<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 20 maja:

1184 – Duńczycy zniszczyli flotę zachodniopomorską, zdobyli Wolin i spustoszyli wybrzeże. Książę Bogusław I musiał uznać zwierzchnictwo króla Kanuta V, a biskupstwo w Kamieniu przeszło pod wpływy duńskie.
1350 – W bitwie pod Żukowem król Kazimierz III Wielki rozgromił wojska litewskie, odzyskując Ruś halicko-wołyńską.
1573 – Na Sejmie elekcyjnym w Kamionku pod Warszawą przyjęto Artykuły henrykowskie, określające zasady ustroju Rzeczypospolitej oraz uprawnienia króla.
1704 – Zawiązała się Konfederacja sandomierska.
1792 – Otwarto i poświęcono Cmentarz Powązkowski w Warszawie.
1794 – Wybuchł największy w historii pożar Mikołowa.
1809 – Wojna polsko-austriacka: wojska polskie zdobyły twierdzę Zamość.
1862 – W Warszawie na podstawie „Ustawy o Wychowaniu Publicznym w Królestwie Polskim” powołano do życia Muzeum Narodowe, początkowo działające pod nazwą Muzeum Sztuk Pięknych.
1901 – We Wrześni niemiecki nauczyciel wymierzył karę cielesną 14 polskim dzieciom za odmowę odpowiadania w języku niemieckim na lekcji religii, co doprowadziło do wybuchu strajku uczniowskiego.
1909 – Austriacki redemptorysta Klemens Maria Hofbauer, nazywany „apostołem Warszawy” został kanonizowany przez papieża Piusa X.
1912 – Poświęcono sobór św. Aleksandra Newskiego w Warszawie.
1913 – We Wrocławiu otwarto Halę Stulecia; uroczystość odbyła się w 100. rocznicę ogłoszenia przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III odezwy wzywającej do powszechnego oporu przeciw Napoleonowi; w 2006 r. Hala Stulecia została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
1919 – Założono fabrykę lokomotyw „Fablok” w Chrzanowie.
1922 – Założono Instytut Chemii Przemysłowej we Lwowie.
1927 – Został oblatany prototyp samolotu sportowego PWS-3.
1935 – Uniwersytet Warszawski otrzymał imię Józefa Piłsudskiego.
1939 – Niemieccy bojówkarze napadli na polski posterunek celny w Kałdowie koło Malborka.
1940 – Do obozu Auschwitz przywieziono pierwszych więźniów (30 niemieckich kryminalistów).
1941 – Władze niemieckie zezwoliły na otwarcie trzech warszawskich synagog.
1942 – W odwecie za zabicie trzech Niemców rozstrzelano około 400 mieszkańców Święcian i okolic na Wileńszczyźnie.
1943 – Szare Szeregi przeprowadziły pod Celestynowem udaną akcję odbicia więźniów transportowanych do Auschwitz.
1944 – Wywiad AK zdobył, a następnie zbadał egzemplarz niemieckiego pocisku rakietowego V-2. Wyniki badań i najważniejsze części rakiety przekazano następnie do Wielkiej Brytanii.
1945:
Oddział uderzeniowy, składający się z b. żołnierzy AK i innych formacji niepodległościowych, uwolnił kilkuset więźniów obozu NKWD w Rembertowie.
W Stargardzie uruchomiono pierwszą na Pomorzu Zachodnim po wojnie placówkę kulturalną – Stargardzki Dom Kultury Kolejarza.
1980 – Henryk Jaskuła, który jako pierwszy Polak i trzeci żeglarz w historii, samotnie, bez zawijania do portów, okrążył Ziemię; dokonał tego na „Darze Przemyśla” płynąc tzw. trasą z wiatrem, poczynając od Przylądka Dobrej Nadziei (RPA); rejs trwał 344 dni.
1987 – Została założona Fundacja im. Brata Alberta z siedzibą w Radwanowicach.
1995 – Tomasz Gollob wygrał we Wrocławiu inauguracyjne zawody żużlowe z cyklu Grand Prix, który zastąpił jednodniowe indywidualne mistrzostwa świata.
1996 – Wznowił działalność odbudowany po pożarze z 1994 roku wrocławski Teatr Polski.
2006 – Minister sprawiedliwości i prokurator generalny Zbigniew Ziobro upublicznił akta związane ze śledztwem w sprawie tzw. moskiewskiej pożyczki.
2010 – Gen. broni pil. Lech Majewski został powołany na stanowisko dowódcy Sił Powietrznych RP, a gen. dywizji Zbigniew Głowienka na dowódcę Wojsk Lądowych RP.

Urodzili się 20 maja:

1820 – Michał Bergson, polski kompozytor, pianista (zm. 1898)
1870:
    Julian Flatau, polski chemik, farmaceuta (zm. 1935)
    Wiktor Jaroński, polski prawnik, polityk (zm. 1931)
1875 – Stanisław Osiecki, polski polityk, poseł na Sejm i senator RP, minister reform rolnych oraz przemysłu i handlu, wicemarszałek Sejmu (zm. 1967)
1881 – Władysław Sikorski, polski generał broni, polityk, minister spraw wewnętrznych i spraw wojskowych, premier RP, Naczelny Wódz (zm. 1943)
1883 – Józef Maślanka, polski polityk (zm. 1968)
1890 – Zofia Kossuth-Lorecowa, polska graficzka, projektantka kilimów (zm. 1922)
1894 – Ewa Bandrowska-Turska, polska śpiewaczka operowa (sopran) (zm. 1979)
1902 – Mieczysław Thugutt, polski działacz ludowy, polityk (zm. 1979)
1903 – Jerzy Fitelberg, polsko-amerykański kompozytor (zm. 1951)
1904 – Antoni Knot, polski historyk, bibliotekarz (zm. 1982)
1905 – Jan Jórczak, polski działacz komunistyczny i związkowy (zm. 1983)
1906 – Lyda Roberti, amerykańska aktorka, piosenkarka pochodzenia polsko-niemieckiego (zm. 1938)
1909 – Anna Rafińska, polska szaradzistka (zm. 2000)
1911 – Mieczysław Lesz, polski ekonomista, polityk, minister handlu wewnętrznego (zm. 1998)
1912 – Chaïm Perelman, belgijski logik, historyk prawa pochodzenia polsko-żydowskiego (zm. 1984)
1916 – Adam Roman, polski rzeźbiarz (zm. 2013)
1918 – Leon Lendzion, polski inżynier, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 2005)
1919:
    Gustaw Herling-Grudziński, polski prozaik, eseista, krytyk literacki, dziennikarz; autor m.in. „Innego świata” i „Dziennika pisanego nocą”; więzień sowieckich łagrów, żołnierz 2. Korpusu Polskiego, uczestnik bitwy pod Monte Cassino (zm. 2000)
    Jan Małkowiak, polski hokeista na trawie, trener (zm. 1991)
1920 – Andrzej Kozanecki, polski adwokat, uczestnik konspiracji antyhitlerowskiej, więzień polityczny (zm. 1994)
1921:
    Karl Dedecius, jeden z najwybitniejszych tłumaczy literatury polskiej na język niemiecki, popularyzator literatury polskiej i rosyjskiej (zm. 2016)
    Ewa Szumańska, polska pisarka, reportażystka, satyryk (zm. 2011)
1922 – Henryk Czyż, polski żołnierz AK, członek zrzeszenia WiN (zm. 1950)
1923:
    Tadeusz Bejt, polski kurier Komendy Głównej ZWZ-AK (zm. 1949)
    Israel Gutman, polski historyk pochodzenia żydowskiego, działacz ruchu oporu, działacz Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestnik powstania w getcie warszawskim, więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych na Majdanku, Auschwitz i Mauthausen-Gusen; historyk Holokaustu; w 1961 r. był świadkiem w procesie nazistowskiego zbrodniarza Adolfa Eichmanna (zm. 2013)
1924 – Andrzej Siciński, polski socjolog, polityk, minister kultury i dziedzictwa narodowego (zm. 2006)
1925:
    Robert Nawrocki, polski żużlowiec, trener (zm. 1999)
    Stefan Węgrzyn, polski fizyk
1927:
    Franciszek Macharski, polski duchowny katolicki, arcybiskup metropolita krakowski, kardynał (zm. 2016)
    Władysław Welfe, polski ekonomista (zm. 2013)
1928 – Jerzy Trzeciak, polski konstruktor lotniczy, szybownik (zm. 1991)
1931:
    Marian Jonkajtys, polski aktor, reżyser teatralny, poeta, pedagog (zm. 2004)
    Bernard Krawczyk, polski aktor (zm. 2018)
    Eugeniusz Szleper, polski dyplomata (zm. 2016)
1932:
    Jan Celek, polski generał brygady (zm. 2007)
    Andrzej Drawicz, pisarz, krytyk literacki, tłumacz, znawca literatury rosyjskiej i problematyki wschodniej; prezes Komitetu ds. Radia i Telewizji w latach 1989–1991 (zm. 1997)
    Janusz Królik, polski historyk sztuki, muzealnik, malarz (zm. 2010)
1933 – Wojciech Krzemiński, polski astronom (zm. 2017)
1934:
    Ludwik Jaskulski, polski żużlowiec (zm. 2013)
    Henryk Wróbel, polski językoznawca, slawista
1935 – Hanna Krall, polska pisarka, dziennikarka pochodzenia żydowskiego; autorka reportażu „Zdążyć przed Panem Bogiem” – rozmowy z Markiem Edelmanem, a także książek „Sublokatorka”, „Okna” i „Biała Maria”
1936 – Wiesław Podobas, polski kolarz szosowy
1939 – Danuta Dzierżanowska, polska mikrobiolog
1940:
    Bogdan Rogatko, polski wydawca, krytyk literacki (zm. 2017)
    Janina Romańska-Werner, polska pianistka (zm. 2019)
1941:
    Krzysztof Kursa, polski aktor (zm. 1990)
    Henryk Maciąg, polski lekkoatleta, średniodystansowiec (zm. 2017)
1942:
    Józef Kurylak, polski poeta, eseista
    Czesław Ptak, polski bokser, trener
    Jacek Szczygieł, polski kompozytor, pianista, organista
1943:
    Tadeusz Aleksandrowicz, polski trener koszykówki
    Erwin Fiedor, polski skoczek narciarski (zm. 2012)
1946 – Aleksander Migo, polski poeta, autor tekstów piosenek
1947 – Janusz Hamerszmit, polski aktor, reżyser teatralny (zm. 2009)
1948 – Włodzimierz Staszak, polski lekkoatleta, średniodystansowiec
1952 – Ryszard Konkolewski, polski kolarz torowy
1953:
    Aleksander Hall, działacz opozycji antykomunistycznej, historyk; członek ROPCiO oraz Studenckiego Komitetu Solidarności; od 1979 r. w Ruchu Młodej Polski; redaktor niezależnego pisma „Bratniak”; członek Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” Gdańsk (1982–1984); wiceprzewodniczący Unii Demokratycznej (1991–1992); przewodniczący Partii Konserwatywnej (1992–1997), członek Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego; poseł w latach 1991–1993 i 1997–2001
    Michał Listkiewicz, polski sędzia i działacz piłkarski, prezes PZPN w latach 1999-2008
    Stanisław Skoczyński, polski perkusista, pedagog
1954 – Krzysztof Kaczmarek, polski aktor
1955:
    Józef Łuszczek, polski biegacz narciarski; w 1978 r. podczas mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym w Lahti zdobył złoty medal w biegu na 15 km i brązowy medal na dystansie 30 km; pierwszy Polak, który został mistrzem świata w biegach narciarskich
    Zbigniew Preisner, polski kompozytor muzyki filmowej oraz teatralnej; współpracował z Krzysztofem Kieślowskim, dla którego stworzył muzykę do większości filmów, m.in. do „Podwójnego życia Weroniki”
1957 – Piotr Michalik, polski zapaśnik
1958 – Paweł Warchoł, polski grafik
1959 – Izabela Mrzygłocka, polska ekinomistka, działaczka samorządowa, polityk, poseł na Sejm RP
1962 – Witold Matwiejczyk, polski historyk
1963 – Wojciech Walasik, polski aktor
1964 – Robert Smoleń, polski polityk, eurodeputowany
1967 – Adam Probosz, polski aktor, komentator sportowy
1968:
    Janusz Chomontek, polski piłkarz, żongler
    Jędrzej Kasperczyk, polski hokeista
    Artur Wojdat, polski pływak
1971 – Paweł Mykietyn, polski kompozytor, klarnecista
1972 – Marzena Okła-Drewnowicz, polska działaczka samorządowa, polityk, poseł na Sejm RP
1974:
    Maria Cyranowicz, polska poetka, krytyk literacki
    Aleksander Stępkowski, polski prawnik, polityk, podsekretarz stanu w MSZ
1976:
    Paweł Staszek, polski żużlowiec
    Wojciech Żurawski, polski koszykarz
1977 – Paweł Baraszkiewicz, polski kajakarz
1978 – Karol Okrasa, polski kucharz, osobowość telewizyjna
1979:
    Dalia Blimke-Dereń, polska szachistka
    Jakub Kamieński, polski aktor
    Joanna Wajs, polska poetka, prozaik, krytyk literacki, tłumaczka, dziennikarka
1981:
    Alicja Kryczało, polska florecistka
    Marek Walaszek, polski reżyser dźwięku, kompozytor, producent muzyczny
1982 – Mariusz Łoś, polski zapaśnik
1985 – Sylwia Deptuła, polska judoczka
1988 – Patryk Wajda, polski hokeista
1994 – Piotr Zieliński, polski piłkarz
1995 – Paweł Dawidowicz, polski piłkarz
1996 – Maciej Bojanowski, polski koszykarz
1997 – Sylwia Matysik, polska piłkarka

Zmarli 20 maja:

1612 – Maciej Rybiński, polski duchowny protestancki pochodzenia czeskiego, senior Jednoty braci czeskich (ur. 1566)
1648 – Władysław IV Waza, król Polski w latach 1632–1648, wielki książę litewski (ur. 1595)
1818 – Józef Reichan, polski malarz (ur. 1762)
1832 – Ignacy Matthy, polski duchowny katolicki, biskup chełmiński (ur. 1765)
1854 – Seweryn Gołębiowski, polski historyk, biograf (ur. 1820)
1857 – Franciszek Ksawery Kossecki, polski generał (ur. 1778)
1868 – Ireneusz Załuski, polski rzeźbiarz (ur. 1835)
1883 – Antoni Ostaszewski, polski lekarz (ur. 1816)
1884 – Klemens Tomczek, polski geolog, podróżnik (ur. 1860)
1890 – Hieronim Dziewolski, polski ziemianin (ur. 1817)
1892 – Adolf Tetmajer, polski ziemianin, polityk (ur. 1813)
1902:
    Edward Maria Adolf Stadnicki, polski ziemianin, polityk (ur. 1817)
    August Teodor Werner, polski złotnik, przemysłowiec pochodzenia niemieckiego (ur. 1836)
1904 – Kazimierz Siemaszko, polski duchowny katolicki, pedagog, działacz społeczny (ur. 1847)
1908 – Mścisław Godlewski, polski ziemianin, prawnik, publicysta, wydawca (ur. 1846)
1915 – Kazimierz Jan Piątek, polski major (ur. 1886)
1924 – Aleksander Drewing, polski dziennikarz, wydawca, księgarz (ur. 1869)
1928 – Leon Krakówka, polski pułkownik piechoty (ur. 1871)
1933 – Tadeusz Jaroszyński, polski neurolog, psychiatra, psycholog (ur. 1880)
1940 – Bolesław Osiński, polski działacz oświatowy, społeczny, polityczny i polonijny (ur. 1872)
1944 – Jan Serafin, polski kapitan, cichociemny (ur. 1913)
1945 – Janina Płoska, polska malarka (ur. 1880)
1946 – Janusz Walawski, polski porucznik pilot (ur. 1917)
1948 – Aleksander Lewandowski, polski starszy sierżant, żołnierz AK, cichociemny (ur. 1908)
1952 – Roman Szewczyk, polski historyk (ur. 1915)
1956 – Michał Godlewski, polski duchowny katolicki, biskup łucki i żytomierski, historyk Kościoła (ur. 1872)
1961 – Kazimierz Zenon Skierski, polski pisarz (ur. 1908)
1962 – Antoni Jakubski, polski zoolog (ur. 1885)
1964 – Florian Sobieniowski, polski tłumacz, krytyk literacki (ur. 1881)
1968 – Adam Sawicki, polski duchowny katolicki, administrator apostolski diecezji wileńskiej w Białymstoku (ur. 1887)
1970:
    Eustachy Czekalski, polski pisarz, dziennikarz, krytyk literacki, tłumacz (ur. 1885)
    Jerzy Giżycki, polski pisarz, dyplomata (ur. 1889)
    Hermann Nunberg, polsko-austriacko-amerykański psychiatra, psychoanalityk (ur. 1884)
1972 – Józef Koczapski, polski rzeźbiarz, snycerz, stolarz (ur. ?)
1973:
    Włodzimierz Antoniewicz, polski archeolog pochodzenia ormiańskiego (ur. 1893)
    Karol Rojek, polski ekonomista, inżynier mechanik, specjalista transportu, urzędnik państwowy (ur. 1909)
1979 – Eugeniusz Paukszta, polski pisarz, publicysta (ur. 1916)
1982 – Maria Rzeuska, polska historyk literatury (ur. 1908)
1986:
    Karol Olgierd Borchardt, polski pisarz, marynarz, kapitan żeglugi wielkiej (ur. 1905)
    Jerzy Boroń, polski rzeźbiarz (ur. 1924)
1997:
    Stanisław Has, polski kompozytor, dyrygent (ur. 1914)
    Edwin Kowalik, polski pianista, kompozytor, publicysta (ur. 1928)
2001 – Jerzy Breitkopf, polski prawnik, dziennikarz (ur. 1930)
2002 – Jan Dyrek, polski konstruktor szybowców (ur. 1922)
2003 – Stella Pokrzywińska, polska tancerka, choreografka (ur. 1920)
2004:
    Stanisław Gronkowski, polski aktor (ur. 1922)
    Mieczysław Łubiński, polski inżynier budownictwa lądowego (ur. 1921)
2005 – Marian Foik, polski lekkoatleta, sprinter (ur. 1933)
2006 – Anna Ciepielewska, polska aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Matka Joanna od Aniołów”, „Trzy kobiety”, „Pasażerka”, a także w serialach „Dom” i „Blisko, coraz bliżej” (ur. 1936)
2009:
    Zbigniew Hołda, polski prawnik, adwokat (ur. 1950)
    Jerzy Zubrzycki, australijski socjolog pochodzenia polskiego (ur. 1920)
2010:
    Tadeusz Gołębiewski, polski biotechnolog, piwowar, żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego (ur. 1923)
    Leszek Małkowski, polski fotoreporter, dziennikarz motoryzacyjny (ur. 1955)
2013 – Dominik Sucheński, polski lekkoatleta, sprinter (ur. 1926)
2014:
    Sławomir Błaut, polski krytyk literacki, tłumacz (ur. 1930)
    Tadeusz Dominik, polski malarz, grafik, rzeźbiarz, ceramik (ur. 1928)
2015:
    Antoni Kawałko, polski malarz, grafik (ur. 1938)
    Jan Prochyra, polski aktor, reżyser teatralny (ur. 1948)
    Bożesław Tafelski, polski polityk, samorządowiec, prezydent Grudziądza (ur. 1945)
2016 – Andrzej Urbański, polski polityk, dziennikarz, publicysta, poseł na Sejm RP, prezes Telewizji Polskiej (ur. 1954)
2017 – Władysław Pilawski, polski pułkownik pożarnictwa, członek ruchu oporu podczas II wojny światowej (ur. 1913)
2018:
    Lidia Białoń, polska ekonomistka (ur. 1935)
    Michał Nawrocki, polski fizyk, działacz społeczny (ur. 1943)
    Andrzej Wojciechowski, polski trębacz jazzowy, członek zespołu Melomani (ur. 1930)
2019 – Bogdan Jankowski, polski taternik, alpinista, instruktor alpinizmu, fotograf, elektronik (ur. 1938)