<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 16 września:

1497 – Darłowo zostało zalane przez tsunami wywołane eksplozją metanu uwolnionego z dna morskiego.
1620 – Pod Cecorą rozpoczęła się bitwa wojsk polskich dowodzonych przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego z Turkami. Zakończyła się 19 września klęską Polaków i śmiercią hetmana.
1644:
    Król Władysław IV Waza wraz z kilkoma senatorami podjął decyzję o przekazaniu Rosji granicznego grodu Trubeck, który traktat polanowski z 1634 roku przyznawał Litwie.
    Pożar strawił większą część Kostrzyna.
1655 – Potop szwedzki: zwycięstwo wojsk szwedzkich w bitwie pod Żarnowem, które umożliwiło im zajęcie Małopolski.
1658 – Została zawarta unia hadziacka między Rzecząpospolitą a Hetmanatem.
1668 – Król Polski Jan II Kazimierz Waza abdykował i w kwietniu następnego roku wyjechał do Francji.
1831 – Cesarz Rosji Mikołaj I Romanow powołał Rząd Tymczasowy Królestwa Polskiego na czele z Fiodorem Engelem.
1863:
    Kalikst Witkowski został komisarycznym prezydentem Warszawy.
    Powstanie styczniowe: zwycięstwo wojsk rosyjskich w II bitwie pod Małogoszczem.
1877 – W Gietrzwałdzie miało miejsce ostatnie objawienie Matki Boskiej.
1902 – Ze Szwajcarii do Polski przybyli pierwsi saletyni.
1920 – Wojna polsko-bolszewicka: stoczono bitwę pod Dytiatynem zwaną polskimi Termopilami.
1922 – Otwarto linię kolejową Reda-Hel.
1928 – Feliks Więcek wygrał 1. Tour de Pologne.
1930 – Na rozkaz premiera marszałka Józefa Piłsudskiego rozpoczęła się pacyfikacja Małopolski Wschodniej, wywołana akcjami sabotażowymi i terrorystycznymi Ukraińskiej Organizacji Wojskowej.
1934:
    „Dar Pomorza” wypłynął w rejs dookoła świata.
    Pilot Jerzy Bajan i mechanik Gustaw Pokrzywka wygrali na samolocie RWD-9 odbywające się w Warszawie międzynarodowe zawody lotnicze Challenge 1934.
1937 – Premiera filmu "Znachor" w reżyserii Michała Waszyńskiego.
1939 – Kampania wrześniowa:
    Funkcjonariusze niemieckich Einsatzgruppen rozpoczęli masakrę przemyskich Żydów, w wyniku której w dniach 16-19 września zginęło 500-600 osób.
    Rano samoloty niemieckie zrzuciły na Warszawę ulotki wzywające do poddania miasta. Na skrzyżowaniu ulic Podskarbińskiej i Grochowskiej pojawili się niemieccy parlamentariusze z pismem do dowódcy obrony miasta, w którym żądali kapitulacji. Gen. dyw. Juliusz Rómmel odmówił, wskutek czego rozpoczął się huraganowy ostrzał artyleryjski połączony z nalotami bombowymi.
    Wojska niemieckie zajęły Kutno, Łowicz i Zamość.
    W wyniku niemieckich bombardowań zamilkły rozgłośnie Polskiego Radia w Wilnie i Baranowiczach.
    Zakończyła się zwycięska bitwa pod Jaworowem.
    Zakończyła się obrona Sochaczewa.
1942 – W Kiełczygłowie pod Łodzią Niemcy dokonali publicznej egzekucji 10 Polaków przywiezionych z więzienia policyjnego w Radogoszczu.
1944 – 47. dzień powstania warszawskiego:
    - Śródmieście znajdowało się pod ciężkim ogniem artyleryjskim;
    - zrzuty broni lotnictwa sowieckiego na Śródmieście, Mokotów i Żoliborz.
1956 – Marian Więckowski wygrał 13. Tour de Pologne.
1966 – Wyemitowano premierowe wydania lokalnych programów informacyjnych: Kronika (TVP Kraków) i Kronika (TVP Szczecin).
1975 – Dokonano oblotu samolotu PZL M-20 Mewa.
1977 – Premiera filmu animowanego Wielka podróż Bolka i Lolka w reżyserii Władysława Nehrebeckiego i Stanisława Dulza.
1978 – W Warszawie odsłonięto pomnik Ignacego Jana Paderewskiego.
1984 – 12 osób zginęło w katastrofie samolotu An-2 w Polskiej Nowej Wsi koło Opola.
1988:
    Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne ze Wspólnotą Europejską.
    Rozpoczęły się opozycyjno-rządowe rozmowy w Magdalence.
1989 – Założono Centrum im. Adama Smitha z siedzibą w Warszawie.
1993:
    Ostatni oddział wojsk rosyjskich opuścił Polskę.
    Utworzono Park Narodowy Gór Stołowych.
1996 – Uruchomiono sieć telefonii komórkowej Era.
2005 – Polska edycja Wikipedii przekroczyła próg 100 000 utworzonych haseł.
2007 – W Licheniu Starym odbyła się beatyfikacja o. Stanisława Papczyńskiego założyciela Zgromadzenia Księży Marianów. Uroczystości przewodniczył sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Tarcisio Bertone.

Urodzili się 16 września:

1628 – Christoph Dietrich von Bose starszy, królewsko-polski i elektorsko-saski rzeczywisty tajny radca (zm. 1708)
1689 – Korneliusz Lebiecki, polski duchowny greckokatolicki, biskup włodzimiersko-brzeski (zm. 1730)
1768 – Rozalia Lubomirska, polska księżna (zm. 1794)
1787 – Michał Mioduszewski, polski duchowny katolicki, kompozytor, zbieracz pieśni religijnych (zm. 1868)
1792 – Kajetan Morozewicz, polski prawnik, ekonomista, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1869)
1800 – Józef Nowakowski, polski pianista, kompozytor, pedagog (zm. 1865)
1814 – Ludwik Ruczka, polski duchowny katolicki, polityk (zm. 1896)
1822 – Zofia Węgierska, polska pisarka, felietonistka (zm. 1869)
1831 – Maurycy Madurowicz, polski ginekolog-położnik (zm. 1894)
1840 – Domenico Menotti Garibaldi, włoski i polski generał (zm. 1903)
1851 – Ludomił German, polski działacz społeczny, dramatopisarz, krytyk literacki, polityk (zm. 1920)
1861 – Franciszek Skutnik, polski górnik, pisarz-amator (zm. ?)
1863 – Marian Raciborski, polski botanik (zm. 1917)
1874 – Edward Puchalski, polski reżyser i scenarzysta filmowy; autor filmów „Trędowata”, „Pod Twoją Obronę”, „Przeor Kordecki – obrońca Częstochowy” (zm. 1942)
1877 – Teodor Sobański, polski działacz gospodarczy, polityk, kierownik resortu aprowizacji (zm. 1933)
1881 – Antoni Mińkiewicz, polski inżynier górnik, działacz społeczny, polityk (zm. 1920)
1887 – Witold Staniewicz, polski ekonomista, polityk, minister reform rolnych (zm. 1966)
1889 – Michał Korczewski, polski botanik, biochemik, fitofizjolog (zm. 1954)
1891:
    Rudolf Ksander, podpułkownik Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari
    Czesław Marek, polski kompozytor, pianista (zm. 1985)
1895:
    Karol Rathaus, polski kompozytor (zm. 1954)
    Franciszek Żwirko, polski porucznik pilot; wspólnie ze Stanisławem Wigurą zwyciężył w Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych Challenge 1932 r.; 11 września 1932 r. obaj zginęli w katastrofie samolotu RWD-6 pod Cierlickiem Górnym koło Cieszyna (zm. 1932)
1897 – Wacław Kuchar, polski lekkoatleta, piłkarz, narciarz, łyżwiarz, hokeista; uczestnik wojny polsko-ukraińskiej, a także wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. (zm. 1981)
1898 – Kazimierz Cyprian Ujazdowski, polski adwokat, działacz konspiracyjny (zm. 1942)
1903 – Anna Strzelecka, polska historyk, mediewistka (zm. 1975)
1904:
    Adam Harasowski, polski kompozytor, dyrygent (zm. 1996)
    Michał Rapacz, polski duchowny katolicki, Sługa Boży (zm. 1946)
1906 – Antoni Kleszczycki, polski chemik (zm. 1974)
1909 – Klementyna Sołonowicz-Olbrychska, polska pisarka (zm. 1995)
1913:
    Władysław Drelicharz, polski kapitan (zm. 1944)
    Zbigniew Graczyk, polski aktor, malarz (zm. 1992)
1914:
    Tadeusz Kobyliński, polski porucznik, cichociemny (zm. 1961)
    Mieczysław Orzeł, polski kapitan, szef sztabu Batalionów Chłopskich (zm. 1980)
1915 – Tadeusz Koszarowski, polski chirurg, onkolog (zm. 2002)
1916 – Karol Martel, polski filozof marksistowski (zm. ?)
1917 – Stefan Jarzębski, polski polityk, minister ochrony środowiska i zasobów naturalnych (zm. 2008)
1918:
    Zdzisław Gomoła, polski polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1977)
    Władysław Kędra, polski pianista, pedagog (zm. 1968)
1919 – Tadeusz Czwordon, polski muzyk, kolekcjoner, popularyzator i budowniczy instrumentów muzycznych (zm. 1995)
1925 – Franciszek Socha, polski polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 2010)
1926 – Gerard Mach, polski lekkoatleta, sprinter, trener (zm. 2015)
1927 – Augustyn Wajda, polski socjolog, politolog
1928:
    Jerzy Kłosowski, polski scenograf (zm. 2007)
    Stefania Żubrówna, polska aktorka (zm. 1996)
1929:
    Edmund Kosiarz, polski komandor porucznik, dziennikarz, pisarz (zm. 1994)
    Florentyna Rzemieniuk, polska historyk
1930 – Maria Lorentz, polska historyk sztuki, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 2018)
1931:
    Tadeusz Gocłowski, polski duchowny katolicki, arcybiskup metropolita gdański (zm. 2016)
    Kazimierz Krzos, polski pułkownik, historyk (zm. 2003)
1932 – Czesław Nowicki, polski piłkarz (zm. 2002)
1933 – Krzysztof Pankiewicz, polski scenograf (zm. 2001)
1934 – Bolesław Dubicki, polski zapaśnik, trener (zm. 2004)
1935 – Ireneusz Krzysztof Szmidt, polski poeta
1936 – Leonard Boguszewski, polski generał (zm. 2016)
1940 – Andrzej Sankowski, polski chirurg ogólny i plastyczny
1941:
    Maciej Zenon Bordowicz, polski pisarz, aktor, reżyser teatralny (zm. 2009)
    Jan Sylwestrzak, polski dziennikarz, polityk (zm. 2018)
1942 – Marek Rusin, polski polityk, minister łączności
1943:
    Janusz Dziubiński, polski aktor
    Tomasz Knapik, polski lektor
    Korneliusz Pacuda, polski dziennikarz muzyczny
1945:
    Andrzej Drażyk, polski piłkarz (zm. 2017)
    Stanisław Paczka, polski saneczkarz (zm. 1969)
    Wiesław Rosocha, polski grafik (zm. 2020)
1946:
    Tadeusz Ereciński, polski prawnik, sędzia, socjolog
    Andrzej Ornat, polski polityk, naczelnik ZHP, minister ds. młodzieży
1948 – Edward Bielewicz, polski piłkarz (zm. 2020)
1949:
    Janusz Rewiński, polski aktor, satyryk, znany m.in. z Kabaretu Olgi Lipińskiej oraz ról w komediach Juliusza Machulskiego „Kiler” i „Kiler-ów 2-óch”; założyciel Partii Przyjaciół Piwa, poseł w latach 1991–1993
    Anna Szyszka, polski prawnik, polityk, wojewoda warmińsko-mazurski
1950 – Mirosław Jabłoński, polski trener i działacz piłkarski
1951 – Irena Mazurkiewicz, polska strzelczyni sportowa
1952 – Wojciech Gulin, polski psycholog, samorządowiec, wojewoda wrocławski (zm. 2020)
1954 – Tatiana Sosna-Sarno, polska aktorka
1956 – Mariusz Klimczyk, polski lekkoatleta, tyczkarz
1957 – Maria Gładkowska, polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna
1958 – Zenon Szczepankowski, polski inżynier, samorządowiec, starosta przasnyski
1959:
    Marek Górnisiewicz, polski rysownik komiksowy (zm. 2006)
    Hieronim Kupczyk, polski major (zm. 2003)
1961:
    Marek Dochnal, polski przedsiębiorca
    Jadwiga Wojciechowska, polska siatkarka
1962:
    Grażyna Bułka, polska aktorka
    Maciej Żak, polski reżyser filmowy
1963:
    Michalina Maciuszek, polska biegaczka narciarska
    Katarzyna Popieluch-Bryniarska, polska biegaczka narciarska
1964 – Adam Pawliczek, polski żużlowiec, trener
1965 – Jacek Fabrowicz, polski operator filmowy
1966 – Piotr Dziadzio, polski geolog, sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska
1968:
    Marcin Jędrych, polski dziennikarz radiowy
    Krzysztof Kuźniecow, polski hokeista
    Jarosław Ziętara, polski dziennikarz (zm. 1992)
1969:
    Elżbieta Frątczak, polska lekkoatletka, oszczepniczka
    Witold Jabłoński, polski dziennikarz, samorządowiec, wicemarszałek województwa zachodniopomorskiego
    Robert Miniak, polski prozaik, poeta
    Zbigniew Wyciszkiewicz, polski piłkarz
1970:
    Piotr Basta, polski wioślarz
    Michał Milowicz, polski aktor, piosenkarz
1973 – Michał Staniszewski, polski kajakarz górski
1975 – Małgorzata Zawadzka, polska aktorka
1977:
    Grzegorz Mielczarek, polski aktor
    Beata Prei, polska sztangistka
1978 – Piotr Gacek, polski siatkarz
1979:
    Małgorzata Górnicka, polska judoczka
    Anna Gryszkówna, polska aktorka
    Tomasz Sobieraj, polski prawnik, samorządowiec, wicemarszałek województwa zachodniopomorskiego
1980 – Andżelika Piechowiak, polska aktorka
1981:
    L.U.C., polski raper, kompozytor, producent muzyczny
    Marcin Wyrostek, polski akordeonista
1983 – Paweł Kowalski, polski koszykarz
1984:
    Joanna Kaczor, polska siatkarka
    Ewa Piątkowska, polska bokserka
    Katarzyna Skorupa, polska siatkarka
    Małgorzata Skorupa, polska siatkarka
1985:
    Katarzyna Toma, polska szachistka
    Madeline Zima, amerykańska aktorka pochodzenia polskiego
1986:
    Magdalena Fularczyk-Kozłowska, polska wioślarka
    Beata Rainczuk, polska judoczka
1987:
    Marlena Rybacha, polska hokeistka na trawie
    Katarzyna Świostek, polska lekkoatletka, płotkarka
1988 – Joanna Osyda, polska aktorka
1989 – Joanna Sulej, polska łyżwiarka figurowa
1991 – Mateusz Kudła, polski dziennikarz, reżyser filmów dokumentalnych
1995 – Natalia Maliszewska, polska łyżwiarka szybka
1997 – Aleksandra Parzeńska, polska koszykarka

Zmarli 16 września:

1583 – Katarzyna Jagiellonka, królewna polska, królowa szwedzka (ur. 1526)
1799 – Franciszek Ryx, polski dworzanin pochodzenia flandryjskiego (ur. 1732)
1825 – Franciszek Karpiński, polski poeta (ur. 1741)
1840 – Bonifacy Witkowski, polski architekt (ur. 1800)
1874 – Maksymilian Gierymski, polski malarz, pejzażysta, wywodzący się ze szkoły monachijskiej (ur. 1846)
1876 – Henryk Krasiński, polski pisarz, uczestnik powstania listopadowego (ur. 1804)
1890 – Jan Kanty Gregorowicz, polski dziennikarz, pisarz (ur. 1818)
1906 – Jan Oczkowski, polski polityk, burmistrz Chrzanowa (ur. 1829)
1912 – Franciszek Kamieński, polski botanik (ur. 1851)
1920 – Karol Biel, polski sierżant pilot (ur. ?)
1935 – Ryszard Bitner, polski generał brygady (ur. 1867)
1939:
    Antoni Dunin, polski porucznik (ur. 1907)
    Alojzy Kot, polski polityk, poseł na Sejm RP (ur. 1881)
    Józef Kustroń, polski generał brygady (ur. 1892)
    Władysław Polesiński, polski kapitan dyplomowany pilot, założyciel Rycerskiego Zakonu Krzyża i Miecza (ur. 1906)
1944 – Polegli w powstaniu warszawskim:
    Włodzimierz Cegłowski, polski sierżant podchorąży, żołnierz AK (ur. 1921)
    Lidia Daniszewska, polska sanitariuszka, żołnierz AK (ur. 1923)
    Alicja Gołod-Gołębiowska, polska sanitariuszka, żołnierz AK (ur. 1922)
    Jolanta Morońska, polska żołnierz AK (ur. 1927)
    Zbigniew Ocepski, polski kapral podchorąży, żołnierz AK (ur. 1921)
    Bolesław Pawłowicz, polski prawnik, żołnierz AK (ur. 1917)
    Jerzy Pepłowski, polski harcmistrz, podporucznik, żołnierz AK (ur. 1924)
    Eugeniusz Romański, polski kapitan, żołnierz AK (ur. 1918)
    Tadeusz Schiffers, polski podharcmistrz, podporucznik, żołnierz AK (ur. 1921)
1944 – Antoni Szadkowski, polski porucznik, komendant Polskiego Związku Wolności (ur. ?)
1954:
    Wiesław Lisowski, polski architekt (ur. 1884)
    Józef Widajewicz, polski historyk (ur. 1889)
1959 – Leopold Skwierczyński, polski aktor (ur. 1905)
1963 – Adam Chądzyński, polski inżynier, polityk, minister kolei (ur. 1882)
1968:
    Anna Podgórska, polska nauczycielka, działaczka oświatowa i niepodległościowa (ur. 1885)
    Antoni Pawłowski, polski duchowny katolicki, biskup włocławski (ur. 1903)
1969 – Bożena Kurowska, polska aktorka (ur. 1937)
1978 – Sylwester Kaliski, polski generał, fizyk, polityk, minister nauki, szkolnictwa wyższego i techniki (ur. 1925)
1979 – Wacław Zadroziński, polski aktor, konferansjer (ur. 1914)
1985:
    Jerzy Kędzierski, polski prozaik, poeta, eseista, historyk (ur. 1920)
    Witold Wirpsza, polski pisarz, tłumacz (ur. 1918)
1988:
    Wiesław Lange, polski malarz, scenograf (ur. 1914)
    Stefan Zbigniew Różycki, polski geolog, geograf (ur. 1906)
1992 – Emanuel Wilczok, polski historyk przemysłu Górnego Śląska (ur. 1917)
1995 – Maria Schabowska, polska językoznawczyni (ur. 1925)
1996 – Stefania Kornacka, polska aktorka (ur. 1900)
1998 – Andrzej Trzaskowski, polski pianista, dyrygent, kompozytor, publicysta i krytyk muzyczny, współtwórca polskiego jazz (ur. 1933)
2003:
    Rafael Scharf, polski prawnik (ur. 1914)
    Wanda Wertenstein, polska krytyk filmowa, reżyserka filmów dokumentalnych (ur. 1917)
2005:
    Arkadiusz Gołaś, polski siatkarz (ur. 1981)
    Jerzy Sołtan, polski architekt, teoretyk architektury (ur. 1913)
2006:
    Henryk Dasko, polski dziennikarz, eseista, tłumacz pochodzenia żydowskiego (ur. 1947)
    Anatol Lawina, polski działacz opozycji demokratycznej i podziemnej „Solidarności” (ur. 1940)
    Bob Lewandowski, polski dziennikarz, działacz polonijny (ur. 1920)
    Hieronim Skurpski, polski malarz, rysownik (ur. 1914)
2007 – Stanisław Biskupski, polski pisarz, korespondent wojenny (ur. 1917)
2008 – Liliana Czarska, polska aktorka (ur. 1925)
2011 – Maria Sawicka, polska adwokat, działaczka społeczna (ur. 1923)
2012 – Kazimierz Kościelny, polski samorządowiec, wicemarszałek województwa wielkopolskiego (ur. 1948)
2014 – Mirosława Furmanowa, polska farmaceutka (ur. 1927)
2015 – Stanisław Batruch, polski malarz (ur. 1935)
2016:
    Waldemar Dziki, polski reżyser i producent filmowy (ur. 1956)
    Kazimierz Mieczysław Ujazdowski, polski adwokat, polityk, poseł na Sejm kontraktowy (ur. 1934)
2017:
    Jan Ciechowicz, polski teatrolog, historyk teatru, literaturoznawca (ur. 1949)
    Janusz Frankowski, polski duchowny katolicki, biblista (ur. 1928)
    Marek Horabik, polski zapaśnik, sędzia, trener (ur. 1961)
    Elżbieta Wierniuk, polska skoczkini do wody (ur. 1951)