<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 21 sierpnia:

1609 – Przeciwnicy unii brzeskiej dokonali w Wilnie nieudanego zamachu na życie greckokatolickiego metropolity halickiego i kijowskiego oraz jednego z założycieli Kościoła unickiego Hipacego Pocieja.
1811 – W Reszlu, wchodzącym w skład Prus, wyrokiem sądu w Królewcu spalono na stosie Barbarę Zdunk, oskarżoną o podpalenia i czary. Była to ostatnia tego rodzaju egzekucja w Europie.
1844 – Wprowadzono nowy podział administracyjny Królestwa Polskiego.
1862 – Na stokach Cytadeli Warszawskiej został powieszony członek Organizacji Miejskiej Warszawy Ludwik Jaroszyński, który 3 lipca dokonał nieudanego zamachu na namiestnika Królestwa Polskiego, wielkiego księcia Konstantego Romanowa.
1915 – I wojna światowa: rozpoczęła się austro-węgiersko-rosyjska bitwa pod Raśną.
1925 – Na stokach Cytadeli Warszawskiej wykonano wyroki śmierci przez rozstrzelanie na komunistycznych zamachowcach: Władysławie Hibnerze, Władysławie Kniewskim i Henryku Rutkowskim.
1933 – Została zburzona Wieża Bismarcka w Mysłowicach.
1934 – Rozpoczęto budowę Kanału Ulga w Raciborzu.
1936 – Prezydent RP Ignacy Mościcki wydał dekret o utworzeniu Rejonu Umocnionego Hel.
1940 – Ukazało się pierwsze wydanie polskojęzycznej gazety „Prawda Wileńska”.
1941 – W Biegonicach (obecnie część Nowego Sącza) Niemcy rozstrzelali z karabinów maszynowych 32 zakładników, w odwecie za uwolnienie rok wcześniej z sądeckiego szpitala przez grupę Związku Walki Zbrojnej tajnego kuriera Jana Karskiego.
1942 – Likwidacja getta żydowskiego w Mińsku Mazowieckim.
1944:
    21. dzień powstania warszawskiego:
    - nieudane natarcie oddziałów żoliborskich i siedmiuset żołnierzy Grupy Kampinos w celu nawiązania połączenia Żoliborza ze Starym Miastem;
    - Niemcy wysadzili w powietrze Pawiak oraz pobliskie więzienie dla kobiet.
    Pod Surkontami doszło do pierwszej po 1939 roku regularnej bitwy pomiędzy oddziałami Armii Krajowej i Armii Czerwonej.
1955 – Adam Ważyk opublikował w tygodniku „Nowa Kultura” Poemat dla dorosłych, pierwszy utwór jawnie krytykujący komunistyczną władzę.
1972 – Produkcję samochodu Syrena przeniesiono z FSO w Warszawie do FSM w Bielsku-Białej.
1978 – Premiera filmu Nauka latania w reżyserii Sławomira Idziaka.
1982 – W zderzeniu pociągów w Wierzchucinie koło Tucholi zginęły 2 osoby.
1997 – Sejm RP przyjął ustawę o ochronie zwierząt.
2007 – Najtragiczniejszy dzień w dziejach żeglugi na wodach Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Wiatr wiejący z prędkością ok. 130 km/h (12 stopień w skali Beauforta) spowodował śmierć 12 osób.

Urodzili się 21 sierpnia:

1761 – Hipolit Kownacki, polski geolog, historyk, przedsiębiorca hutniczy (zm. 1854)
1793 – Manswet Henryk Aulich, polski franciszkanin reformata, misjonarz (zm. 1861)
1800 – Franciszek Malewski, polski prawnik, dziennikarz, współzałożyciel Towarzystwa Filomatów, zesłaniec (zm. 1870)
1810 – Pacyfik Bydłowski, polski duchowny katolicki, franciszkanin (zm. 1888)
1818 – Zygmunt Lesser, polski hrabia pochodzenia żydowskiego (zm. 1896)
1833 – Juliusz Żórawski, polski ziemianin, rolnik (zm. 1906)
1836 – Robert Biedermann, polski przedsiębiorca pochodzenia niemieckiego (zm. 1899)
1842 – Joachim Maciejczyk, polski duchowny katolicki, franciszkanin (zm. 1923)
1850 – Ludwik Rydygier, polski generał, chirurg, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Lwowskiego; autor „Podręcznika chirurgii szczegółowej” (zm. 1920)
1859 – Ludwik Krzywicki, polski myśliciel marksistowski, socjolog, ekonomista, polityk, działacz społeczny, współzałożyciel Głównego Urzędu Statystycznego (zm. 1941)
1868 – Henryk Majmon, polski inżynier, chemik, doktor filologii, przemysłowiec pochodzenia żydowskiego (zm. po 1939)
1871 – Daniel Konarzewski, prawnik, archeolog, pułkownik armii rosyjskiej, następnie w I Korpusie Polskim w Rosji. Od 1918 r. w WP, w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Wielkopolskiej Grupy Operacyjnej (zm. 1935)
1875 – Jerzy Lalewicz, polski pianista, pedagog (zm. 1951)
1880 – Franciszek Barda, polski duchowny katolicki, biskup przemyski (zm. 1964)
1881 – Maria Antonina Kratochwil, polska zakonnica, męczennica, błogosławiona (zm. 1942)
1882 – Stanisław Wrzaliński, polski pułkownik (zm. 1950)
1884 – Adolf Bniński, polski ziemianin, polityk, wojewoda poznański, senator RP (zm. prawd. 1942)
1885 – Ignacy Tislowitz, polski architekt pochodzenia żydowskiego (zm. 1936)
1890 – Ludwik Nazimek, polski porucznik pilot (zm. 1922)
1892 – Adam Próchnik, członek Związku Strzeleckiego, Polskiej Organizacji Wojskowej, historyk, publicysta, działacz socjalistyczny, poseł na Sejm RP (zm. 1942)
1894 – Tadeusz Seweryn, polski etnograf, malarz, grafik, muzeolog, badacz sztuki ludowej (zm. 1975)
1899 – Dina Matus, polska malarka, scenografka pochodzenia żydowskiego (zm. po 1940)
1902 – Edward Drożniak, polski ekonomista, polityk, dyplomata (zm. 1966)
1906 – Emil Wyrobek, polski radiolog (zm. 1974)
1908 – Franciszek Targowski, polski aktor (zm. 1980)
1909 – Ludwik Pius Bartosik, polski franciszkanin, męczennik, błogosławiony (zm. 1941)
1910 – Maksymilian Potrawiak, polski rzeźbiarz, medalier (zm. 1986)
1915 – Leon Dubicki, polski generał (zm. 1998)
1917 – Leonid Hurwicz, amerykański ekonomista pochodzenia polsko-żydowskiego, laureat Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii (zm. 2008)
1918:
    Lotar Geyer, polski trener siatkarski (zm. 1986)
    Stanisław Karolkiewicz, ps. Szczęsny, od września 1939 r. działał w antysowieckiej partyzantce; w latach 1940–1941 więziony przez NKWD; żołnierz AK; w 1947 r. skazany przez władze komunistyczne na 13 lat więzienia; zwolniony w październiku 1955 r.; współzałożyciel Światowego Związku Żołnierzy AK, w latach 1995–2005 jego prezes (zm. 2009)
1919 – Michał Krukowski, polski ekonomista, polityk (zm. 1990)
1921:
    Marian Nowak, polski rzeźbiarz (zm. 2000)
    Alojzy Józef Peisert, polski żołnierz AK
1923 – Marian Urbaniec, polski kolejarz, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 2010)
1926 – Anna Laskowiczówna, polska łączniczka AK, uczestniczka powstania warszawskiego (zm. 1944)
1927:
    Włodzimierz Gołobów, polski śpiewak (bas) i reżyser operowy (zm. 2008)
    Kazimierz Romaniuk, polski duchowny katolicki, biskup warszawsko-praski
1928 – Bohdan Gruchman, polski prawnik, ekonomista, dyplomata, działacz społeczny
1929:
    Halina Borzyszkowska, polska pedagog (zm. 2008)
    Krystyna Skolecka-Kona, polska prawnik, adwokat, działaczka opozycji antykomunistycznej (zm. 2019)
1930 – Janusz Kuczyński, polski filozof, dziennikarz (zm. 2017)
1931 – Adam Sobiczewski, polski fizyk (zm. 2017)
1932:
    Joachim Maj, polski żużlowiec (zm. 2019)
    Joanna Srebro, polska malarka artystka (zm. 2006)
1933 – Zbigniew Bujarski, polski kompozytor, malarz (zm. 2018)
1936 – Janusz Krzysztof Kozłowski, polski archeolog
1937 – Bożena Kurowska, polska aktorka (zm. 1969)
1940 – Stefan Pastuszka, polski historyk, profesor nauk humanistycznych, polityk, senator RP (zm. 2019)
1942:
    Maria Kaczyńska, polska ekonomistka, pierwsza dama (zm. 2010)
    Włodzimierz Wincławski, polski socjolog
1943:
    Leszek Muth, polski muzyk, inżynier dźwięku, członek zespołów Drumlersi i Romuald i Roman (zm. 2018)
    Piotr Winczorek, polski prawnik, sędzia Trybunału Stanu (zm. 2015)
1944 – Aleksander Nowacki, polski muzyk, wokalista, kompozytor, producent muzyczny, członek zespołu Homo Homini
1945 – Danuta Kiełczewska, polska fizyk (zm. 2016)
1947 – Wiesława Sadowska-Golka, polska dziennikarka, polityk, senator RP
1949:
    Stefan Ciara, polski historyk, archiwista
    Krzysztof Gruber, polski aktor, reżyser filmowy i telewizyjny (zm. 2001)
    Andrzej Mania, polski politolog
1950 – Stefan Forlicz, polski ekonomista
1951 – Marek Czerny, polski żużlowiec (zm. 1972)
1953:
    Róża Chrabelska, polska aktorka
    Piotr Czyżewski, polski polityk, minister skarbu państwa
1955:
    Janina Kozicka, polska lekkoatletka, biegaczka średniodystansowa
    Tomasz Lipiński, polski gitarzysta, wokalista, kompozytor, autor tekstów, członek zespołów: Fotoness, Izrael, Brygada Kryzys i Tilt
    Tomasz Pietrasiewicz, polski reżyser teatralny
1956 – Joanna Budniok-Feliks, polska aktorka
1957 – Jan Szostak, polski samorządowiec, prezydent Ostrowca Świętokrzyskiego
1959 – Arnold Pujsza, polski aktor
1960:
    Jacek Kasprzyk, polski polityk, poseł na Sejm RP
    Andrzej Ujwary, polski hokeista
1961:
    Sławomir Górzyński, polski historyk, heraldyk, wydawca
    Hanna Majszczyk, polska urzędniczka państwowa, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów
1965:
    Janusz Chwierut, polski ekonomista, samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
    Mariusz Kuras, polski piłkarz, trener
    Wojciech Puścion, polski koszykarz, trener
1966 – Piotr Dzięgielewski, polski generał brygady, lekarz
1967:
    Marek Jóźwiak, polski piłkarz
    Eryk Mistewicz, polski dziennikarz, publicysta, doradca polityczny
1971 – Bartosz Żurawiecki, polski krytyk filmowy, pisarz
1973 – Katarzyna Dobija, polska lekkoatletka, wieloboistka
1975:
    Joanna Krupa, polska kulturystka
    Rafał Osumek, polski żużlowiec
1981:
    Marzena Cieślik, polska modelka, zdobywczyni tytułu Miss Polonia
    Anna Ilczuk, polska aktorka
    Alina Tarachowicz, polska szachistka
1983 – Łukasz Romanek, polski żużlowiec (zm. 2006)
1985 – Andrew Ornoch, kanadyjski piłkarz pochodzenia polskiego
1988:
    Anna Jakubowska, polska szachistka
    Robert Lewandowski, polski piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, kapitan drużyny narodowej; podczas Euro 2016 awansował wraz z reprezentacją do ćwierćfinału; uczestnik Mistrzostw Świata w 2018 r.; zawodnik m.in. Lecha Poznań, Borussi Dortmund, a od 2014 r. Bayernu Monachium.
    Joanna Mitrosz, polska gimnastyczka
    Roksana Zasina, polska zapaśniczka
1989 – Paulina Gałązka, polska aktorka
1990 – Ewa Maksymiuk, polska brydżystka
1995 – Justyna Bojczuk, polska aktorka, piosenkarka

Zmarli 21 sierpnia:

1759 – Jakub Florian Narzymski, polski szlachcic, polityk (ur. 1690)
1793 – Stefan Łuskina, polski jezuita, wydawca (ur. 1725)
1832 – Bartłomiej Czychy, polski pijar, drukarz (ur. 1767)
1852 – Adrian Krzyżanowski, polski matematyk, tłumacz (ur. 1788)
1860 – Kanuty Rusiecki, polski malarz (ur. 1800)
1862 – Ludwik Jaroszyński, polski działacz niepodległościowy, zamachowiec (ur. 1840)
1872 – Józef Antoni Beaupré, polski lekarz, działacz niepodległościowy, zesłaniec (ur. 1800)
1882 – Józef Skłodowski, polski pedagog, bibliotekarz, dziadek Marii Skłodowskiej-Curie (ur. 1804)
1884 – Israel Meir Freimann, polski filozof, orientalista pochodzenia żydowskiego (ur. 1830)
1885 – Zofia Kodrębska, polska żołnierka, uczestniczka powstania listopadowego (ur. 1798)
1905:
    Władysław Bończa-Rutkowski, polski malarz (ur. 1841)
    Seweryna Duchińska, polska poetka, publicystka, tłumaczka (ur. 1816)
1919 – Wincenty Janas, polski nauczyciel, działacz narodowy, propagator polskości Śląska (ur. 1891)
1921 – Leonard Bończa-Stępiński, polski aktor (ur. 1876)
1925:
    Władysław Hibner, polski działacz komunistyczny, zamachowiec (ur. 1893)
    Władysław Kniewski, polski działacz komunistyczny, zamachowiec (ur. 1902)
    Karol Namysłowski, polski kompozytor, dyrygent, skrzypek (ur. 1856)
    Henryk Rutkowski, polski działacz komunistyczny, zamachowiec (ur. 1903)
1937:
    Junona Albert-Takke, polska działaczka komunistyczna i wojskowa, funkcjonariuszka sowieckich służb specjalnych (ur. 1898)
    Henryk Brzozowski, polski działacz komunistyczny, funkcjonariusz sowieckich służb specjalnych (ur. 1899)
    Stanisław Budzyński, polski działacz komunistyczny, publicysta (ur. 1894)
    Aleksander Danieluk, polski działacz komunistyczny (ur. 1897)
    Tomasz Dąbal, polski działacz komunistyczny (ur. 1890)
    Stefan Królikowski, polski działacz komunistyczny (ur. 1881)
    Edward Próchniak, polski działacz komunistyczny (ur. 1888)
    Bolesław Przybyszewski, polski muzykolog, działacz komunistyczny (ur. 1892)
    Róża Raczyńska, polska działaczka społeczna (ur. 1849)
    Karol Roller, polski wojskowy, funkcjonariusz sowieckich służb specjalnych (ur. 1896)
    Adolf Warski, polski działacz komunistyczny (ur. 1868)
1940 – Jerzy Bandrowski, polski pisarz (ur. 1883)
1941:
    Bolesław Barbacki, polski malarz, aktor, reżyser, pedagog, działacz społeczny (ur. 1891)
    Tadeusz Szafran, polski nauczyciel, podporucznik (ur. 1914)
1942:
    Stefan Borsukiewicz, polski poeta (ur. 1918)
    Stanisław Dubois, polski działacz socjalistyczny, uczestnik Powstań Śląskich i wojny polsko-bolszewickiej, przewodniczący Rady Głównej Czerwonego Harcerstwa TUR, członek Rady Naczelnej PPS (ur. 1901)
    Joachim Metallmann, polski filozof nauk przyrodniczych, metodolog pochodzenia żydowskiego (ur. 1889)
    Brunon Zembol, polski franciszkanin, męczennik, błogosławiony (ur. 1905)
1944:
    Maciej Kalenkiewicz, polski podpułkownik, żołnierz AK, cichociemny (ur. 1906)
    Janusz Majewski, polski żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego (ur. 1928)
1945 – Irena Kosmowska, polska działaczka niepodległościowa, ludowa i oświatowa, poseł na Sejm RP (ur. 1879)
1957 – Halina Starska, polska aktorka (ur. 1888)
1959 – Helena Bychowska, polska pisarka, tłumaczka (ur. 1909)
1962 – Antoni Langer, polski polityk, poseł na Sejm RP (ur. 1888)
1964 – Władysław Findysz, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (ur. 1907)
1967 – Leonard Zawisławski, polski operator filmowy (ur. 1890)
1968 – Mieczysław Jastrzębski, polski działacz komunistyczny (ur. 1908)
1973:
    Jerzy Dargiel, polski aktor, reżyser teatralny (ur. 1917)
    Alfred Reszkiewicz, polski językoznawca, anglista (ur. 1920)
1979 – Bronisław Noël, polski generał (ur. 1897)
1980 – Zenon Nowak, polski polityk, poseł na Sejm PRL, wicepremier, prezes NIK (ur. 1905)
1981 – Józef Różański, pierwotnie Józef Goldberg, działacz komunistyczny, członek KPP; w czasie II wojny światowej w ZSRS; oficer NKWD; w latach 1947–1954 dyrektor Departamentu Śledczego MBP; odpowiedzialny za zbrodnie okresu stalinowskiego; w 1957 r. skazany na 15 lat więzienia; zwolniony w 1964 r. (ur. 1907)
1982 – Helmut Kajzar, polski reżyser teatralny, dramaturg (ur. 1941)
1983 – Jerzy Szczygieł, polski pisarz (ur. 1932)
1985 – David Olère, francuski malarz, plakacista pochodzenia polsko-żydowskiego (ur. 1902)
1995 – Irena Kuran-Bogucka, polska graficzna, tłumaczka (ur. 1925)
1998 – Henryk Fabian, polski wokalista, kompozytor, członek zespołu Czerwono-Czarni (ur. 1942)
1999 – Jerzy Harasymowicz, polski poeta Pokolenia '56, założyciel grup poetyckich Muszyna i Barbarus (ur. 1933)
2000 – Andrzej Zawada, polski himalaista (ur. 1928)
2005 – Zbigniew Dłubak, polski teoretyk sztuki, malarz, fotograf (ur. 1921)
2006 – Alfred Szperling, polski koszykarz (ur. 1935)
2008 – Bogusław Stachura, polski generał dywizji MO, szef SB (ur. 1927)
2011 – Maria Kornatowska, polska eseistka, krytyk filmowa (ur. 1935)
2017 – Ewa Andrzejewska, polska fotografik (ur. 1959)
2018 – Elżbieta Laskiewicz, polska aktorka (ur. 1954)
2019 – Andrzej Jocz, polski rzeźbiarz, malarz, rysownik (ur. 1941)