<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 17 maja:

1557 – Augustów otrzymał prawa miejskie.
1602 – II wojna polsko-szwedzka: wojska polsko-kozackie zdobyły twierdzę Fellin.
1661 – W wyniku wielkiego pożaru Żor spłonął m.in. drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
1771 – Pożar strawił doszczętnie zabudowę Kalisza Pomorskiego.
1781 – W Tucholi Jan Filip Voigt podpalił zabudowania przykościelne w celu dokonania kradzieży zgromadzonych tam kosztowności. W wyniku powstałego pożaru spłonęła większa część zabudowy miasta.
1828 – Hrabina Anna Jadwiga Sapieżyna sprzedała dobra szydłowieckie (miasto, 22 wsie i folwarki) Skarbowi Królestwa Polskiego.
1831 – Powstanie listopadowe: zwycięstwo powstańców pod dowództwem gen. Tomasza Łubieńskiego w bitwie pod Nurem.
1863 – Powstanie styczniowe: rozpoczęła się bitwa pod Horkami; porażka powstańców w bitwie pod Miropolem.
1915 – I wojna światowa: Niemcy powstrzymali kontratak Rosjan pod Jarosławiem.
1920 – Wojna polsko-bolszewicka: Wódz Naczelny Józef Piłsudski wydał dyrektywę o utworzeniu Frontu Północnego.
1923 – W Warszawie podpisana została koalicyjna umowa pomiędzy PSL „Piast”, Związkiem Ludowo-Narodowym a Chrześcijańską Demokracją – nazywana paktem lanckorońskim (od Lanckorony, gdzie prowadzono poufne negocjacje).
1928 – Polskie Radio nadało słuchowisko Pogrzeb Kiejstuta Witolda Hulewicza, pierwsze napisane oryginalnie dla radia.
1939 – Wincenty Witos został wybrany ponownie na prezesa Stronnictwa Ludowego.
1941 – W Warszawie gestapo zatrzymało kierownictwo konspiracyjnego Stronnictwa Narodowego: prof. Romana Rybarskiego, prof. Teofila Staniszkisa i Mieczysława Trajdosa oraz m.in. Stanisława Sedlaczka – naczelnika Harcerstwa Polskiego.
1945:
    Rada Jedności Narodowej i Delegat Rządu na Kraj zaapelowali m.in. o utworzenie rządu reprezentatywnego dla społeczeństwa polskiego, a także o nieprowokowanie okupanta sowieckiego; 27 maja apel uzupełniono o wezwanie żołnierzy polskiego podziemia do zaprzestania walki i wyjścia z ukrycia.
    We wsi Bodaki na Podlasiu podczas przeprowadzonej przez NKWD pacyfikacji, w nierównej walce zginęło 24 żołnierzy NSZ dowodzonych przez por. Zbigniewa Zalewskiego ps. „Orłowski”, „Drzymała” i jego zastępce sierż. Augustyna Dobrowolskiego ps. „Kruk”.
1953 – W Warszawie rozpoczęły się X Mistrzostwa Europy w Boksie.
1958 – W Warszawie odbył się pierwszy zjazd Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Chińskiej.
1968 – W katastrofie polskiego samolotu szkolno-treningowego TS-8 Bies w Dziwiszowie koło Jeleniej Góry zginął pilot, a drugi został ranny.
1984 – PKOl postanowił nie zgłaszać polskich sportowców do udziału w XXIII Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles.
1985 – Premiera komedii obyczajowej "Smażalnia story" w reżyserii Józefa Gębskiego.
1989:
    Na lotnisku w Pile rozbił się samolot bombowo-szturmowy Su-22, w wyniku czego zginął pilot.
    Sejm PRL przyjął ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz o stosunku państwa do Kościoła katolickiego.
2005 – Przyjęciem Deklaracji Warszawskiej zakończył się dwudniowy szczyt Rady Europy.
2006 – W Łodzi otwarto Centrum Manufaktura.
2011 – Zakończyła prace sejmowa komisja śledcza do zbadania okoliczności porwania i zabójstwa Krzysztofa Olewnika.
2014 – Biskup Wojciech Polak został mianowany arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim i prymasem Polski.

Urodzili się 17 maja:

1681 – Jan Mikołaj Radziwiłł, polski książę, polityk (zm. 1729)
1803 – Jan Nepomucen Janowski, polski publicysta, polityk (zm. 1888)
1805 – Teofil Klonowski, polski kompozytor, pedagog (zm. 1876)
1812 – Ignacy Gurowski, polski rewolucjonista, uczestnik powstania listopadowego, grand Hiszpanii, dyplomata (zm. 1887)
1847 – Antoni Sempołowski, polski agronom (zm. 1936)
1851 – Aleksander Michałowski, polski pianista, kompozytor (zm. 1938)
1866 – Julian Marchlewski, polski i radziecki działacz komunistycznyi, współorganizator SDKPiL i Związku Spartakusa w Niemczech (1916); od 1918 r. w Rosji sowieckiej, jeden z założycieli Międzynarodówki Komunistycznej; w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. przewodniczący Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku (zm. 1925)
1870 – Lucjan Rydel, polski poeta, dramatopisarz, tłumacz, czołowy przedstawiciel literackiego nurtu Młodej Polski; po poślubieniu w 1900 r. Jadwigi Mikołajczykówny, córki chłopa z Bronowic, Rydel stał się pierwowzorem Pana Młodego z „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego (zm. 1918)
1880 – Juliusz German, polski prozaik, dramatopisarz, autor książek dla dzieci, tłumacz (zm. 1953)
1888 – Stanisław Bryła, polski prawnik, działacz społeczny, samorządowiec (zm. 1939)
1891 – Antoni Janus, polski ogniomistrz (zm. 1942)
1892 – Stanisław Redens, radziecki polityk, komisarz bezpieczeństwa państwowego I rangi pochodzenia polskiego (zm. 1940)
1894:
    Erazm Kulesza, polski dziennikarz, inżynier, działacz związkowy (zm. 1975)
    Zofia Podkowińska, polska historyk, archeolog (zm. 1975)
1898 – Stanisław Kirkor, polski ekonomista, historyk, pisarz (zm. 1983)
1899 – Stefan Balicki, polski pisarz (zm. 1943)
1900 – Władysław Rymkiewicz, polski pisarz (zm. 1984)
1902 – Karol Ferster, polski rysownik, grafik, malarz, karykaturzysta (zm. 1986)
1906 – Tadeusz Milewski, polski językoznawca (zm. 1966)
1912 – Feliks Rudomski, polski śpiewak operowy (bas), pedagog (zm. 2000)
1913 – Erna Rosenstein, polska malarka, poetka pochodzenia żydowskiego (zm. 2004)
1915 – Stanisław Smoleński, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy krakowski (zm. 2006)
1917 – Ignacy Moś, polski kupiec, działacz społeczny, kolekcjoner (zm. 2001)
1918 – Maria Szulecka, polska pisarka, autorka utworów dla dzieci i młodzieży, reportażystka (zm. 2008)
1919:
    Władysław Jagiełło, polski generał brygady (zm. 1987)
    Jerzy Liśniewicz, polski architekt (zm. 2012)
1920:
    Zofia Rysiówna, polska aktorka; występowała w teatrach Krakowa, Poznania i Warszawy, grała także w Teatrze Telewizji oraz w wielu filmach, m.in. „Mam tu swój dom”, „Drewniany różaniec” i „Królowa aniołów”; w czasie II wojny światowej więziona w niemieckim obozie koncentracyjnym Ravensbrueck (zm. 2003)
    Mieczysław Verocsy, polski operator filmowy (zm. 1987)
1921 – Magdalena Breguła, polska lekkoatletka, kulomiotka (zm. 1957)
1923 – Marian Przełęcki, polski filozof, logik (zm. 2013)
1924 – Kazimierz Dejmek, polski reżyser teatralny, aktor, polityk, dyrektor teatrów, m.in. Teatru Narodowego w Warszawie (1962–1968), gdzie wyreżyserował „Kordiana” Juliusza Słowackiego oraz „Dziady” Adama Mickiewicza z Gustawem Holoubkiem w roli Gustawa-Konrada; minister kultury i sztuki w latach 1993–1996, poseł na Sejm RP (zm. 2002)
1926 – Henryk Bereska, polsko-niemiecki poeta, tłumacz (zm. 2005)
1927:
    Karol Meissner, polski duchowny katolicki, benedyktyn, psycholog (zm. 2017)
    Andrzej Roman, polski dziennikarz sportowy, pisarz (zm. 2011)
    Leszek Śmigielski, polski aktor, reżyser (zm. 1994)
    Ryszard Wyrobek, polski piłkarz, bramkarz (zm. 1996)
1928:
    Zofia Dybowska-Aleksandrowicz, polska reżyserka teatralna i dubbingowa, dźwiękowiec (zm. 1989)
    Jan Walasek, polski multiinstrumentalista, bandleader, aranżer (zm. 2017)
1930 – Tadeusz Pyka, polski ekonomista, polityk, wicepremier (zm. 2009)
1931:
    Ryszard Kasperek, polski pilot szybowcowy i samolotowy (zm. 2018)
    Leszek Nartowski, polski operator filmów animowanych (zm. 1977)
1933 – Jarosław Abramow-Newerly, polski pisarz, kompozytor, autor tekstów piosenek i słuchowisk radiowych
1934 – Lidia Zonn, polska montażystka dokumentalna
1935:
    Jerzy Chowańczak, polski duchowny katolicki, publicysta (zm. 1995)
    Marian Norkowski, polski piłkarz (zm. 2001)
1938 – Ryszard Rotkiewicz, polski polityk, samorządowiec, prezydent Szczecina
1939 – Stanisław R. Massel, polski oceanolog (zm. 2018)
1940 – Marcel Łoziński, polski reżyser filmowy, dokumentalista – w 1994 r. był nominowany do Oscara za film „89 mm od Europy”, w 2009 r. otrzymał wyróżnienie Europejskiej Akademii Filmowej za „Poste Restante”
1941:
    Henryk Lipszyc, polski japonista pochodzenia żydowskiego
    Grace Zabriskie, amerykańska aktorka pochodzenia polskiego
1942 – Elżbieta Gaertner, polska aktorka
1943 – Joanna Bruzdowicz, polska kompozytorka, pianistka, krytyk muzyczny
1947 – Maciej Aksler, polski pilot doświadczalny (zm. 2006)
1948 – Waldemar Kozak, polski koszykarz
1953:
    Marek Biliński, polski kompozytor i wykonawca muzyki elektronicznej
    Ewa Kamińska-Eichler, polska kajakarka
    Gérard Krawczyk, francuski reżyser i scenarzysta filmowy pochodzenia polskiego
    Piotr Piętak, polski polityk, informatyk, publicysta (zm. 2018)
    Jerzy Stanuch, polski kajakarz górski, trener
1954 – Beata Małecka-Libera, polska lekarka, polityk, poseł na Sejm RP
1955:
    Władysław Kubiak, polski samorządowiec, wicemarszałek województwa kujawsko-pomorskiego
    Czesław Lang, polski kolarz szosowy i torowy, działacz sportowy, wicemistrz olimpijski z Moskwy (1980), srebrny i brązowy medalista mistrzostw świata w jeździe drużynowej na czas; organizator Tour de Pologne
1956:
    Mieczysław Młynarski, polski koszykarz
    Jan Monczka, polski aktor
    Janusz Moszyński, polski samorządowiec, marszałek województwa śląskiego
    Barbara Szlachetka, polska lekkoatletka, maratonka (zm. 2005)
1957 – Kazimierz Rozwałka, polski producent filmowy
1961 – Jolanta Piotrowska, polska dziennikarka, działaczka samorządowa, burmistrz Giżycka
1962 – Robert Iwaszkiewicz, polski przedsiębiorca, polityk, eurodeputowany
1964:
    Piotr Bukartyk, polski autor tekstów i kompozytor piosenek, artysta kabaretowy, konferansjer
    Grzegorz Przemyk, polski maturzysta, poeta, syn opozycyjnej poetki Barbary Sadowskiej, uczeń Liceum Ogólnokształcącego im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego; 12 maja 1983 r. zatrzymany przez funkcjonariuszy MO na pl. Zamkowym w Warszawie i bestialsko pobity w komisariacie przy ul. Jezuickiej; przewieziony do szpitala, zmarł 14 maja w wyniku ciężkich urazów jamy brzusznej (zm. 1983)
1969 – Janusz Onufrowicz, polski aktor, kabareciarz, autor tekstów piosenek
1970 – Jolanta Mrotek, polska aktorka
1972 – Dominika Bednarczyk, polska aktorka
1974:
    Krzysztof Bieryt, polski kajakarz górski
    Olivier Janiak, polski dziennikarz, prezenter telewizyjny, konferansjer
1975 – Karolina Bendera, polska autorka filmów dokumentalnych, scenarzystka, reżyserka i operatorka filmowa
1976 – Magdalena Sędziak, polska pięcioboistka nowoczesna
1977 – Marcin Stokłosa, polski koszykarz
1978 – Marzena Węgrzyn, polska judoczka
1982:
    Karolina Nowakowska, polska aktorka, tancerka, piosenkarka
    Iwona Węgrowska, polska piosenkarka, autorka tekstów
1985 – Wacław Mikłaszewski, polski aktor
1989 – Mateusz Borucki, polski siatkarz
1991 – Dawid Putto, polski kajakarz
1994:
    Jan Nowakowski, polski siatkarz
    Paulina Stroiwąs, polska siatkarka
1996 – Natalia Kaliszek, polska łyżwiarka figurowa
1998 – Damian Michalski, polski piłkarz
2001 – Julia Chochół, polska gimnastyczka

Zmarli 17 maja:

1504 – Jan ze Starzechowic, polski prawnik, doktor dekretów (ur.?)
1628 – Wacław Leszczyński, polski ziemianin, polityk, kanclerz wielki koronny (ur. 1576)
1643 – Marcjan Tryzna, polski duchowny katolicki, biskup koadiutor wileński (ur. ?)
1665 – Jerzy Białłozor, polski duchowny katolicki, biskup wileński i smoleński, sekretarz królewski (ur. 1622)
1675 – Jerzy Strakowski, polski architekt (ur. 1614)
1700 – Adam Adamandy Kochański, polski duchowny katolicki, filozof, matematyk, mechanik, fizyk (ur. 1631)
1751 – Józef Potocki, polski polityk, wojskowy, hetman wielki koronny (ur. 1673)
1760 – Hieronim Florian Radziwiłł, polski ziemianin, wojskowy, polityk, książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (ur. 1715)
1838 – Melchior Ołdakowski, polski polityk (ur. ok. 1767)
1869 – Franciszek Ksawery Godebski, polski pisarz, publicysta (ur. 1801)
1899 – Marcin Ehrlich, polski lekarz, publicysta (ur. 1835)
1902 – Filip Robota, polski nauczyciel, działacz oświatowy, społeczny i narodowy na Śląsku (ur. 1841)
1910 – Karol Dominik Witkowski, polski malarz, portrecista (ur. 1860)
1913 – Stanisław Rzewuski, polsko-francuski prozaik, dramaturg (ur. 1864)
1916 – Eustachy Chronowski, polski przedsiębiorca, działacz społeczny i charytatywny (ur. 1843-44)
1918 – Bronisław Piłsudski, polski etnograf, brat Józefa Piłsudskiego (ur. 1866)
1921 – August Sokołowski, polski historyk (ur. 1846)
1923 – Edward Lubowski, polski dramaturg (ur. 1837)
1930 – Gracjan Chmielewski, polski botanik, pedagog, uczestnik powstania styczniowego (ur. 1840/41)
1936 – Nahum Sokołow, polski pisarz, tłumacz pochodzenia żydowskiego (ur. 1859)
1939:
    Gustaw Aleksander Hantke, polski przemysłowiec pochodzenia żydowskiego (ur. 1868)
    Antoni Laubitz, polski duchowny katolicki, sufragan gnieźnieński (ur. 1861)
1940:
    Jerzy Brudny, polski poeta (ur. 1863)
    Mieczysław Maciejowski, polski generał brygady (ur. 1886)
1941 – Franciszek Ścibor, polski prawnik, polityk, senator RP (ur. 1862)
1944:
    Leopold Żołnierczyk, polski podporucznik (ur. 1918)
    Jan Żychoń, polski major piechoty, oficer wywiadu wojskowego (ur. 1902)
1949 – Kazimierz Sporny, polski pilot, kapitan Wojska Polskiego, as myśliwski II wojny światowej (ur. 1911)
1950 – Robert Bernhardt, polski lekarz dermatolog (ur. 1874)
1960 – Władysław Baczyński, polski seryjny morderca (ur. 1918)
1962 – Jan Rotkiewicz, polski generał dywizji, działacz sportowy, polityk, poseł na Sejm RP (ur. 1898)
1967:
    Marian Seyda, polski publicysta, polityk; członek Związku Ludowo-Narodowego i Stronnictwa Narodowego. Poseł na Sejm (1919–1928), senator (1928–1935), minister spraw zagranicznych (1923). W czasie II wojny światowej w rządzie RP na uchodźstwie (ur. 1879)
    Helena Wiewiórska, polska adwokat (ur. 1888)
1968 – Kazimierz Abgarowicz, polski filolog klasyczny, tłumacz, pedagog (ur. 1888)
1979:
    Jerzy Jasiewicz, polski major kawalerii (ur. 1900)
    Jerzy Kotowski, polski operator i reżyser filmów animowanych (ur. 1925)
    Ryszard Milczewski-Bruno, polski poeta (ur. 1940)
1980 – Helena Romanowska, białoruska pisarka pochodzenia polskiego (ur. 1908)
1981 – Feliks Skubiszewski, polski lekarz chirurg (ur. 1895)
1982 – Władysława Markiewiczówna, polska pianistka, kompozytorka, pedagog (ur. 1900)
1986 – Mieczysław Palus, polski hokeista, trener (ur. 1921)
1988 – Tadeusz Kacik, polski hokeista (ur. 1946)
1995 – Jerzy Chowańczak, polski duchowny katolicki, publicysta (ur. 1935)
2001 – Wacław Niepokólczycki, polski tłumacz (ur. 1929)
2003 – Irena Opdyke, polska działaczka społeczna, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata (ur. 1918)
2006 – Mieczysław Nowak, polski sztangista (ur. 1936)
2007:
    Anna Trojanowska-Kaczmarska, polska malarka, pedagog, historyk i teoretyk sztuki (ur. 1931)
    Wiktor Zin, polski architekt, rysownik, działacz kultury (ur. 1925)
2009 – Jerzy Perzanowski, polski filozof (ur. 1943)
2011 – Ewa Szumańska, polska pisarka, satyryk, autorka słuchowisk radiowych (ur. 1921)
2015 – Michael Alfred Peszke, amerykański psychiatra, historyk pochodzenia polskiego (ur. 1932)
2016:
    Leonard Boguszewski, polski generał brygady (ur. 1936)
    Maciej Dubois, polski adwokat, wieloletni dziekan warszawskiej izby adwokackiej, w PRL obrońca w wielu procesach politycznych (ur. 1933)
    Helena Raszka, polska poetka (ur. 1930)
    Halina Skoczyńska, polska aktorka (ur. 1953)
2017 – Jean Swiatek, francuski piłkarz pochodzenia polskiego (ur. 1921)
2018:
    Józef Burniak, polski polityk, samorządowiec, prezydent Bolesławca (ur. 1950)
    Maciej Maciejewski, polski aktor (ur. 1914)
    Paweł Śpiewok, polski piłkarz (ur. 1940)
    Richard Pipes, pochodzenia polsko-żydowskiego, jeden z najbardziej znanych w świecie sowietologów, doradca prezydenta Ronalda Reagana ds. Związku Sowieckiego i Europy Wschodniej. Był autorem fundamentalnych syntez dziejów Rosji: „Rosja carów”, „Rewolucja rosyjska” i „Rosja bolszewików” (ur. 1923)