<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 16 października:

1325 – Przyszły król Polski Kazimierz III Wielki poślubił księżniczkę litewską Aldonę Annę Giedyminównę.
1384 – Jadwiga Andegaweńska została koronowana w katedrze wawelskiej na króla Polski.
1461 – Wojna trzynastoletnia: wojska polskie odbiły z rąk krzyżackich zamek w Świeciu nad Wisłą.
1599 – W katedrze wawelskiej odbył się pogrzeb Anny Habsburżanki, pierwszej żony króla Zygmunta III Wazy i matki Władysława IV Wazy.
1667 – Ugoda z Tatarami zakończyła walki pod Podhajcami.
1672 – (lub 18 października) IV wojna polsko-turecka: podpisano nieratyfikowany przez polski Sejm traktat pokojowy w Buczaczu, który zakładał oddanie we władanie Imperium Osmańskiego wschodnich ziem Polski.
1706 – Oddano do użytku ratusz miejski w Żywcu.
1794 – Gen. Tomasz Wawrzecki przybył do Warszawy i został zaprzysiężony na najwyższego naczelnika insurekcji kościuszkowskiej w miejsce wziętego do rosyjskiej niewoli Tadeusza Kościuszki.
1889 – Fotograf i wynalazca Konrad Brandel uzyskał patent na ręczny aparat do zdjęć migawkowych zwany fotorewolwerem.
1917 – Rozpoczęto wydobycie w KWK „Sośnica”.
1929 – Franciszek Żwirko i Antoni Kocjan ustanowili na samolocie RWD-2 międzynarodowy rekord wysokości lotu (4004 m).
1930 – Działacz PPS Jan Kostrzewski zastrzelił w lokalu Kasy Chorych w Częstochowie jej komisarza oraz dwóch innych pracowników, a następnie popełnił samobójstwo.
1934 – Powołano Radę Niemców w Polsce.
1939 – W Lesie Szpęgawskim pod Starogardem Gdańskim Niemcy rozstrzelali 47 polskich księży.
1940 – Oficjalnie utworzono warszawskie getto.
1942 – W pierwszych pięciu publicznych egzekucjach w okupowanej Warszawie powieszono 50 więźniów Pawiaka.
1945 – Minister spraw zagranicznych Wincenty Rzymowski podpisał w imieniu Polski Kartę Narodów Zjednoczonych.
1957 – Zwodowano trałowiec bazowy ORP „Dzik”.
1958 – Telewizja Polska wyemitowała premierowy program Kabaretu Starszych Panów.
1976 – Odsłonięto replikę zniszczonego w czasie II wojny światowej Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie.
1977 – Telewizja Polska rozpoczęła emisję serialu Polskie drogi w reżyserii Janusza Morgensterna.
1978:
    W Rzymie kolegium kardynalskie wybrało metropolitę krakowskiego Kardynała Karola Wojtyłę na papieża Kościoła katolickiego. Przyjął on imię Jan Paweł II. Został beatyfikowany 1 maja 2011 r. i kanonizowany 27 kwietnia 2014 r.
    Wanda Rutkiewicz, jako pierwsza Europejka i trzecia kobieta na świecie, zdobyła Mount Everest.
    Premiera filmowej komedii muzycznej Hallo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy w reżyserii Janusza Rzeszewskiego i Mieczysława Jahody.
1991:
    Sejm RP przyjął ustawę o ochronie przyrody.
    Zgodnie z umową międzyrządową powstała Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”.
1992 – W Tarnobrzegu rozpoczęło nadawanie Radio Leliwa.
2003 – Tablice zawierające 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z sierpnia 1980 zostały umieszczone na Światowej Liście Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
2004:
    Ks. prałat płk Tadeusz Płoski został mianowany przez papieża Jana Pawła II biskupem polowym Wojska Polskiego.
    Wystartował dziecięcy kanał telewizyjny ZigZap.
2006:
    Andrzej Lepper został ponownie mianowany wicepremierem oraz ministrem rolnictwa i rozwoju wsi.
    Otwarto nowo wybudowany peron na stacji kolejowej Włoszczowa Północ.
2016 – Zakończył się synod Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP w Cieszynie, podczas którego przyjęto między innymi zmiany w przepisach kościelnych, umożliwiające diakonom przewodniczenie nabożeństwom z Sakramentem Wieczerzy Pańskiej (przepisy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2017 roku).

Urodzili się 16 października:

1726 – Daniel Chodowiecki, polsko-niemiecki grafik, malarz (zm. 1801)
1786 – Wincenty Reklewski, polski poeta, żołnierz (zm. 1812)
1789 – Leon Dembowski, polski polityk (zm. 1878)
1790 – Szymon Ewaryst Konopacki, polski poeta, pamiętnikarz (zm. 1884)
1797 – Józef Łubieński, polski hrabia, polityk, działacz gospodarczy, pisarz ekonomiczny i religijny (zm. 1885)
1829 – Honorat Koźmiński, polski kapucyn, błogosławiony (zm. 1916)
1833 – Jan Kowalczyk, polski astronom (zm. 1911)
1841 – Florian Stablewski, polski duchowny katolicki, arcybiskup metropolita poznański i gnieźnieński, prymas Polski (zm. 1906)
1842 – Ludwik Ryll, polski działacz niepodległościowy (zm. 1862)
1847 – Gustaw Arnold Fibiger I, polski producent fortepianów (zm. 1915)
1854 – Jan Rosen, polski malarz (zm. 1936)
1859 – Henryk Pachulski, polski kompozytor, pianista (zm. 1921)
1861 – Franciszek Jossé, polski działacz państwowy, urzędnik skarbowy (zm. 1941)
1862 – Jan Kanty Steczkowski, polski ekonomista, prawnik, polityk, działacz Stronnictwa Prawicy Narodowej, minister skarbu i premier rządu utworzonego przez Radę Regencyjną (1918); po odzyskaniu niepodległości ponownie minister skarbu (1920-1921); dyrektor Polskiego Banku Krajowego, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego (zm. 1929)
1867 – Ferdynand Hoesick, polski pisarz, historyk literatury (zm. 1941)
1882:
    Xawery Czernicki, polski kontradmirał, inżynier, w latach 1932-1939 szef służb Kierownictwa Marynarki Wojennej; w 1939 r. wywieziony do ZSRS, więziony w obozie w Kozielsku, zamordowany przez NKWD w 1940 r. w Katyniu (zm. 1940)
    Andrzej Waleron, polski polityk ludowy, poseł na Sejm Ustawodawczy (zm. 1969)
1886 – Lucyna Messal, polska aktorka, śpiewaczka operetkowa (zm. 1953)
1892:
    Jan Karcz, polski pułkownik dyplomowany piechoty, w kampanii 1939 r. dowódca Mazowieckiej Brygady Kawalerii; członek konspiracyjnej Organizacji Orła Białego, a następnie ZWZ; więzień KL Auschwitz, jeden z przywódców tajnej organizacji obozowej; rozstrzelany przez Niemców w styczniu 1943 r. (zm. 1943)
    Józef Kustroń, żołnierz Legionów Polskich, generał WP; w czasie kampanii 1939 r. dowodził 21. Dywizją Piechoty Górskiej; zmarł 16 września 1939 r. w wyniku ran odniesionych w walce pod Oleszycami (zm. 1939)
1893 – Tadeusz Zwoliński, polski kartograf, autor przewodników, speleolog, fotograf (zm. 1955)
1898:
    Władysław Barański, polski leśnik, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 1944)
    Jadwiga Lechicka, polska historyk (zm. 1965)
1903 – Halina Hackiewicz, polska pielęgniarka, żołnierz ZWZ-AK, uczestniczka powstania warszawskiego (zm. 1944)
1904:
    Władysława Bytomska, polska działaczka komunistyczna (zm. 1938)
    Czesław Straszewicz, polski pisarz, radiowiec (zm. 1963)
1905:
    Zofia Sztaudynger, polska działaczka kulturalna (zm. 1989)
    Jadwiga Szubartowicz, polska superstulatka (zm. 2017)
    Hans Ziglarski, niemiecki bokser pochodzenia polskiego (zm. 1975)
1906 – Jan Tabortowski, polski major, żołnierz AK, AKO i WiN (zm. 1954)
1911 – Józef Epstein, polski działacz komunistyczny, uczestnik francuskiego ruchu oporu pochodzenia żydowskiego (zm. 1944)
1912 – Edmund Giemsa, polski piłkarz (zm. 1994)
1913:
    Włodzimierz Fijewski, polski aktor i reżyser lalkowy (zm. 1994)
    Karol Kornas, polski podporucznik rezerwy (zm. 1942)
1917 – Wanda Wertenstein, polska reżyserka filmów dokumentalnych, scenarzystka, krytyk filmowy (zm. 2003)
1918 – Edmund Kobyliński, polski kapral strzelec radiotelegrafista (zm. 1939)
1921 – Andrzej Munk, polski reżyser, scenarzysta, twórca filmów „Człowiek na torze”, "Eroica", "Zezowate szczęście", "Pasażerka"; część źródeł jako datę urodzin Andrzeja Munka podaje 16 października 1920 r. (zm. 1961)
1925 – Adam Meus, polski konstruktor lotniczy, szybownik (zm. 2000)
1926:
    Kazimiera Wawro, polska włókniarka, polityk, poseł na Sejm PRL
    Szczepan Wesoły, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy gnieźnieński, arcybiskup ad personam, teolog (zm. 2018)
1928 – Jerzy Zieleński, polski dziennikarz, publicysta, działacz opozycji w okresie PRL (zm. 1981)
1930 – Gerard Straburzyński, polski lekarz-balneolog, profesor nauk medycznych, nauczyciel akademicki (zm. 2015)
1932 – Karol Śliwka, polski grafik (zm. 2018)
1934 – Jerzy Wieteski, polski piłkarz (zm. 2014)
1935:
    Marian Jurczyk, polski związkowiec, działacz opozycji antykomunistycznej, polityk, senator RP, prezydent Szczecina (zm. 2014)
    Teofil Wilski, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy kaliski
1937 – Alicja Boniuszko, polska tancerka baletowa, choreografka (zm. 2019)
1938 – Jerzy Padewski, polski żużlowiec (zm. 2016)
1939 – Andrzej Andrysiak, polski polityk, poseł na Sejm RP
1940 – Karol Fonfara, polski hokeista (zm. 2018)
1941 – Teresa Kulak, polska historyk
1943 – Jacek Durski, polski prozaik, poeta, malarz, rzeźbiarz
1944 – Zbigniew Bator, polski aktor, reżyser, publicysta (zm. 2012)
1945 – Władysław Grotyński, polski piłkarz, bramkarz (zm. 2002)
1946:
    Bogdan Chruścicki, polski dziennikarz i komentator sportowy (zm. 2015)
    Jacek Jurzak, polski kierowca wyścigowy, pilot rajdowy, konstruktor, agent CIA (zm. 2005)
    Ireneusz Kubiaczyk, polski matematyk
1948:
    Adek Drabiński, polski reżyser filmowy
    Stanisław Jaskułka, polski aktor
1950:
    Janusz Połom, polski reżyser, fotograf, poeta, operator filmowy
    Teresa Rychlicka-Kasprzyk, polska siatkarka
1952 – Wojciech Borowiak, polski trener judo
1953:
    Jan Różewicz, polski reżyser teatralny, pisarz (zm. 2008)
    Janusz Szlanta, polski przedsiębiorca, polityk
1955 – Anna Kołda, polska siatkarka, trenerka
1956 – Jacek Andrzej Rossakiewicz, polski malarz, teoretyk sztuki, filozof, architekt wnętrz
1957:
    Mariusz Pujszo, polski aktor, reżyser i scenarzysta filmowy
    Wojciech Żabiałowicz, polski żużlowiec
1958:
    Miklosz Deki Czureja, polski kompozytor, skrzypek pochodzenia romskiego
    Zygmunt Robaszkiewicz, polski duchowny katolicki, biskup Morombe na Madagaskarze
    Krzysztof Wójcik, polski nauczyciel, samorządowiec, prezydent Bytomia
1959:
    Andrzej Drzewiński, polski fizyk, pisarz science fiction
    Jerzy Kwieciński, polski polityk, minister finansów
1961:
    Dariusz Bugalski, polski poeta, dziennikarz
    Tadeusz Górczyk, polski polityk, poseł na Sejm RP
    Piotr Skrobowski, polski piłkarz
1969 – Maciej Wąsik, polski samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP, sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
1970 – Marek Grabie, polski satyryk, kabareciarz
1972:
    Tomasz Hajto, polski piłkarz, trener, komentator telewizyjny
    Tomasz Sommer, polski dziennikarz, wydawca
    Małgorzata Jamróz, polska lekkoatletka, biegaczka
    Joanna Niełacna, polska lekkoatletka, sprinterka
1978 – Marcin Prus, polski siatkarz
1979:
    Tomasz Cimoszewicz, polski polityk, poseł na Sejm RP
    Tomasz Kin, polski dziennikarz
    Aleksander Kuźba, polski pianista, basista, kompozytor
1981:
    Dominika Schulz, polska siatkarka
    Marta Solipiwko, polska siatkarka
1982:
    Frédéric Michalak, francuski rugbysta pochodzenia polskiego
    Małgorzata Sobieraj, polska łuczniczka
1984:
    Izabela Hobot, polska biathlonistka
    Tiffany Tyrała, polska biathlonistka
1991 – Andrzej Zapotoczny, polski skoczek narciarski
1998 – Justyna Śliwa, polska judoczka
1999 – Angelika Szymańska, polska judoczka

Zmarli 16 października:

1526 – Jan Amicinus, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy krakowski, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego (ur. przed 1475)
1619 – Stanisław Sieciński, polski duchowny katolicki, biskup przemyski (ur. ?)
1730 – Katarzyna Barbara Radziwiłł, polska szlachcianka (ur. 1693)
1737 – Ludwik Antoni Brygierski, polski malarz (ur. 1682)
1814 – Franciszek Ksawery Rydzyński, polski duchowny katolicki, biskup chełmiński (ur. 1734)
1849 – Karol d’Abancourt de Franqueville, polski wojskowy pochodzenia francuskiego (ur. 1811)
1878 – Ignacy Jasiński, polski malarz, uczestnik powstania styczniowego, zesłaniec (ur. 1833)
1880 – Edward Wolff, polski pianista, kompozytor (ur. 1816)
1882 – Wincenty Kraiński, polski pisarz, pedagog (ur. 1786)
1897 – Edward Czaban, polski przedsiębiorca, filantrop (ur. 1819)
1923 – Michał Tarasiewicz, polski aktor, reżyser, kolekcjoner (ur. 1871)
1926 – Ignacy Karol Milewski, polski ziemianin, publicysta, mecenas sztuki (ur. 1846)
1934 – Medard Downarowicz, polski polityk, minister (ur. 1878)
1941:
    Józef Jankowski, polski pallotyn, męczennik, błogosławiony (ur. 1910)
    Anicet Kopliński, polski kapucyn, męczennik, błogosławiony (ur. 1875)
    Bruno Lechowski, polski malarz, scenograf (ur. 1887)
1942:
    Mieczysław Szawleski, polski dyplomata, publicysta, ekonomista, poseł na Sejm RP, pracownik Delegatury Rządu na Kraj (ur. 1887)
    Stanisław Henryk Święcicki, polski adwokat, działacz społeczny, pracownik Delegatury Rządu na Kraj (ur. 1897)
1946 – Adam Franciszek Jaźwiecki, polski malarz, grafik, rysownik (ur. 1900)
1948 – Jan Rembieliński, polski polityk, publicysta (ur. 1897)
1950:
    Wacław Borowy, polski historyk i krytyk literacki (ur. 1890)
    Zygmunt Wilczyński, polski sierżant, żołnierz AK-WiN (ur. 1910)
1963 –
    Wacław Lachmann, polski dyrygent, kompozytor, pedagog (ur. 1880)
1973:
    Klemens Dunin-Kęplicz, polski prawnik, dziennikarz, publicysta, pisarz, tłumacz, nauczyciel akademicki (ur. 1905)
    Gene Krupa, amerykański perkusista jazzowy pochodzenia polskiego (ur. 1909)
1979 – Henryk Ładosz, polski aktor, reżyser (ur. 1902)
1982:
    Janusz Pietrzykowski, polski twórca filmów dokumentalnych (ur. 1934)
    Stanisław Rospond, polski językoznawca (ur. 1906)
1985 – Antoni Gronowicz, polski pisarz (ur. 1913)
1992 – Władysław Sheybal, polski aktor (ur. 1923)
1995 – Aleksander Ligaj, polski generał (ur. 1922)
1996 – Jerzy Otello, polski duchowny luterański, mazurski regionalista (ur. 1925)
2001 – Urszula Grzeszczak-Świetlikowska, polska technolog żywienia (ur. 1929)
2004:
    Jerzy Czuma, polski wojskowy, rzeźbiarz (ur. 1918)
    Tomasz Strzembosz, polski historyk; badacz dziejów Polski okresu II wojny światowej; profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Instytutu Studiów Politycznych PAN; w latach 1989-1993 przewodniczący Rady Naczelnej Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, następnie honorowy przewodniczący ZHR (ur. 1930)
2007:
    Ignacy Jeż, polski duchowny katolicki, kardynał, biskup koszalińsko-kołobrzeski (ur. 1914)
    Jerzy Markuszewski, polski reżyser teatralny, twórca STS-u (Studenckiego Teatru Satyryków), scenarzysta, aktor (ur. 1930)
    Stefania Paszkowska, polska działaczka sportowa, pilotka rajdowa (ur. 1926)
2008 – Andrzej Kuś, polski alpinista, taternik, tłumacz, projektant, wykładowca języków obcych (ur. 1940)
2009 – Marian Przykucki, polski duchowny katolicki, biskup szczecińsko-kamieński (ur. 1924)
2011 – Józef Morzy, polski historyk (ur. 1921)
2014:
    Mariusz Leszczyński, polski aktor (ur. 1942)
    Mieczysław Zlat, polski historyk sztuki (ur. 1927)
2015:
    Bogdan Chruścicki, polski dziennikarz i komentator sportowy (ur. 1946)
    Barbara Orzechowska, polska florecistka (ur. 1931)
2016:
    Józef Bandzo, polski żołnierz AK, działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej (ur. 1923)
    Jerzy Tuszewski, polski dziennikarz, reżyser radiowy i teatralny, reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych (ur. 1931)
2018:
    Grzegorz Białuński, polski historyk (ur. 1967)
    Ireneusz Bieniaszkiewicz, polski adwokat, żołnierz AK, więzień łagrów sowieckich (ur. 1925)
    Bogdan Sawicki, polski dziennikarz, prezenter radiowy i telewizyjny, lektor (ur. 1967)
2019 – Tadeusz Jabłoński, polski pisarz, dziennikarz (ur. 1919)