
Wydarzyło się w Polsce 19 maja:
1634 – Wojna trzydziestoletnia: wycofujące się wojska pruskie spaliły Oławę.
1863 – Powstanie styczniowe: klęska powstańców w bitwie pod Tuczapami.
1880 – W 400. rocznicę śmierci prochy Jana Długosza zostały przeniesione do nowo powstałej Krypty Zasłużonych na Skałce w Krakowie.
1905 – W Warszawie zdemaskowany podczas przygotowań do zamachu na generał-gubernatora warszawskiego Konstantina Maksymowicza bojowiec PPS Tadeusz Dzierzbicki rzucił bombą w agentów Ochrany, zabijając dwóch z nich i siebie oraz ciężko raniąc trzeciego. Ponadto ranne zostały 24 osoby, w tym jedna ciężko.
1915 – I wojna światowa: wycofujące się wojska rosyjskie wysadziły most kolejowy i drogowy Most Lwowski na Wisłoku w Rzeszowie.
1925 – Komandor Jerzy Świrski zastąpił wiceadmirała Kazimierza Porębskiego na stanowisku szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej.
1931 – W Jaworznie podczas krwawych starć górników z policją zginęło 5 osób.
1939 – Minister spraw wojskowych gen. Tadeusz Kasprzycki podpisał w Paryżu protokół o niezwłocznej pomocy Francji dla Polski w przypadku niemieckiej agresji.
1941 – Pancernik „Bismarck” wypłynął z Gdyni w swój pierwszy rejs bojowy, po czym, po dołączeniu krążownika ciężkiego „Prinz Eugen” i eskorty, zespół wziął kurs na Wielki Bełt. 27 maja „Bismarck” został zatopiony przez aliantów na północno-wschodnim Atlantyku.
1942 – Kilka osób zostało rannych w zamachu bombowym na kasyno przy al. Szucha w Warszawie wymierzonym w osoby kolaborujące z Niemcami.
1943 – Niemcy zlikwidowali getto żydowskie w Czeladzi.
1945:
Radziecka komendantura wojskowa przekazała symboliczne klucze do Elbląga władzom polskim.
W Gdyni ukazał się pierwszy numer „Dziennika Bałtyckiego”.
1965 – Polska ratyfikowała Konwencję wiedeńską o stosunkach dyplomatycznych.
1966:
W Londynie odbył się Zjazd Polski Walczącej.
Dokonano oblotu szybowca SZD-30 Pirat.
1978 – Eugeniusz Chrobak i Wojciech Wróż zdobyli Kangczendzongę Południową w Himalajach (8476 m), trzy dni później Kazimierz Olech, Wojciech Brański i Zygmunt A. Heinrich weszli na Kangczendzongę Środkową (8482 m).
1983 – Na warszawskich Powązkach został pochowany Grzegorz Przemyk.
1984 – Pedofil i morderca Henryk Dębski został skazany przez Sąd Wojewódzki w Suwałkach na karę śmierci.
1988 – W katastrofie kolejowej transportu wojskowego w Pile zginęło 10 żołnierzy, a 28 zostało rannych.
1991 – Donald Tusk został przewodniczącym Kongresu Liberalno-Demokratycznego.
2001 – Została uruchomiona Wigierska Kolej Wąskotorowa.
2004 – Z lotniska w Pyrzowicach w rejs do Londynu wystartował pierwszy samolot węgierskich tanich linii lotniczych Wizz Air.
2007 – W Warszawie odsłonięto pomnik Agnieszki Osieckiej.
2011 – W Krakowie otwarto Muzeum Sztuki Współczesnej.
2018 – We Wrocławiu otwarto Park Tarnogajski.
Urodzili się 19 maja:
1476 – Helena Moskiewska, księżniczka rosyjska, niekoronowana królowa Polski (zm. 1513)
1598 – Joachim Jerlicz, polski szlachcic, kronikarz, pamiętnikarz pochodzenia rusińskiego (zm. 1673)
1782 – Iwan Paskiewicz, rosyjski feldmarszałek, namiestnik Królestwa Polskiego; po śmierci Iwana Dybicza dowódca carskich wojsk tłumiących Powstanie Listopadowe (zm. 1856)
1811 – Krystyn Piotr Ostrowski, polski poeta, prozaik, dramaturg, publicysta, uczestnik powstania listopadowego, emigrant (zm. 1882)
1819 – Władysław Badeni, polski hrabia, polityk galicyjski (zm. 1888)
1827 – Zygmunt Sierakowski, polski generał w służbie rosyjskiej, działacz niepodległościowy, przywódca Powstania Styczniowego na Żmudzi, powieszony z rozkazu władz carskich w czerwcu 1863 r. na Placu Łukiskim w Wilnie. Część źródeł jak datę urodzenia Zygmunta Sierakowskiego podaje 26 maja 1826 r. (zm. 1863)
1839 – Walenty Miklaszewski, polski prawnik (zm. 1924)
1840 – Jan Erazm Maksymilian Ślubicz-Załęski, polski inżynier, uczestnik powstania styczniowego (zm. 1897)
1844 – Adam Kryński, polski językoznawca (zm. 1932)
1866 – Tadeusz Rozwadowski, polski generał, generał armii austriackiej, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie wojny polsko-bolszewickiej; w latach 1921–1926 generalny inspektor kawalerii; w czasie zamachu majowego w 1926 r. dowódca wojsk rządowych. (zm. 1928)
1883 – Maksymilian Rose, polski neurolog, neuroanatom, psychiatra pochodzenia żydowskiego (zm. 1937)
1890 – Wacław Borowy, polski krytyk i historyk literatury (zm. 1950)
1893 – Władysław Raczkowski, polski dyrygent, chórmistrz, pianista, pedagog muzyczny, kompozytor (zm. 1959)
1895 – Stanisław Kopański, polski generał, dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, uczestniczącej w obronie Tobruku; w latach 1943–1947 szef sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (zm. 1976)
1901 – Wanda Golakowska, polska artystka plastyczka (zm. 1975)
1905 – Stanisław Dawski, polski artysta plastyk (zm. 1990)
1907:
Jan Władysław Badowski, polski aktor, reżyser, dyrektor teatru (zm. 1980)
Leszek Dulęba, polski konstruktor lotniczy (zm. 1987)
1910:
Stefan Jędrychowski, polski publicysta, polityk, członek PKWN, wicepremier, minister spraw zagranicznych i finansów (zm. 1996)
Piotr Ostaszewski, polski kapitan pilot (zm. 1965)
Władysław Szczepaniak, polski piłkarz (zm. 1979)
1911 – Jerzy Kleczkowski, polski porucznik, żołnierz AK (zm. 1944)
1920 – Gustaw Heczko, polski podporucznik (zm. 1988)
1923:
André Kaminski, szwajcarski pisarz, reżyser, dziennikarz pochodzenia polsko-żydowskiego (zm. 1991)
Tadeusz Margul, polski religioznawca, poliglota (zm. 2009)
Zygmunt Rzuchowski, polski aktor, reżyser teatralny (zm. 1990)
1928 – Juliusz Kulesza, polski grafik, uczestnik powstania warszawskiego
1930 – Leszek Kubicki, polski prawnik, polityk, minister sprawiedliwości i prokurator generalny
1933 – Wacław Sadkowski, polski krytyk literacki, eseista, tłumacz
1934 – Jan Budkiewicz, polski reżyser filmowy
1935 – Krzysztof Gąsiorowski, polski poeta, krytyk literacki, eseista (zm. 2012)
1936 – Piotr Hertel, polski kompozytor, pianista, twórca muzyki filmowej (zm. 2010)
1937:
Zygmunt Bielawski, polski aktor, dyrektor teatru (zm. 2006)
Antoni Niederliński, polski inżynier, automatyk (zm. 2018)
1939 – Tomasz Sikorski, polski kompozytor, pianista (zm. 1988)
1942 – Piotr Adamczewski, polski dziennikarz, krytyk kulinarny (zm. 2016)
1943 – Bohdan Urbankowski, polski poeta, eseista, filozof
1944:
Jadwiga Hoff, polska historyk
Marcin Król, polski filozof, historyk idei, wykładowca akademicki, publicysta, działacz opozycji demokratycznej, założyciel i redaktor naczelny niezależnego miesięcznika „Res Publica”; profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor książek „Style politycznego myślenia”, „Józef Piłsudski. Ewolucja myśli politycznej”, „Ład utajony”, „Konserwatyści a niepodległość”, „Bezradność liberałów”, „Czego nas uczy Leszek Kołakowski”, „Europa w obliczu końca”, „Klęska rozumu”, „Wielcy władcy” i „Byliśmy głupi”
Czesław Kurzajewski, polski dziennikarz, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 2019)
1945 – Krzysztof Barański, polski dziennikarz, fotograf, wydawca (zm. 2005)
1946:
Andrzej Klimczak-Dobrzaniecki, polski malarz (zm. 2020)
Piotr Różycki, polski dziennikarz (zm. 2004)
1948:
Marek Cajzner, polski dziennikarz
Wiktor Skworc, polski duchowny katolicki, biskup tarnowski, arcybiskup metropolita katowicki
Jan Waraczewski, polski skrzypek, dyrygent (zm. 2017)
1949:
Stani Nitkowski, francuski malarz pochodzenia polskiego (zm. 2001)
Antoni Weryński, polski piłkarz ręczny, działacz sportowy (zm. 2012)
1950:
Wiesław Gawłowski, polski siatkarz, trener; wielokrotny reprezentant Polski, mistrz świata z Meksyku (1974) i złoty medalista olimpijski z Montrealu (zm. 2000)
Tadeusz Ślusarski, polski lekkoatleta, tyczkarz, mistrz (1976) i wicemistrz (1980) olimpijski w skoku o tyczce; zginął w wypadku samochodowym wraz z Władysławem Komarem w 1998 r (zm. 1998)
Krzysztof Tchórzewski, polski polityk, poseł na Sejm RP, minister energii
Sylwester Zych, polski duchowny katolicki, związany z opozycją demokratyczną; w 1982 r. skazany na cztery lata więzienia za próbę obalenia siłą ustroju PRL; od 1986 r. kapelan KPN; w lipcu 1989 r. w Krynicy Morskiej znaleziono jego zwłoki, prowadzone śledztwo nie doprowadziło do ujawnienia sprawców zabójstwa (zm. 1989)
1954 – Mirosław Adamczak, polski przedsiębiorca, polityk, senator RP
1955 – Ewa Garczyńska, polska lekkoatletka, skoczkini w dal
1956:
Ryszard Michalski, polski pilot sportowy
Krzysztof Mieszkowski, polski krytyk teatralny, dziennikarz, dyrektor teatru, polityk, poseł na Sejm RP
1957:
Barbara Gawryluk, polska dziennikarka, autorka książek dla dzieci, tłumaczka
Danuta Jazłowiecka, polska polityk, eurodeputowana
1958 – Piotr Bąk, polski samorządowiec, starosta powiatu tatrzańskiego
1959:
Marta Fogler, polska polityk, poseł na Sejm RP, działaczka samorządowa, wydawca
Marek Pfützner, polski fizyk jądrowy
1961:
Andrzej Andrzejewski, polski generał dywizji pilot (zm. 2008)
Jarosława Różańska, polska siatkarka
Robert Tekieli, polski dziennikarz, publicysta
1962:
Mariusz Świtalski, polski przedsiębiorca
Jan Ziemianin, polski starszy sierżant, biathlonista
1965:
Marcin Jabłoński, polski polityk, samorządowiec, wojewoda lubuski
Tomasz Jasina, polski piłkarz, komentator sportowy
Jacek Piekara, polski pisarz fantasy, dziennikarz
Małgorzata Pieńkowska, polska aktorka, związana z Teatrem Polskim w Warszawie, a następnie Teatrem Ateneum; znana m.in. z serialu „M jak Miłość”
1969 – Mirosław Malec, polski wokalista, założyciel zespołów: Zielone Żabki, Ga-Ga i Radical News
1970 – Piotr Salak, polski dziennikarz sportowy
1972 – Edyta Łukaszewska, polska aktorka
1973 – Katarzyna Wołejnio, polska aktorka
1975 – Marcin Zając, polski piłkarz
1977:
Bartłomiej Kasprzykowski, polski aktor
Anna Kędzior, polska koszykarka
1981:
Mateusz Damięcki, polski aktorr, wystąpił m.in. w filmach „Przedwiośnie” i „Jutro idziemy do kina”
Mariusz Mowlik, polski piłkarz
Michał Rolnicki, polski aktor
1982 – Marta Werpachowska, polska judoczka
1986:
Krzysztof Kwiatkowski, polski aktor
Łukasz Ratajczak, polski koszykarz
1987:
Maciej Bielecki, polski kolarz torowy
Waldemar Sobota, polski piłkarz
1989 – Alex Cisak, australijski piłkarz, bramkarz pochodzenia polskiego
1996 – Sebastian Musiolik, polski piłkarz
Zmarli 19 maja:
1480 – Jan Długosz, polski duchowny katolicki, biskup lwowski, historyk, kronikarz, kanonik krakowski (ur. 1415)
1531 – Jan Łaski, polski duchowny katolicki, kanclerz wielki koronny, arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski (ur. 1456)
1590 – Melchior z Mościsk, polski dominikanin, inkwizytor (ur. 1510/11)
1648 – Stefan Potocki, polski szlachcic, wojskowy, polityk (ur. ok. 1624)
1779 – Feliks Franciszek Łoyko, polski szlachcic, historyk, prawnik, ekonomista, pisarz polityczny, dyplomata (ur. 1717)
1789 – Onufry Morski, polski polityk, kasztelan kamieniecki, poseł na Sejm Czteroletni (ur. 1752)
1848 – Jan Weyssenhoff, polski generał (ur. 1774)
1855 – Adam Tomasz Chłędowski, polski bibliograf, dziennikarz (ur. 1790)
1886 – Stanisław Chomiński, polski i rosyjski polityk, generał armii rosyjskiej (ur. 1804)
1905:
Tadeusz Dzierzbicki, polski inżynier, członek Organizacji Bojowej PPS, zamachowiec (ur. 1881)
Józef Galant, polski lekarz, działacz społeczny, poeta (ur. 1862)
1909 – Ignacy Warmiński, polski duchowny katolicki, historyk (ur. 1850)
1911 – Ludwik Przedborski, polski laryngolog, działacz społeczny i oświatowy pochodzenia żydowskiego (ur. 1857)
1912 – Bolesław Prus, właściwie Aleksander Głowacki herbu Prus – pisarz, prozaik, nowelista i publicysta okresu pozytywizmu, współtwórca polskiego realizmu, kronikarz Warszawy, myśliciel i popularyzator wiedzy; autor m.in. powieści „Lalka”, „Faraon” i „Emancypantki” (ur. 1847)
1931 – Daniel Zgliński, polski aktor, dramaturg, krytyk literacki, dziennikarz pochodzenia żydowskiego (ur. 1847)
1942 – Henryk Węglowski, polski porucznik piechoty, lekarz (ur. 1895)
1943 – Jadwiga Dziekońska, polska podporucznik, łączniczka AK (ur. ?)
1955 – Tadeusz Sygietyński, polski kompozytor, dyrygent, założyciel Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” (ur. 1896)
1965 – Maria Dąbrowska, polska pisarka, publicystka, tłumaczka; autorka m.in. powieści „Noce i dnie” oraz „Dzienników” (ur. 1889)
1970:
Tadeusz Breza, polski pisarz, autor powieści „Mury Jerycha”, „Niebo i ziemia”, „Urząd”, „Uczta Baltazara” (ur. 1905)
August Zamoyski, polski rzeźbiarz (ur. 1893)
1971 – Czesław Janczarski, polski prozaik, poeta, tłumacz, autor utworów dla dzieci, m.in. „Misia uszatka” (ur. 1911)
1976 – Julian Krzyżanowski, polski historyk literatury (ur. 1892)
1979 – Czesław Bajer, polski handlowiec, ekonomista, działacz państwowy, taternik, działacz turystyczny (ur. 1900)
1982 – Maciej Staszewski, polski aktor (ur. 1944)
1987:
Ryszard Bukowski, polski kompozytor, publicysta, pedagog (ur. 1916)
Czesław Schabowski, polski pisarz (ur. 1908)
Stanisław Szukalski, polski rzeźbiarz, malarz (ur. 1893)
1989 – Józef Szewczyk, polski piłkarz (ur. 1950)
1992 – Józef Kurpas, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy katowicki (ur. 1912)
1994 – Tadeusz Gliwic, polski ekonomista, działacz społeczny, wolnomularz (ur. 1907)
1996:
Wojciech Lipniacki, polski polonista, dziennikarz sportowy, publicysta, krajoznawca, geograf-regionalista, poeta, żołnierz AK (ur. 1918)
Zygmunt Ziembiński, polski prawnik, teoretyk prawa, logik (ur. 1920)
1998:
Alicja Musiałowa, polska prawnik, działaczka społeczna, polityk, poseł na Sejm PRL (ur. 1911)
Teresa Prekerowa, polska historyk (ur. 1921)
1999 – Czesław Filonowicz, polski pułkownik pilot (ur. 1929)
2004 – Maciej Urbaniec, polski grafik (ur. 1925)
2007:
Bernard Blaut, polski piłkarz, trener (ur. 1940)
Irena Burawska, polska aktorka (ur. 1922)
2008:
Ryszard Kulesza, polski piłkarz, trener i działacz piłkarskir; w latach 1978–1980 selekcjoner piłkarskiej reprezentacji Polski, a następnie m.in. reprezentacji Tunezji (1981–1983) (ur. 1931)
Krzysztof Senajko, polski poeta, krytyk literacki (ur. 1953)
2009 – Henryk Muszczyński, polski pilot szybowcowy (ur. 1935)
2010 – Feliks Milan, polski żołnierz AK, współzałożyciel Związku Sybiraków (ur. 1927)
2014:
Andrzej Czcibor-Piotrowski, polski prozaik, poeta, tłumacz (ur. 1931)
Henryk Górski, polski polityk, samorządowiec, senator RP (ur. 1949)
Zbigniew Pietrzykowski, polski bokser, trzykrotny medalista olimpijski: srebrny z Rzymu (1960) oraz brązowy z Melbourne (1956) i Tokio (1964); czterokrotny mistrz Europy (ur. 1934)
2015:
Ziuta Hartman, polska działaczka konspiracji w czasie II wojny światowej w ramach ŻZW, uczestniczka powstania w getcie warszawskim (ur. 1922)
Irena Huml, polska historyk sztuki (ur. 1928)
2016:
Bronisław Bednarz, polski generał brygady, doktor nauk humanistycznych (ur. 1924)
Stanisława Łopuszańska, polska aktorka (ur. 1921)
Stanisław Tkocz, polski żużlowiec (ur. 1936)
2018:
Jan Bagiński, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy opolski (ur. 1932)
Ignacy Pardyka, polski elektronik, informatyk, polityk, wojewoda kielecki (ur. 1950)
Przypisy
