<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 16 sierpnia:

1264 – Książę Bolesław Pobożny ogłosił statut kaliski – przywilej dla Żydów, który gwarantował im samorząd, wolność handlu oraz odrębne sądy działające w imieniu władcy.
1409 – Wielka wojna z zakonem krzyżackim: wojska zakonne skoncentrowane w rejonie Brodnicy w ziemi chełmińskiej przypuściły główny atak na ziemię dobrzyńską.
1414 – Wojna głodowa: wojska polsko-litewskie rozpoczęły oblężenie Lidzbarka Warmińskiego.
1456 – Wojna trzynastoletnia: w Toruniu dowódcy zaciężnych wojsk krzyżackich zawarli układ o sprzedaży Polsce sześciu zamków i miast państwa Zakonu Krzyżackiego.
1569 – Założono Wyższe Seminarium Duchowne we Włocławku.
1649 – Powstanie Chmielnickiego: zakończyła się nierozstrzygnięta bitwa pod Zborowem.
1762 – Wojna siedmioletnia: zwycięstwo wojsk pruskich nad austriackimi w bitwie pod Dzierżoniowem.
1770 – Zwycięstwo konfederatów barskich nad Rosjanami w bitwie pod Kościanem.
1794 – W czasie insurekcji kościuszkowskiej w Warszawie wprowadzono do obiegu pierwsze polskie banknoty.
1876 – W Rymanowie-Zdroju odkryto źródła wód leczniczych.
1905 – Otwarto nieistniejącą już stację kolejową Gdańsk Wąskotorowy.
1911 – Cesarz Mikołaj II Romanow zatwierdził zarządzenie o likwidacji Twierdzy Warszawa, co pozwoliło 9 września na uchylenie zakazu budowy na fortecznych esplanadach i rozbudowę miasta
1914 – W Krakowie powstał Naczelny Komitet Narodowy (NKN). Pod jego patronatem zaczęto tworzyć Legiony Polskie.
1919 – Wybuchło I Powstanie Śląskie, którego celem było przyłączenie Górnego Śląska do Polski; upadło po 10 dniach, przygotowując jednak grunt do dwóch kolejnych zrywów w następnych latach.
1920 – Wojna polsko-bolszewicka: rozpoczęło się polskie kontruderzenie znad Wieprza; rozkazem ministra wojny utworzono obóz dla internowanych w Jabłonnie.
1922 – Powstał blok wyborczy Chrześcijański Związek Jedności Narodowej (pot. Chjena).
1936 – W Berlinie zakończyły się XI Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentacja Polski zdobyła na nich sześć medali: trzy srebrne i trzy brązowe.
1937 – Wybuch Wielkiego Strajku Chłopskiego
1938 – Komintern, na polecenie Józefa Stalina, rozwiązał Komunistyczną Partię Polski (KPP).
1939 – Pod Miłobądzem został zastrzelony, po omyłkowym przekroczeniu granicy z Wolnym Miastem Gdańsk, żołnierz 2. Batalionu Strzelców z Tczewa Michał Różanowski.
1941 – Niemcy zamordowali 480 Żydów (głównie mężczyzn) z getta w Kostopolu na Wołyniu.
1943 – Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację getta żydowskiego w Białymstoku. W getcie wybuchł bunt.
1944:
    16. dzień powstania warszawskiego: radio berlińskie po raz kolejny nadało fałszywą informację, jakoby powstanie zostało zdławione.
    74 Polaków zostało zamordowanych w czasie ataku oddziału UPA na Muczne w Bieszczadach.
    Zwycięstwem polsko-radzieckim zakończyła się bitwa pancerna pod Studziankami.
1945 – Edward Osóbka-Morawski i Wiaczesław Mołotow podpisali polsko-radziecką umowę o odszkodowaniach wojennych oraz umowę o polsko-radzieckiej granicy państwowej.
1950 – Dokonano oblotu szybowca SZD-7 Osa.
1963 – Tamara Miansarowa z ZSRR i Simone Langlois z Francji wygrały ex-aequo konkurs międzynarodowy podczas III Konkursu Sopot Festival.
1980 – Sierpień 1980: w Gdańsku powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy z Lechem Wałęsą na czele.
1982 – Premiera filmu Debiutantka w reżyserii Barbary Sass.
1985 – W Warszawie i we Wrocławiu rozpoczęły się pierwsze w Polsce kongresy międzynarodowe Świadków Jehowy pod hasłem „Lud zachowujący prawość”.
1991 – Zakończyła się IV pielgrzymka papieża Jana Pawła II.
2002 – Rozpoczęła się VII pielgrzymka Jana Pawła II.
2010 – Początek budowy II linii warszawskiego metra.

Urodzili się 16 sierpnia:

1573 – Anna Habsburżanka, królowa Polski i Szwecji (zm. 1598)
1801 – Ludwik Bierkowski, polski chirurg (zm. 1860)
1809 – Ludwik Lemański, polski podporucznik, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1873)
1817 – Józef Jabłkowski, polski przedsiębiorca (zm. 1889)
1827 – Ignacy Łobos, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy przemyski, biskup tarnowski (zm. 1900)
1860 – Karol Dominik Witkowski, polski malarz, portrecista (zm. 1910)
1875 – Franciszek Bujak, polski historyk, polityk, badacz dziejów społeczno-gospodarczych (zm. 1953)
1879 – Gustaw Bolesław Baumfeld, polski literat, publicysta, działacz niepodległościowy (zm. 1940)
1882 – Witold Kukowski, polski ekonomista (zm. 1939)
1885 – Ludwik Rządkowski, polski chemik, powstaniec wielkopolski (zm. 1939)
1891 – Alfons Zgrzebniok, polski nauczyciel, polityk, działacz samorządowy, komendant powstań śląskich (zm. 1937)
1894 – Stanisław Mierczyński, polski etnograf muzyczny, kompozytor, skrzypek, taternik (zm. 1952)
1896 – Wacław Kiełczewski, polski jubiler, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1975)
1899 – Maria Wittek, członkini POW, uczestniczka kampanii 1939 r. i Powstania Warszawskiego, szefowa Wojskowej Służby Kobiet Komendy Głównej SZP-ZWZ-AK; pierwsza kobieta w historii polskiego wojska mianowana na stopień generała (1991) (zm. 1997)
1902 – Stefan Bolesław Poradowski, polski kompozytor, dyrygent, teoretyk muzyki, pedagog (zm. 1967)
1904 – Ludwik Gietyngier, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1941)
1905:
    Ludwik Natanson, polski fizyk (zm. 1992)
    Marian Rejewski, polski matematyk, kryptolog; odegrał kluczową rolę w złamaniu kodów niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma (zm. 1980)
    Tadeusz Sulma, polski botanik (zm. 1993)
1906 – Edward Ochab, polski polityk, minister administracji i rolnictwa, I sekretarz KC PZPR, przewodniczący Rady Państwa (zm. 1989)
1908 – Stefan Wesołowski, polski chirurg-urolog (zm. 2009)
1911 – Kazimierz Sporny, polski pedagog, działacz społeczny (zm. 1983)
1913:
    Maria Krych, polska historyk, tłumaczka pochodzenia żydowskiego (zm. 2005)
    Jan Skolik, polski harcerz, uczestnik ruchu oporu (zm. 1942)
    Menachem Begin, działacz syjonistyczny, izraelski polityk, w latach 1977–1983 premier Izraela. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1978 r. (zm. 1992)
1917 – Jan Rogowski, polski chorąży pilot (zm. 1997)
1920 – Olgierd Szerląg, polski artysta-plastyk, malarz pejzażysta, twórca mozaik, projektant mebli, wystrojów wnętrz, neonów i odznak (zm. 1996)
1921 – Czesław Przybyła, polski aktor (zm. 1990)
1922 – Tadeusz Kozłowski, polski aktor, reżyser teatralny (zm. 2001)
1924 – Stanisław Różewicz, polski scenarzysta, reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, kierownik artystyczny Zespołu Filmowego „Tor” (1967–1968; 1972–1980); autor filmów „Wolne miasto”, „Świadectwo urodzenia”, „Piekło i Niebo”, „Westerplatte”, „Samotność we dwoje”, „Kobieta w kapeluszu”, „Pensja pani Latter” i „Anioł w szafie” (zm. 2008)
1925 – Włodzimierz Sawczuk, polski generał broni, polityk, wiceminister obrony narodowej, poseł na Sejm PRL, dyplomata (zm. 2010)
1926 – Zygmunt Zagórski, polski językoznawca (zm. 2013)
1927 – Joachim Gudel, polski muzykolog, pianista (zm. 2002)
1931 – Stanisław Pasyk, polski kardiolog, polityk (zm. 2020)
1932 – Tadeusz Szybowski, polski aktor (zm. 2019)
1933:
    Witold Leszczyński, polski reżyser, scenarzysta i operator filmowy; autor filmów „Żywot Mateusza”, „Konopielka”, „Siekierezada” i „Requiem” (zm. 2007)
    Alfred Sosgórnik, polski lekkoatleta, kulomiot (zm. 2013)
1934 – Bronisław Surmiak, polski aktor
1936 – Edward Wende, polski prawnik, adwokat, obrońca w procesach politycznych, oskarżyciel posiłkowy w procesie zabójców ks. Jerzego Popiełuszki. Senator, poseł, członek Trybunału Stanu (zm. 2002)
1940:
    Aleksander Mandziara, polski piłkarz, trener (zm. 2015)
    Zyta Oryszyn, polska pisarka, dziennikarka, tłumaczka (zm. 2018)
1942:
    Antoni Kroh, polski etnograf, pisarz, tłumacz
    Krystyna Mokrosińska, polska dziennikarka telewizyjna, autorka filmów dokumentalnych
1943 – Nick Harbaruk, amerykański hokeista pochodzenia polskiego (zm. 2011)
1944 – Bogusława Pietkiewicz, polska skoczkini do wody (zm. 2012)
1945 – Andrzej Ziemski, polski dziennikarz, polityk
1948 – Barbara Bandurka, polska malarka, poetka, konserwatorka
1950 – Marek Frąckowiak, polski aktor (zm. 2017)
1952 – Jacek Siwecki, polski operator filmowy
1954 – Jan Łopata, polski samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
1955:
    Ryszard Makowski, polski satyryk, członek Kabaretu OT.TO
    Teresa Semik, polska dziennikarka
1957 – Jerzy Pieniążek, polski polityk, senator RP i eurodeputowany
1961:
    Krzysztof Wieczorek, polski pilot cywilny i sportowy
    Edward Wolanin, polski pianista
    Tadeusz Woszczyński, polski aktor
1963 – Jacek Karnowski, polski samorządowiec, prezydent Sopotu
1966 – Ed Olczyk, amerykański hokeista pochodzenia polskiego
1968:
    Bartosz Brzeskot, polski reżyser filmowy, aktor kabaretowy
    Anna Marchwińska, polska pianistka
    Mariusz Wołos, polski historyk, eseista
1970 – Jarosław Kresa, polski dziennikarz, wicewojewoda dolnośląski
1973:
    Mariusz Jędra, polski sztangista
    Krzysztof Kołomański, polski kajakarz górski
1974:
    Tomasz Frankowski, polski piłkarz, polityk, eurodeputowany
    Sylwia Kwilińska, polska lekkoatletka, sprinterka
1975 – Ernestyna Bielska, polska biegaczka średniodystansowa
1977 – Wojtek Wawszczyk, polski reżyser, animator, scenarzysta, rysownik
1979 – Bartłomiej Dorywalski, polski polityk, samorządowiec, burmistrz Włoszczowy, wicewojewoda świętokrzyski, poseł na Sejm RP
1980 – Karolina Konkolewska, polska lekkoatletka, kulomiotka
1983:
    Artur Donigiewicz, polski koszykarz
    Krystyna Guzik, polska biathlonistka
1985 – Edyta Węcławek, polska siatkarka
1988 – Krystian Jurowski, polski judoka
1989 – Katarzyna Pawłowska, polska kolarka torowa
1991 – Radosław Kawęcki, polski pływak
1992 – Piotr Lisek, polski lekkoatleta, tyczkarz
1995 – Joanna Kuryło, polska lekkoatletka, skoczkini w dal

Zmarli 16 sierpnia:

1649 – Krzysztof Baldwin Ossoliński, polski szlachcic, rotmistrz królewski, polityk (ur. ok. 1616)
1659 – Eliasz Komorowski, polski szlachcic, polityk (ur. ?)
1823 – Feliks Rylski, polski major (ur. 1770)
1855 – Józef Jeżowski, polski filolog klasyczny, poeta, tłumacz (ur. ok. 1793)
1869 – Gabriela Puzynina, polska księżna, pisarka (ur. 1815)
1890 – Seweryn Uruski, polski szlachcic, polityk, heraldyk, genealog (ur. 1817)
1898 – Franciszek Krupiński, polski filozof, publicysta (ur. 1836)
1899 – Adolf Abrahamowicz, polski komediopisarz pochodzenia ormiańskiego (ur. 1849)
1901 – Henryk Strzelecki, polski leśnik (ur. 1819)
1907 – Karol Potkański, polski historyk, etnograf (ur. 1861)
1910 – Zygmunt Gloger, polski historyk, archeolog, etnograf, folklorysta, krajoznawca (ur. 1845)
1913 – Karol d’Abancourt de Franqueville, polski prawnik, działacz społeczny, polityk pochodzenia francuskiego (ur. 1851)
1914 – Tomasz Szajer, polski rolnik, polityk (ur. 1860)
1920 – Antoni Borzewski, polski ziemianin (ur. 1868)
1929 – Maciej Puchalak, polski generał brygady (ur. 1871)
1932:
    Marian Jednowski, polski aktor (ur. 1873)
    Stanisław Sebastian Lubomirski, polski przemysłowiec, finansista, działacz gospodarczy (ur. 1875)
1936 – Kazimierz Reychman, polski dyplomata pochodzenia żydowskiego (ur. 1882)
1944 – Polegli w powstaniu warszawskim:
    Tadeusz Gajcy, polski poeta, żołnierz AK (ur. 1922)
    Ewa Hanulanka, polska sanitariuszka (ur. 1923)
    Roman Padlewski, polski kompozytor, pianista, dyrygent, żołnierz AK, podporucznik (ur. 1915)
    Eugeniusz Romański, polski żołnierz AK, kapitan (ur. 1918)
    Eugeniusz Stasiecki, polski harcmistrz, szef Głównej Kwatery Szarych Szeregów „Pasieka”, kapitan (ur. 1913)
    Zdzisław Stroiński, polski poeta, żołnierz AK (ur. 1921)
1959 – Wanda Landowska, polska klawesynistka, pianistka, kompozytorka (ur. 1879)
1979 – Jerzy Jurandot, polski poeta, dramaturg, satyryk, autor tekstów piosenek, założyciel i wieloletni kierownik literacki Teatru Satyrycznego „Syrena” (ur. 1911)
1980:
    Leszek Pawłowski, polski zoolog, działacz PTTK (ur. 1902)
    Paweł Sulmicki, polski wojskowy, inżynier, ekonomista (ur. 1909)
1982 – Józef Wyszomirski, polski aktor, reżyser (ur. 1909)
1990 – Ryszard Danielewski, polski dziennikarz, publicysta (ur. 1933)
1996 – Zygmunt Kujawski, polski kapitan, lekarz wojskowy (ur. 1916)
1998 – Roman Paszkowski, polski generał broni pilot, dyplomata (ur. 1914)
2000 – Jerzy Jodłowski, polski prawnik, polityk, wicemarszałek Sejmu (ur. 1909)
2002:
    Janusz Bardach, polsko-amerykański chirurg plastyczny pochodzenia żydowskiego (ur. 1919)
    Tadeusz Płużański, polski żołnierz AK, pisarz, filozof, pedagog, uczestnik kampanii polskiej 1939 r., żołnierz niepodległościowego podziemia, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof; po zakończeniu wojny członek Zrzeszenia Wolność i Niepodległość, aresztowany przez UB w 1947 r. i skazany na karę śmierci; wyrok zamieniono na dożywocie (ur. 1920)
2004 – Władysław Kwaśniewicz, polski socjolog (ur. 1926)
2005 – Zenomena Płużek, polska psycholog (ur. 1926)
2007 – Bogdan Czaykowski, polski poeta (ur. 1932)
2008 – Anna Świderkówna, polska historyk literatury, papirolog, znawczyni kultury antycznej, w tym pism Starego i Nowego Testamentu, autorka „Rozmów o Biblii”; uczestniczka Powstania Warszawskiego (ur. 1925)
2009:
    Jerzy Kniaź, polski żużlowiec, trener (ur. 1948)
    Czesław Lewandowski, polski duchowny katolicki, biskup włocławski (ur. 1922)
    Marek Wojna, polski trener kolarstwa, działacz sportowy (ur. 1961)
2010 – Zofia Korbońska, polska działaczka niepodległościowa, żołnierz Armii Krajowej, działaczka Polonii Amerykańskiej; żona Delegata Rządu na Kraj Stefana Korbońskiego (ur. 1915)
2012:
    Irena Koprowska, polska lekarka, cytolog (ur. 1917)
    Stanisław Mauersberg, polski historyk oświaty i wychowania (ur. 1924)
2017 – Henryk Jasiorowski, polski zootechnik (ur. 1926)
2019 – Krzysztof Kamiński, polski dziennikarz, fotograf (ur. 1939)