<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 17 sierpnia:

1245 – W bitwie pod Jarosławiem nad Sanem połączone wojska księcia halicko-wołyńskiego Daniela I Romanowicza Halickiego, Konrada I Mazowieckiego i księcia litewskiego Mendoga pokonały wojska wielkiego księcia kijowskiego Rościsława III Mścisławowicza, wspomagane przez wojska polskie Bolesława V Wstydliwego i posiłki węgierskie króla Beli IV.
1270 – Do Krakowa przybył z trzydniową pielgrzymką król Węgier Stefan V.
1431 – Krzyżacy wypowiedzieli Polsce wojnę i najechali trzema grupami ziemię dobrzyńską, Kujawy i Krajnę.
1455 – Wojna trzynastoletnia: Olsztyn skapitulował przed najemnikami krzyżackimi.
1627 – V wojna polsko-szwedzka: rozpoczęła się nierozstrzygnięta bitwa pod Tczewem.
1649 – Powstanie Chmielnickiego: podpisano ugodę zborowską pomiędzy Rzeczpospolitą a Kozakami, nadającą Kozakom wiele przywilejów, m.in. do 40 tys. podniesiony został rejestr kozacki, a Bohdan Chmielnicki otrzymał tytuł hetmana wojska zaporoskiego.
1655 – Potop szwedzki: król Karol X Gustaw stanął z 34-tysięczną armią pod Kołem.
1768 – Konfederacja barska: wojska rosyjskie zajęły Kraków.
1793 – Spłonął zamek Czocha.
1831 – Powstanie listopadowe: powstał rząd Jana Stefana Krukowieckiego; porażka powstańców w II bitwie o Wilno.
1877 – Uruchomiono Kolej Nadwiślańską.
1919:
    I powstanie śląskie: zwycięstwo powstańców w bitwie o Paprocany.
    Podczas trwającego przedstawienia do Domu Polskiego w Bydgoszczy wtargnęło około 100 żołnierzy Grenzschutzu uzbrojonych w granaty ręczne, którzy zdemolowali lokal, zniszczyli sprzęt i urządzenia oraz zabili i zranili kilkadziesiąt osób.
1920:
    Plebiscyt na Górnym Śląsku: po fałszywej informacji w prasie niemieckiej o zdobyciu Warszawy przez Armię Czerwoną, niemieckie bojówki komunistyczne zaatakowały siedzibę powiatowego inspektora Międzysojuszniczej Komisji, płka Blancharda w Katowicach przy ul. Warszawskiej. Żołnierze francuscy zmuszeni byli użyć broni, zabijając 10 atakujących. W odwecie doszło do zlinczowania znanego polskiego lekarza Andrzeja Mielęckiego i zdemolowania siedziby polskiego komitetu plebiscytowego w Katowicach w hotelu Deutsches Haus (na rogu ul. Plebiscytowej i Wojewódzkiej), w trakcie którego pobito dr Henryka Jarczyka.
    Wojna polsko-bolszewicka: w bitwie pod Zadwórzem, zwanej „polskimi Termopilami”, batalion złożony z ochotników spośród lwowskiej młodzieży zagrodził drogę na Lwów oddziałom 1. Armii Konnej Siemiona Budionnego. Spośród 330 polskich żołnierzy poległo 318, a nieliczni dostali się do niewoli. Dowódca batalionu kpt Bolesław Zajączkowski, nazywany „polskim Leonidasem”, popełnił wraz z kilkoma żołnierzami samobójstwo.
1932 – Otwarto Port lotniczy Wilno-Porubanek.
1940 – Pomnik Adama Mickiewicza w Krakowie został zniszczony przez Niemców.
1944 – 17. dzień powstania warszawskiego:
    - walki w rejonie Śródmieścia;
    - Polskie Radio nadało pierwszą słyszalną w Londynie audycję z powstańczej Warszawy.
1949 – Karol Wojtyła został wikariuszem w krakowskim kościele św. Floriana.
1967 – Dana Lerska z utworem Po prostu jestem wygrała międzynarodowy konkurs piosenki podcczas VII Konkursu Sopot Festival.
1968 – Andrzej Stalmach podczas zawodów w Chorzowie jako pierwszy Polak przekroczył granicę 8 metrów w skoku w dal (8,11 m).
1980 – Sierpień 1980: gdański Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przedstawił swoich 21 postulatów.
1989:
    Powstała koalicja OKP-SD-ZSL. Tadeusz Mazowiecki został zgłoszony na kandydata na premiera.
    Sejm kontraktowy powołał Komisję Nadzwyczajną do Zbadania Działalności MSW pod przewodnictwem Jana Rokity.
1991 – Rafał Pietrak z Uniwersytetu Warszawskiego po raz pierwszy nawiązał łączność w oparciu o protokół IP z pracownikiem Uniwersytetu Kopenhaskiego Janem Sorensenem. Data uznawana za symboliczny dzień narodzin polskiego Internetu.
1998 – W wypadku samochodowym pod Ostromicami w województwie zachodniopomorskim zginęli mistrzowie olimpijscy w lekkoatletyce: kulomiot Władysław Komar i tyczkarz Tadeusz Ślusarski.
2002 – Papież Jan Paweł II dokonał konsekracji Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach.
2015 – W wyniku suszy stan wody Wisły w Warszawie spadł do najniższej od końca XVIII wieku wysokości 51 cm.

Urodzili się 17 sierpnia:

1612 – Jeremi Wiśniowiecki, polski książę, wojewoda ruski, dowódca wojsk koronnych, dążący do krwawego stłumienia powstania Chmielnickiego; jego postać uwiecznił w powieści „Ogniem i mieczem” Henryk Sienkiewicz (zm. 1651)
1629 – Jan III Sobieski, król Polski (zm. 1696)
1631 – Mikołaj Zalaszowski, polski duchowny katolicki, prawnik (zm. 1703)
1654 – Hans Haubold von Einsiedel, królewsko-polski i elektorsko-saski szambelan i tajny radca (zm. 1700)
1745 – Jan Ostaszewski, polski szlachcic, polityk (zm. przed 1824)
1798 – Anastazy Hirschel, polski specjalista medycyny sądowej (zm. 1859)
1813 – Jacenty Sachowicz, polski malarz, konserwator obrazów (zm. 1875)
1818 – Karol Pollak, polski drukarz, wydawca, księgarz, radny Sanoka (zm. 1880)
1825 – Józef Antoni Boretti, polski architekt, konserwator zabytków pochodzenia włoskiego (zm. 1878)
1830 – Marcin Biały, polski duchowny katolicki, działacz narodowy (zm. 1923)
1837 – Franciszek Grzybowski, polski księgarz, wydawca (zm. ok. 1910)
1838 – Bronisława Anczyc, polska aktorka (zm. 1908)
1872 – Ludwik Fritsche, polski aktor (zm. 1940)
1877 – Artur Śliwiński, polski historyki, pisarz, publicysta; członek PPS-Frakcji Rewolucyjnej; przewodniczący Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie (1915–1916), bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, premier RP (1922), senator (1935–1938); dyrektor Polskiego Banku Komunalnego (1932–1939) (zm. 1953)
1879:
    Frank Piekarski, amerykański futbolista, trener pochodzenia polskiego (zm. 1951)
    Ludwik Dybizbański, polski aktor (zm. 1927)
    Samuel Goldwyn, urodzony w Warszawie, amerykański producent filmowy, współzałożyciel wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer (zm. 1974)
1886:
    Stefan Bryła, polski inżynier, pionier spawalnictwa w budownictwie. Autor m.in. konstrukcji pierwszego na świecie mostu drogowego spawanego na rzece Słudwi koło Łowicza oraz wieżowca Prudential w Warszawie (zm. 1943)
    Stefan Walczykiewicz, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy łucki (zm. 1940)
1890 – Stefan Bastyr, polski pilot wojskowy (zm. 1920)
1895 – Stefan Niewitecki, polski sierżant pilot (zm. 1967)
1896 – Józef Wittlin, polski pisarz, poeta, prozaik, eseista i tłumacz (zm. 1976)
1899 – Jan Kalemba, polski rolnik, żołnierz (zm. 1989)
1900:
    Franciszek Guściora, polski historyk, pedagog (zm. 1984)
    Tadeusz Łopalewski, polski poeta, prozaik, dramatopisarz, tłumacz, reżyser radiowy (zm. 1979)
1902 – Małgorzata Izabela Czartoryska, polska księżniczka (zm. 1929)
1904 – Wacław Szyszkowski, polski prawnik, konstytucjonalista (zm. 1996)
1907:
    Julian Horodecki, polski polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1969)
    Zygmunt Mycielski, polski kompozytor, publicysta, pisarz, krytyk muzyczny (zm. 1987)
1908 – (lub 10 maja 1910) Papusza, polska poetka pochodzenia romskiego (zm. 1987)
1910 – Jadwiga Żylińska, polska pisarka (zm. 2009)
1914:
    Aleksander Chudek, polski chorąży pilot, as myśliwski (zm. 1944)
    Feliks Róg-Mazurek, polski podpułkownik, prawnik, socjolog, bibliotekarz (zm. 1971)
1916 – Stefan Bronarski, polski porucznik, członek podziemia antykomunistycznego (zm. 1951)
1919 – Wiktor Wiącek, polski porucznik, cichociemny (zm.?)
1920 – Janina Augustyńska, polska harcerka, żołnierz AK, uczestniczka powstania warszawskiego (zm. 1944)
1921:
    Bolesław Koperski, polski robotnik, działacz partyjny (komunistyczny) i dyplomata (zm. 1991)
    Donald Steyer, polski prawnik, historyk prawa (zm. 1994)
1923:
    Józef Kijowski, polski ekonomista, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1983)
    Jerzy Krasówka, polski piłkarz (zm. 2001)
    Irena Lechowa, polska etnografka (zm. 1991)
1925:
    Tadeusz Dąbkowski, polski generał brygady (zm. 2016)
    Krzysztof Mangel, polski wojskowy, radiootechnik, elektronik (zm. 2018)
    Tadeusz Makarewicz, polski pułkownik
1927:
    Zbigniew Kotański, polski geolog (zm. 2005)
    Wacław Olak, polski polityk, poseł na Sejm RP (zm. 2017)
    Jacek Szpotański, polski inżynier elektryk, ekonomista (zm. 2019)
1928 – Lech Antonowicz, polski prawnik
1930:
    Krystyna Hajec-Wleciał, polska siatkarka
    Janina Stefanowicz-Schmidt, polska rzeźbiarka, pedagog
1931 – Maria Pinińska-Bereś, polska rzeźbiarka, performerka (zm. 1999)
1932 – Zdzisław Jusis, polski rzemieślnik, działacz społeczny, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 2012)
1934:
    Barbara Bartman-Czecz, polska reżyserka filmów przyrodniczych (zm. 2009)
    Marian Borkowski, polski kompozytor, muzykolog, pianista, pedagog
    Stanisław Szczepaniak, polski biathlonista (zm. 2015)
1935:
    Wiesław Malicki, polski dziennikarz, poeta, aforysta (zm. 2011)
    Jerzy Ściesiek, polski poeta, malarz (zm. 2017)
1937:
    Andrzej Czechowicz, polski agent wywiadu
    Marek Dąbrowski, polski aktor
1940 – Zofia Romaszewska, polska fizyk, działaczka antykomunistyczna i społeczna, kierownik Biura Interwencyjnego Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”; w stanie wojennym organizowała podziemne Radio „Solidarność”
1946:
    Eugeniusz Priwieziencew, polski aktor, reżyser, scenarzysta, dramaturg; wystąpił w filmach „Barwy ochronne”, „Imperatyw”, „Miś”, „Piraci”, „Pociąg do Hollywood”, „Kolejność uczuć” oraz w serialu „Złotopolscy” (zm. 2005)
    Wiesław Woda, polski polityk, poseł na Sejm RP (zm. 2010)
1947 – Maria Roszkowska-Blaim, polska lekarka pediatra (zm. 2015)
1948 – Włodzimierz Gąsior, polski piłkarz, trener
1949 – Ewa Spychalska, polska nauczycielka, działaczka związkowa, polityk, poseł na Sejm RP
1950 – Paweł Kurczewski, polski zapaśnik (zm. 2009)
1953 – Małgorzata Potocka, polska aktorka, reżyserka i producentka filmowa; wystąpiła m.in. w filmach „Hubal”, „Niespotykanie spokojny człowiek”, a także w serialu „Matki, żony i kochanki”
1955:
    Grażyna Auguścik, polska wokalistka jazzowa
    Antoni Gryzik, polski aktor
    Władysław Sikora, polski artysta kabaretowy
1956 – John Kosmina, australijski piłkarz, trener pochodzenia polskiego
1957:
    Nina Gocławska, polska tancerka, aktorka, prezenterka telewizyjna (zm. 2009)
    Jacek Żakowski, polski dziennikarz, publicysta
1958:
    Krzysztof Dutkiewicz, polski aktor
    Zbigniew Machej, polski poeta, tłumacz literatury czeskiej i słowackiej, działacz kulturalny
    Jolanta Sekulak-Szymańska, polska hokeistka na trawie
1959:
    Jacek Kazimierski, polski piłkarz, bramkarz, trener
    Ryszard Tomczyk, polski polityk, poseł na Sejm RP
1962:
    Oktawian Marek Bulanowski, polski poeta, teoretyk literatury, tłumacz
    Jacek Pyl, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy diecezji odesko-symferopolskiej na Ukrainie
    Grzegorz Śniegowski, polski żużlowiec, trener
1963 – Andrzej Jakimowski, polski reżyser filmowy, autor filmów „Zmruż oczy”, „Sztuczki” i „Imagine”
1965:
    Jacek Woda, polski szachista
    Sławomir Starosta, polski muzyk, członek zespołu Balkan Electrique
1966:
    Beata Jeromkin, polska siatkarka
    Jacek Jońca, polski komentator sportowy
1967 – Iwona Siekierzyńska, polska reżyserka i scenarzystka filmowa
1968 – Piotr Ćwik, polski katecheta, polityk, wojewoda małopolski
1969:
    Christian Laettner, amerykański koszykarz pochodzenia polskiego
    Edyta Małoszyc, polska pięcioboistka nowoczesna
    Andrzej Wierzgacz, polski koszykarz
1970 – Tomasz Kasprzyk, polski muzyk, kompozytor, producent muzyczny, inżynier dźwięku, dziennikarz, członek zespołu Deriglasoff
1974:
    Renata Szykulska, polska lekkoatletka, trójskoczkini
    Jacek Szymkiewicz, polski muzyk, autor tekstów, członek zespołów: Marians, Babu Król i Pogodno
    Jacek Wilk, polski adwokat, ekonomista, polityk, poseł na Sejm RP
    Wojciech Żółty, polski gitarzysta, wokalista, autor tekstów, członek zespołu Akurat
1977:
    Leszek Lichota, polski aktor
    Natasza Urbańska, polska aktorka, piosenkarka, tancerka
1978 – Agnieszka Kosmatka, polska siatkarka
1979 – Arleta Meloch, polska lekkoatletka, biegaczka długodystansowa
1980 – Wit Dziki, polski prezenter telewizyjny, wokalista
1982 – Phil Jagielka, angielski piłkarz pochodzenia polskiego
1983 – Aleksandra Fila, polska lekkoatletka, trójskoczkini
1984 – Gabriela Kornacka, polska piłkarka ręczna
1988 – Wojciech Moranda, polski szachista
1989:
    Szymon Rduch, polski koszykarz
    Robert Lewandowski, amerykański koszykarz pochodzenia polskiego
    Marta Mysur, polska zawodniczka taekwondo, policjantka
1990 – Muki Sabogal, polsko-peruwiańska aktorka
1993 – Karolina Pieńkowska, polska judoczka

Zmarli 17 sierpnia:

1715 – Hannibal Germanus von Schmertzing, królewsko-polski i elektorsko-saski szambelan (ur. 1660)
1775 – Kunegunda Drwęska, polska szlachcianka (ur. ok. 1730)
1799 – Tadeusz Trzciński, polski szlachcic, polityk (ur. 1746)
1812:
    Michał Grabowski, polski generał brygady, syn Stanisława Augusta Poniatowskiego (ur. 1773)
    Jan Suffczyński, polski generał major (ur. 1750)
1814 – Konstanty Tymieniecki, polski poeta, tłumacz (ur. 1767)
1833 – Kamil Mochnacki, polski wojskowy, uczestnik powstania listopadowego (ur. 1806)
1855 – Józef Aleksy Morawski, polski polityk (ur. 1791)
1869 – Franciszek Kurowski, polski podpułkownik (ur. 1764)
1878 – Ignacy Brunner, polski ginekolog pochodzenia żydowskiego (ur. 1813)
1896 – Robert Adolf Chodasiewicz, polski wojskowy, inżynier, topograf (ur. 1832)
1920:
    Andrzej Mielęcki, polski lekarz, działacz społeczny i polityczny na Górnym Śląsku, zamordowany przez niemieckich nacjonalistów w Katowicach; w 1920 r. członek Polskiej Komisji Plebiscytowej na Górnym Śląsku (ur. 1864)
    Bolesław Zajączkowski, polski kapitan (ur. 1891)
1921 – Maria Piłsudska, polska działaczka Wielkiego Proletariatu i PPS, pierwsza żona Józefa (ur. 1865)
1924 – Andrzej Mikołaj Szyjewski, polski działacz związkowy, drukarz, uczestnik powstania styczniowego (ur. 1841)
1932:
    Antoni Czajor, polski działacz socjalistyczny, powstaniec śląski (ur. 1875)
    Czesław Czyński, polski okultysta, parapsycholog, hipnotyzer, pisarz (ur. 1858)
1938:
    Tadeusz Chłapowski, polski przemysłowiec naftowy, działacz gospodarczy, burmistrz Borysławia (ur. 1870)
    Konstanty Krumłowski, polski dramatopisarz, satyryk (ur. 1872)
1939 – Wojciech Korfanty, polski polityk, dyktator III Powstania Śląskiego, poseł, jeden z przywódców Chrześcijańskiej Demokracji, wicepremier rządu RP (1923), więzień brzeski, współtwórca antysanacyjnego Frontu Morges (ur. 1873)
1940 – Andrzej Nosowicz, polski polityk, minister kolei żelaznych (ur. 1867)
1942 – Herman Auerbach, polski matematyk pochodzenia żydowskiego (ur. 1903)
1944 – Polegli w powstaniu warszawskim:
    Zbigniew Banaś, polski harcerz, członek Szarych Szeregów (ur. 1928 lub 1929)
    Franciszek Brodniewicz, polski aktor, gwiazdor polskiego kina międzywojennego; wystąpił m.in. w filmach „Śluby ułańskie”, „Pan Twardowski”, „Ułan Księcia Józefa”, „Trędowata”, „Wrzos”, „Doktor Murek”, „Ordynat Michorowski” (ur. 1892)
    Krzysztof Pełczyński, polski kapral podchorąży, żołnierz AK (ur. 1924)
1944 – Stefan Bohanes, polski plutonowy lotnictwa (ur. 1914)
1948 – Kazimierz Czachowski, polski historyk literatury, krytyk literacki (ur. 1890)
1956 – Mosze Broderson, polski poeta, malarz, rysownik pochodzenia żydowskiego (ur. 1890)
1957 – Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski, polski pułkownik piechoty (ur. 1896)
1962:
    Franciszek Francus, polski pisarz ludowy, publicysta (ur. 1870)
    Stanisław Piasecki, polski ksiądz-misjonarz, dziennikarz i działacz polonijny pracujący w Brazylii (ur. 1885)
    Stanisław Rothert, polski lekkoatleta, sprinter, dziennikarz (ur. 1900)
1968 – Władysław Rusiński, polski historyk (ur. 1911)
1972 – Zofia Nehring, polska łyżwiarka szybka (ur. 1910)
1973 – Lucjan Orkisz, polski astronom (ur. 1889)
1976 – Maciej Masłowski, polski historyk sztuki (ur. 1901)
1977 – Jerzy Targalski, polski historyk (ur. 1929)
1978 – Feliks Więcek, polski kolarz szosowy (ur. 1904)
1981 – Władysław Czapliński, polski historyk, badacz dziejów Polski i państw skandynawskich w epoce nowożytnej (ur. 1905)
1982 – Zygmunt Stępiński, polski architekt, historyk architektury, urbanista (ur. 1908)
1983 – Karol Klein, polski pianista, pedagog pochodzenia żydowskiego (ur. 1908)
1986 – Władysław Rusiński, polski historyk (ur. 1911)
1987 – Zofia Terné, polska aktorka kabaretowa, piosenkarka, pianistka (ur. 1909)
1988 – Tadeusz Krwawicz, polski okulista (ur. 1910)
1992 – Stefan Białobok, polski dendrolog (ur. 1909)
1993 – Witold Maisel, polski prawnik, historyk prawa (ur. 1914)
1996 – Witold Urbanowicz, polski generał brygady pilot, as myśliwski, dowódca Dywizjonu 303 (ur. 1908)
1998:
    Władysław Komar, polski lekkoatleta, kulomiot, aktor, mistrz olimpijski w pchnięciu kulą z Monachium (1972) (ur. 1940)
    Tadeusz Ślusarski, polski lekkoatleta, tyczkarz, mistrz olimpijski w skoku o tyczce z Montrealu (1976) oraz wicemistrz z igrzysk olimpijskich w Moskwie (1980) (ur. 1950)
2002:
    Edward Dziewoński, polski aktor, reżyser, satyryk, założyciel literacko-satyrycznego kabaretu „Dudek”; jego najsłynniejszą rolą filmową był Dzidziuś w „Eroice” Andrzeja Munka (ur. 1916)
    Tadeusz Koszarowski, polski chirurg, onkolog, polityk, poseł na Sejm PRL (ur. 1915)
2003 – Włodzimierz Maciudziński, polski aktor (ur. 1946)
2004 – Zygmunt Łęski, polski harcmistrz, żołnierz AK (ur. 1923)
2005 – Tadeusz Chróścielewski, polski pisarz, tłumacz (ur. 1920)
2009:
    Grażyna Miller, polska poetka, tłumaczka, krytyk literacki (ur. 1957)
    Juliusz Nowina-Sokolnicki, polski polityk emigracyjny, samozwańczy prezydent RP na uchodźstwie (ur. 1920)
2012 – Monika Kotowska, polska pisarka, scenarzystka filmowa (ur. 1942)
2013 – Antoni Rosikoń, polski inżynier budowy dróg i mostów (ur. 1907)
2015:
    Jacek Bukiel, polski koszykarz, trener (ur. 1951)
    Jan Fotek, polski kompozytor (ur. 1928)
    Bohdan Jezierski, polski architekt, urbanista (ur. 1929)
    Andrzej Nowak, polski pianista (ur. 1942)
2016 – Andrzej Grzywak, polski informatyk (ur. 1931)
2017:
    Krzysztof Derdowski, polski pisarz, dziennikarz, krytyk literacki (ur. 1957)
    Ryszard Gontarz, polski dziennikarz i scenarzysta, funkcjonariusz UB (ur. 1930)
2018:
    Józef Fryźlewicz, polski aktor, pisarz (ur. 1932)
    Elżbieta Kuczyńska, polska piosenkarka (ur. 1949)