Feliks Madaj, polski ekonomista, polityk, poseł na Sejm PRL
1928:
    Juliusz Berger, polski aktor i reżyser teatralny pochodzenia żydowskiego (zm. 1999)
    Zygmunt Mogiła-Lisowski, polski działacz kresowy, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 2016)
    Antoni Śliwiński, polski fizyk
1929:
    Jerzy Grelewski, polski działacz komunistyczny, prezydent Olsztyna
    Józef Patkowski, polski muzykolog, kompozytor (zm. 2005)
    Barbara Wachowska, polska historyk, nauczycielka akademicka (zm. 2005)
1930 – Barbara Seidler, polska pisarka, publicystka
1934 – Janina Ławińska-Tyszkowska, polska filolog (zm. 2013)
1935:
    Zbigniew Dobrzyński, polski aktor (zm. 1984)
    Adam Kurbiel, polski konstruktor lotniczy, pilot szybowcowy, samolotowy i lotniowy (zm. 2000)
1936 – Adam Dziewoński, polski geolog, geofizyk, sejsmolog (zm. 2016)
1938 – Stefan Jurczak, polski związkowiec, działacz opozycji w okresie PRL, polityk, wicemarszałek Senatu RP (zm. 2012)
1939 – Jan Boć, polski prawnik (zm. 2017)
1940 – Janusz Szymański, polski prozaik, poeta, nauczyciel
1941 – Sławomir Bugajski, polski fizyk (zm. 2003)
1942:
    Zofia Kaliszczuk, polska lekkoatletka, biegaczka średniodystansowa
    Stanisław Krawczyk, polski ekonomista, matematyk
1943 – Czesław Kur, polski judoka, trener
1946 – Jerzy Adamek, polski zapaśnik, trener (zm. 2017)
1947 – Mieczysław Marciniak, polski dziennikarz (zm. 2009)
1948 – Tadeusz Baczko, polski ekonomista
1949 – Andrzej Arendarski, polski działacz gospodarczy, polityk, poseł na Sejm RP, minister współpracy gospodarczej z zagranicą
1950:
    Eugeniusz Durejko, polski koszykarz
    Roman Skrzypczak, polski polityk, działacz związkowy, senator RP (zm. 2015)
1952 – Lesław Maleszka, polski dziennikarz
1953:
    Stanisław Janas, polski polityk, poseł na Sejm RP
    Eugeniusz Kłopotek, polski zootechnik, polityk, poseł na Sejm RP
    Andrzej Krupienicz, polski kardiolog, karateka, wojskowy, polityk
1954 – Aleksander Kwaśniewski, polski dziennikarz, polityk, członek PZPR (1977–1990), redaktor naczelny „Itd” i „Sztandaru Młodych”; minister ds. młodzieży (1985–1987); współtwórca Okrągłego Stołu; przewodniczący Rady Naczelnej SdRP (1990–1995), poseł i przewodniczący klubu parlamentarnego SLD (1991–1995), przewodniczący komisji konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego (1993–1995); prezydent RP w latach 1995–2005
1956 – Anna Lichodzijewska, polska siatkarka
1957 – Jerzy Borowczak, polski związkowiec, polityk, poseł na Sejm RP
1958 – Wadim Tyszkiewicz, polski przedsiębiorca, samorządowiec, polityk, prezydent Nowej Soli, senator RP
1959:
    Andrzej Krucz, polski aktor, dziennikarz
    Adam Zagajewski, polski kolarz szosowy (zm. 2017)
1960:
    Tomasz Dobrowolski, polski operator filmowy i telewizyjny
    Leszek Murzyn, polski nauczyciel, polityk, poseł na Sejm RP
1961:
    Damian Holecki, polski piosenkarz, pianista, kompozytor, autor tekstów, producent muzyczny
    Jarosław Szwec, polski aktor
    Dorota Załęczna, polska hokeistka na trawie
1962 – Mieczysław Tracz, polski zapaśnik (zm. 2019)
1966:
    Bożena Aksamit, polska dziennikarka (zm. 2019)
    Stanisław Ustupski, polski kombinator norweski
1967 – Grzegorz Damięcki, polski aktor Teatru Ateneum; wystąpił m.in. w filmach „Jasminum”, „Pornografia”
1968 – Piotr Jaworski, polski dziennikarz radiowy
1970 – Paulina Młynarska, polska aktorka, dziennikarka
1972:
    Sebastian Kawa, polski pilot szybowcowy
    Jacek Lachowicz, polski klawiszowiec, wokalista, członek zespołu Ścianka
1973:
    Adrian Klarenbach, polski dziennikarz
    Robert Sycz, polski wioślarz, mistrz olimpijski z Sydney (2000) i Aten (2004); dwukrotny mistrz świata
1975 – Aleksandra Staszko, polska kostiumografka filmowa
1980 – Paweł Jędrzejczyk, polski zawodnik muay thai i kick-boxingu
1985:
    Karolina Chapko, polska aktorka
    Paulina Chapko, polska aktorka
    Beata Mikołajczyk, polska kajakarka
    Marta Wojtkuńska, polska lekkoatletka, biegaczka
1986 – Marcin Korcz, polski aktor
1987 – Arsen Kasabijew, gruzińsko-polski sztangista
1988:
    Dardan Berisha, polski koszykarz pochodzenia kosowskiego
    Kamilia Hayder, polska lekkoatletka, sprinterka
1990 – Martyna Bielawska, polska lekkoatletka, trójskoczkini
1993 – Paulo Dybala, argentyński piłkarz pochodzenia polsko-włoskiego
1995 – Anna Załęczna, polska judoczka

Zmarli 15 listopada:

1527 – Jan (Sacranus) z Oświęcimia, polski duchowny katolicki, kanonik krakowski i kujawski, profesor i rektor Akademii Krakowskiej, teolog, mówca, epistolograf (ur. 1443)
1622 – Paweł Wołucki, polski duchowny katolicki, biskup kamieniecki, włocławski i łucki, dyplomata (ur. 1560)
1709 – Teofila Ludwika Zasławska, polska księżna (ur. 1654)
1824 – Kajetan Stuart, polski generał (ur. 1774)
1839 – Paweł Sebastian Pieńkowski, polski szlachcic, dowódca wojskowy (ur. 1781)
1884 – Aleksander Regulski, polski drzeworytnik (ur. 1839)
1895 – Tomasz Pryliński, polski architekt, konserwator zabytków (ur. 1847)
1907 – Rafał Kalinowski, właśc. Józef Kalinowski – polski duchowny rzymskokatolicki, karmelita bosy; inżynier, oficer armii Imperium Rosyjskiego w stopniu porucznika, powstaniec styczniowy, sybirak, nauczyciel, wychowawca, święty Kościoła katolickiego (ur. 1835)
1910 – Stanisław Kostanecki, polski chemik (ur. 1860)
1912 – Antoni Białecki, polski prawnik (ur. 1836)
1916 – Henryk Sienkiewicz, polski pisarz, publicysta, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1905 r., autor m.in. „Trylogii”, „Quo vadis” oraz „W pustyni i w puszczy” (ur. 1846)
1919 – Michał Doliwo-Dobrowolski, rosyjski elektrotechnik, elektryk, wynalazca pochodzenia polskiego (ur. 1862)
1924 – Maksymilian Heilpern, polski przyrodnik, nauczyciel, zesłaniec pochodzenia żydowskiego (ur. 1856)
1929 – Marceli Barciński, polski przemysłowiec, działacz gospodarczy, społeczny i oświatowy, dziennikarz, literat (ur. 1881)
1933 – Ryszard Leżański, polski prawnik (ur. 1869)
1939 – Szaja Uger, polski dziennikarz, działacz społeczny i sportowy pochodzenia żydowskiego (ur. 1873)
1941:
    Jerzy Kremky, polski zoolog, entomolog (ur. 1897)
    Feliks Nawrot, polski żołnierz AK, założyciel organizacji konspiracyjnej „Orzeł Biały” (ur. 1917)
1948 – Ludwik Darowski, polski polityk (ur. 1881)
1949 – Henryk Kon, polski adwokat pochodzenia żydowskiego (ur. 1868)
1956 – Kazimierz Czyński, polski reżyser filmowy (ur. 1891)
1957 – Andrzej Bursa, polski poeta, prozaik, dramaturg, dziennikarz (ur. 1932)
1970:
    Edward Haupt, polski rzeźbiarz (ur. 1893)
    Michał Gwalbert Pawlikowski, polski pisarz, wydawca, kolekcjoner (ur. 1887)
1971 – Wanda Chełmońska, polska malarka (ur. 1889 lub 91)
1972 – Arnold Słucki, polski poeta, publicysta, tłumacz (ur. 1920)
1978 – Wiesław Markowski, polski malarz (ur. 1938)
1982:
    Franciszek Fenikowski, polski prozaik, poeta, reportażysta (ur. 1922)
    Marian Olewiński, polski inżynier budownictwa, polityk (ur. 1912)
1984 – Bronisław Heyduk, polski malarz, pisarz (ur. 1909)
1986 – Aleksander Tansman, polski kompozytor i pianista pochodzenia żydowskiego, współtwórca neoklasycyzmu w światowej muzyce; urodzony w 1897 r. w Łodzi, w 1920 r. przeniósł się na stałe do Paryża (ur. 1897)
1987 – Marian Turwid, polski pisarz, malarz (ur. 1905)
1991 – Marta Mirska, polska piosenkarka (ur. 1918)
1996:
    Andrzej Górbiel, polski dziennikarz, informatyk (ur. 1970)
    Zdzisław Niedziela, polski filolog, slawista (ur. 1931)
1998 – Henryk Chmielewski, polski bokser (ur. 1914)
2004:
    Jan Czerwiński, polski operator dźwięku (ur. 1928)
    Honorat Wiśniewski, polski trener lekkoatletyki (ur. 1942)
2006 – Wiesław Pyda, polski scenarzysta i operator filmowy (ur. 1930)
2007 – Elżbieta Ostrowska, polska pisarka (ur. 1923)
2008:
    Witold Banasikowski, polski lekkoatleta, płotkarz (ur. 1954)
    Janusz Christa, polski rysownik, autor komiksów (ur. 1934)
    Romuald Siemionow, polski strzelec sportowy (ur. 1949)
2009 – Helena Eilstein, polska filozof pochodzenia żydowskiego (ur. 1922)
2010 – Andrzej Pytlakowski, polski szachista, dziennikarz (ur. 1919)
2011 – Jakub Goldberg, polsko-izraelski historyk (ur. 1924)
2012 – Jerzy Żeligowski, polski lekkoatleta, skoczek w dal, trener (ur. 1958)
2014 – Henryk Jachimowski, polski poeta, prozaik, dramaturg (ur. 1938)
2015 – Czesław Szachnitowski, polski malarz (ur. 1914)
2017 – Halina Wasilewska-Trenkner, polska ekonomistka, polityk, minister finansów (ur. 1942)
2018 – Lubomir Tomaszewski, polski malarz, rzeźbiarz, projektant porcelany, pedagog (ur. 1923)
2019 – Juliusz Paetz, polski duchowny katolicki, biskup łomźyński, arcybiskup metropolita poznański (ur. 1935)