<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 23 czerwca:

1262 – Litwini zdobyli i spalili Jazdów. W walce zginął książę mazowiecki Siemowit I, a jego syn Konrad dostał się do niewoli.
1264 – Zwycięstwo wojsk polskich nad Jaćwingami w bitwie pod Brańskiem.
1764 – Zakończyły się obrady Sejmu konwokacyjnego, zwołanego w celu przygotowania elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego.
1767 – Zawiązała się Konfederacja radomska. Z inspiracji rosyjskiego ambasadora Nikołaja Repnina została ona zawiązana w obronie „złotej wolności” szlacheckiej, skierowana przeciwko królowi Stanisławowi Augustowi i stronnictwu reform.
1771 – Konfederaci barscy rozbili wojska królewskie w bitwie pod Widawą.
1818 – W krypcie św. Leonarda na Wawelu odbył się ponowny pogrzeb Tadeusza Kościuszki; jego szczątki sprowadzone do Krakowa ze Szwajcarii spoczęły w kryptach królewskich.
1828 – W Poznaniu władze pruskie rozpoczęły budowę Twierdzy Poznań (niem. Festung Posen).
1873 – W Gdańsku uruchomiono tramwaj konny.
1905 – osyjski wojskowy sąd wojenny w Warszawie skazał na śmierć Stefana Okrzeję, działacza socjalistycznego, współtwórcę Organizacji Bojowej PPS, aresztowanego w 1905 r. podczas zamachu na oberpolicmajstra Karla Nolkena.
1913 – Otwarto Muzeum Miejskie w Szczecinie.
1920 – Powstał pierwszy rząd Władysława Grabskiego.
1923 – Ustanowiono cywilne odznaczenie państwowe Krzyż Zasługi.
1929 – Reprezentacja Polski w hokeju na trawie mężczyzn przegrała w Poznaniu w swym pierwszym oficjalnym meczu z Czechosłowacją 0:4.
1936 – W nocy z 22 na 23 czerwca Myślenice zostały opanowane przez grupę około 70 członków Stronnictwa Narodowego z Krakowa pod wodzą Adama Doboszyńskiego. Po przecięciu linii telefonicznej i opanowaniu komisariatu policji napastnicy spalili szereg żydowskich sklepów w rynku i synagogę, a nad ranem wycofali się z miasta. W starciach ze ścigającą bojówkarzy policją i strażą graniczną zginęło dwóch z nich, a jeden został ranny.
1941:
    Miał miejsce pierwszy sowiecki nalot bombowy na Warszawę.
    W więzieniu w Łucku funkcjonariusze NKWD zamordowali blisko 2 tys. Ukraińców i Polaków.
    W nocy z 23 na 24 czerwca funkcjonariusze NKWD rozpoczęli masakrę osób przetrzymywanych w więzieniach w Dubnie i Oszmianie oraz w areszcie w Sądowej Wiszni.
    Na Zamojszczyźnie rozpoczął się drugi etap akcji wysiedleńczo-pacyfikacyjnej.
    Urzędnicy III Rzeszy Niemieckiej likwidując szpital psychiatryczny w Kobierzynie dokonali masowego zabójstwa i podstępnie wywieźli pacjentów do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.
1944:
    5. Wileńska Brygada AK, w odwecie za zabicie przez litewską policję 3 dni wcześniej 38 Polaków w Glinciszkach, dokonała masakry 27 osób w zamieszkanej głównie przez Litwinów wsi Dubinki.
    Premier RP na Uchodźstwie Stanisław Mikołajczyk ostatecznie odrzucił ultimatum Józefa Stalina dotyczące „reorganizacji” władz polskich w Londynie, jako naruszające suwerenność państwa polskiego. Ultimatum przewidywało ustąpienie prezydenta RP Władysława Raczkiewicza, Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego, ministra obrony gen. Mariana Kukiela i ministra informacji Stanisława Kota i publiczne zdystansowanie się rządu RP od obarczenia ZSRR zarzutem dokonania zbrodni katyńskiej.
    Początek likwidacji getta w Łodzi (Litzmannstadt Getto); było drugim, co do wielkości, gettem utworzonym przez Niemców w Polsce, a jednocześnie tym, z którego ocalało najwięcej Żydów. Według różnych źródeł, spośród przebywających w nim ponad 200 tys. osób przeżyło od 5 do 12 tys.; ostatni transport odjechał z Łodzi do obozu Auschwitz-Birkenau 29 sierpnia 1944 r.
1946 – W Palmirach odbył się uroczysty pogrzeb Macieja Rataja, przywódcy ruchu ludowego, marszałka Sejmu, rozstrzelanego przez Niemców w czerwcu 1940 r.
1949:
    Otwarto dworzec kolejowy Warszawa Śródmieście.
    Premiera filmu "Ulica Graniczna" w reżyserii Aleksandra Forda.
    Rozpoczęto budowę Nowej Huty.
1954 – Najwyższy Sąd Wojskowy uchylił wyrok śmierci wobec gen. Józefa Kuropieski, skazanego na podstawie fałszywych i spreparowanych oskażeń o szpiegostwo i przygotowywanie kontrrewolucyjnego spisku i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia sądowi I instancji.
1956 – Zwodowano trałowiec bazowy ORP „Żubr”.
1957 – Telewizja Polska wyemitowała premierowe wydanie programu dla dzieci Miś z okienka.
1958 – Dokonano oblotu samolotu szkolno-treningowego PZL M-2.
1961 – W Kazimierzu Dolnym utopiło się w Wiśle 13 uczniów ze szkoły podstawowej z Lublina.
1966 – Założono klub rugby Ogniwo Sopot.
1970 – PRL i RFN zawarły układ o obrocie towarowym i współpracy gospodarczej.
1974 – Na piłkarskich mistrzostwach świata w RFN reprezentacja Polski pokonała Włochy 2:1.
1976 – Oddano do użytku RTCN Kosztowy.
1980 – Premiera filmu wojennego "Olimpiada ’40" w reżyserii Andrzeja Kotkowskiego.
1983 – Zakończyła się II pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski.
1986 – Wanda Rutkiewicz jako pierwsza kobieta zdobyła drugi szczyt Ziemi K2 (8611 m n.p.m.).
1989 – Ukonstytuował się Obywatelski Klub Parlamentarny (OKP), jego przewodniczącym został Bronisław Geremek.
1992 – Polska i Białoruś zawarły traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.
1997 – Na antenie TVP1 wyemitowano w ramach konkursu na telenowelę pierwszy odcinek serialu Złotopolscy w reżyserii Janusza Zaorskiego.
2000:
    4 osoby zginęły w wyniku zamachu bombowego w klubie nocnym w Nowym Dworze Mazowieckim.
    We Wrocławiu odsłonięto kolumnę Chrystusa Króla Wszechświata.
2002 – Podczas przepompowywania ropy naftowej w punkcie przeładunkowym w Chałupkach Medyckich na granicy z Ukrainą doszło do pożaru i eksplozji 5 cystern, w wyniku czego zginęła jedna osoba, a 3 zostały ranne.
2006:
    Premiera filmu animowanego Kajko i Kokosz.
    Premier RP Kazimierz Marcinkiewicz ogłosił dymisję wicepremier i minister finansów Zyty Gilowskiej.
2013 – Kopalnia soli w Bochni została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
2015 – Radosław Sikorski ustąpił ze stanowiska marszałka Sejmu RP.

Urodzili się 23 czerwca:

1703 – Maria Leszczyńska, królewna polska, córka króla Stanisława Leszczyńskiego i Katarzyny Opalińskiej; królowa Francji (1725–1768) – żona Ludwika XV. (zm. 1768)
1777 – Jan Nepomucen Sułkowski, polski dowódca wojskowy, książę bielski (zm. 1832)
1800 – Karol Marcinkowski, polski lekarz, działacz społeczny, uczestnik Powstania Listopadowego; organizator Towarzystwa Naukowej Pomocy, inicjator budowy Bazaru Polskiego w Poznaniu (zm. 1846)
1838 – Władysław Mickiewicz, polski księgarz, bibliotekarz, publicysta, syn Adama (zm. 1926)
1846 – Oskar Callier, polski nauczyciel gimnazjalny i akademicki, filolog, uczestnik powstania styczniowego (zm. 1929)
1860 – Maksymilian Malinowski, polski działacz ludowy i spółdzielczy, polityk, poseł na Sejm i senator RP (zm. 1948)
1864 – Jan Mrozowski, polski prawnik, sędzia i prezes Sadu Najwyższego (zm. 1937)
1866 – Jan Fruziński, polski cukiernik (zm. 1921)
1870 – Władysław Jung, polski generał dywizji (zm. 1940)
1872 – Jan Albrecht, polski duchowny katolicki, polityk, senator RP, działacz społeczny, publicysta (zm. 1929)
1885 – Juliusz Osterwa, polski aktor, reżyser teatralny, reformator teatru, twórca „Reduty” (zm. 1947)
1888 – Marian Rentgen-Güntner, polski porucznik rezerwy służby zdrowia, piosenkarz, aktor, artysta, farmaceuta (zm. 1940)
1890 – Zofia Tajber, polska zakonnica, Służebnica Boża (zm. 1963)
1892 – Mieczysław Horszowski, polski pianista (zm. 1993)
1893 – Tadeusz Leon Morawski, polski polityk, poseł na Sejm RP (zm. 1974)
1895 – Gertruda Konatkowska, polska pianistka, pedagog (zm. 1966)
1896:
    Stanisław Olewiński, polski ziemianin, polityk, poseł na Sejm RP (zm. po 1939)
    Ferdynand Zweig, polski ekonomista, socjolog pochodzenia żydowskiego (zm. 1988)
1897 – Witold Gieras, polski piłkarz (zm. 1985)
1902 – Ludwik Cohn, polski adwokat, radca prawny, działacz socjalistyczny pochodzenia żydowskiego (zm. 1981)
1903:
    Anna Kalenkiewicz-Mirowiczowa, polska historyk (zm. 1967)
    Janina Sztompka-Grabowska, polska dziennikarka radiowa (zm. 1939)
    Jan Walas, polski biolog (zm. 1991)
1909 – Tadeusz Kalinowski, polski malarz (zm. 1997)
1910 – Jan Piotr Stępień, polski duchowny katolicki, biblista (zm. 1995)
1915:
    Włodzimierz Gedymin, polski pułkownik pilot, żołnierz AK (zm. 2012)
    Jerzy Urbankiewicz, polski pisarz, dziennikarz, żołnierz AK (zm. 2004)
1916:
    Jan Cybulski, polski podporucznik obserwator (zm. 1939)
    Ernest Wilimowski, polsko-niemiecki piłkarz, zawodnik m.in. Ruchu Chorzów, z którym czterokrotnie zdobywał mistrzostwo Polski, dwukrotny król strzelców rozgrywek ligowych; wielokrotny reprezentant Polski, w czasie mistrzostw świata w 1938 r. w meczu z Brazylią strzelił 4 bramki. W 1939 r. przyjął obywatelstwo niemieckie, w następnych latach występował w reprezentacji Niemiec (zm. 1997)
1918:
    Mieczysław Piprek, polski architekt (zm. 2012)
    Karyna Wierzbicka-Michalska, polska historyk teatru (zm. 2012)
1921 – Adam Dąbrowski, polski podporucznik, cichociemny, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 1944)
1922:
    Jan Charytański, polski duchowny katolicki, teolog (zm. 2009)
    Władysław Strumski, polski pisarz (zm. 1990)
1923 – Jerzy Lutowski, polski pisarz, scenarzysta filmowy (zm. 1985)
1924 – Barbara Hulanicka, polska artystka plastyk, projektantka tkanin artystycznych (zm. 2012)
1925 – Eugeniusz Skrzymowski, polski inżynier, konstruktor (zm. 2019)
1927:
    Cezary Julski, polski aktor (zm. 1997)
    Stefan Matyjaszkiewicz, polski operator filmowy (zm. 1988)
1928:
    Jan Jargoń, polski organista, kompozytor (zm. 1995)
    Miłosław Kołodziejczyk, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy częstochowski (zm. 1994)
1933 – Andrzej Trzos-Rastawiecki, polski reżyser i scenarzysta filmowy, autor filmów dokumentalnych i fabularnych, m.in. „Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie” oraz serialu „Marszałek Piłsudski” (zm. 2019)
1935 – Aleksandra Mróz, polska pływaczka (zm. 2015)
1936 – Andrzej Kalwas, polski prawnik, radca prawny, polityk, minister sprawiedliwości i prokurator generalny
1939 – Antoni Łaciak, polski skoczek narciarski (zm. 1989)
1940 – Jan Turski, polski polityk, dyplomata, kierownik Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (zm. 2016)
1942:
    Zenon Poznański, polski generał brygady
    Jan Waliszkiewicz, polski generał brygady pilot
1943 – Ewa Decówna, polska aktorka
1946 – Jerzy Grałek, polski aktor, lektor (zm. 2016)
1947:
    Jan Oberbek, polski gitarzysta klasyczny, pedagog
    Jacek Strama, polski aktor, producent filmowy, dyrektor teatru
1949 – Bolesław Czaiński, polski hokeista na trawie
1951 – Piotr Kowalski, polski malarz, pedagog
1952 – Paweł Bukowski, polski poeta
1958 – Roman Rewakowicz, polski kompozytor, dyrygent
1959:
    Ryszard Kaczmarek, polski historyk
    Eugeniusz Stanisławek, polski karateka, sędzia, trener, działacz sportowy
1960:
    Witold Chomiński, polski montażysta filmowy
    Sławomir Rybicki, polski prawnik, polityk, poseł na Sejm RP
1964:
    Piotr Kępiński, polski poeta, krytyk literacki
    Brygida Turowska, polska aktorka
1966 – Wojciech Słupiński, polski aktor
1968 – Bogdan Kondracki, polski muzyk, kompozytor, wokalista, producent muzyczny, członek zespołów: Kobong, Neuma i Nyia
1969:
    Paweł Kleszcz, polski aktor
    Zenon Martyniuk, polski wokalista, muzyk, członek zespołu Akcent
1970 – Marek Ziętara, polski hokeista, trener
1971 – Gabriela Kurylewicz, polska filozof, poetka, tłumaczka
1972:
    Jacek Komuda, polski pisarz
    Tomasz Konina, polski reżyser operowy i teatralny, scenograf (zm. 2017)
    Joseph McNaull, amerykańsko-polski koszykarz
1974 – Paweł Kryszałowicz, polski piłkarz
1975 – Maciej Stuhr, polski aktor, kabareciarz, występujący w Nowym Teatrze w Warszawie, znany z ról w filmach „Pokłosie”, „Operacja Dunaj”, „Chłopaki nie płaczą”, „Przedwiośnie”, „Wesele” (2004), „Testosteron”, „Śluby panieńskie”, „Obława”, „Obywatel”, a także z serialu „Glina”
1979 – Kamil Wasicki, polski poeta, kompozytor, wokalista, producent muzyczny
1985 – Daniel Galant, polski hokeista
1987 – Damian Kulig, polski koszykarz
1988 – Natalia Sroka, polska siatkarka
1989 – Aleksandra Krzos, polska siatkarka
1994 – Filip Struski, polski koszykarz
1995 – Paweł Przedpełski, polski żużlowiec

Zmarli 23 czerwca:

1649 – Antoni Jan Tyszkiewicz, polski szlachcic, polityk (ur. 1609)
1653 – Pachomiusz Woyna-Orański, polski duchowny greckokatolicki, bazylianin, archimandryta żydyczyński i kobryński, pisarz polemiczny (ur. ?)
1678 – Andrzej Kazimierz Zawisza, polski szlachcic, polityk (ur. ?)
1750 – Franciszek Węgliński, polski szlachcic, polityk (ur. ok. 1680)
1767 – Gabriel Nałęcz, polski poseł na sejm (ur. 1703)
1893 – Józef Michalski, polski duchowny katolicki, prozaik, poeta (ur. 1834)
1894 – Władysław Czartoryski, polski książę, działacz niepodległościowy, syn Adama Jerzego Czartoryskiego, po jego śmierci w 1861 r. przywódca Hotelu Lambert; założyciel Muzeum Czartoryskich w Krakowie (ur. 1828)
1908 – Godzimir Małachowski, polski prawnik, polityk, prezydent Lwowa (ur. 1852)
1913 – Antoni Sikorski, polski pediatra (ur. 1834)
1923 – Antoni Abraham, polski pisarz, działacz społeczny na Pomorzu, walczący o polskość Kaszub i Pomorza; delegat kaszubski na konferencję pokojową w Paryżu w 1919 r. (ur. 1869)
1927 – Władysław Ekielski, polski architekt (ur. 1855)
1931 – Edward Kiliński, polski geolog (ur. 1899)
1936 – Paweł Popiel, polski ziemianin, hipolog, pisarz (ur. 1870)
1939 – Antoni Szyndel, polski leśniczy, porucznik w powstaniu styczniowym (ur. 1839)
1943 – Ryszard Danielczyk, polski duchowny luterański, redaktor, działacz narodowy na Górnym Śląsku (ur. 1904)
1944 – Eugeniusz Gulczyński, polski historyk (ur. 1903)
1949 – Henryk Dembiński, polski prawnik (ur. 1900)
1956 – Reinhold Glière, rosyjski i ukraiński kompozytor pochodzenia polsko-niemieckiego (ur. 1875)
1957 – Czesław Klarner, polski technolog, polityk, minister skarbu (ur. 1872)
1959 – Maria Gorczyńska, polska aktorka (ur. 1899)
1963 – Krystyna Grzybowska, polska pisarka, dramatopisarka, autorka książek dla dzieci (ur. 1902)
1968 – Stefan Gąsiewicz, polski pułkownik, geograf (ur. 1895)
1969 – Bronisław Szwalm, polski działacz turystyczny, krajoznawca (ur. 1892)
1970:
    Janina Morgensztern, polska historyk pochodzenia żydowskiego (ur. 1903)
    Ewald Wiśniowski, polski piłkarz (ur. 1927)
1972 – Zenon Kurpios, polski siatkarz, trener (ur. 1930)
1977 – Gabriel Leńczyk, polski archeolog (ur. 1885)
1979 – Jerzy Burski, polski polityk (ur. 1914)
1986 – Jerzy Putrament, polski prozaik, poeta, publicysta, polityk, poseł na Sejm RP, członek KC PZPR; autor powieści „Bołdyn” (ur. 1910)
1988 – Jan Ignacy Wodyński, polski malarz, wykładowca akademicki (ur. 1903)
1992 – Adolf Forbert, polski operator filmowy, reżyser filmów dokumentalnych, jeden z założycieli łódzkiej szkoły filmowej (ur. 1911)
1994 – Antoni Sobik, polski szermierz, trener (ur. 1905)
1998:
    Halina Micińska-Kenarowa, polska pisarka, pedagog (ur. 1915)
    Bohdan Strumiński, polsko-ukraiński językoznawca, slawista, polonista (ur. 1930)
2000:
    Ignacy Adamczewski, polski fizyk (ur. 1907)
    Bogdan Łyszkiewicz, polski muzyk, wokalista, kompozytor, autor tekstów, członek zespołu Chłopcy z Placu Broni (ur. 1964)
    Anna Turowiczowa, polska tłumaczka literatury pięknej (ur. 1916)
2002 – Anna Górska, polska architekt (ur. 1914)
2003 – Ludomir Nitkowski, polski trener lekkoatletyki, działacz sportowy (ur. 1928)
2008:
    Marian Glinka, polski aktor, kulturysta (ur. 1943)
    Władysław Patycki, polski piłkarz, trener, polityk, poseł na Sejm PRL (ur. 1937)
2011 – Ryszard Kulman, polski poeta, prozaik, krytyk literacki (ur. 1947)
2012:
    Maria Joanna Radomska, polska zootechnik (ur. 1925)
    Halina Włodarczyk, polska malarka (ur. 1913)
2014:
    Małgorzata Braunek, polska aktorka, nauczycielka zen, znana m.in. z roli Oleńki Billewiczówny w ekranizacji „Potopu” oraz Izabeli Łęckiej w serialu „Lalka”, wystąpiła również w filmach „Skok”, „Polowanie na muchy”, „Lokis. Rękopis profesora Wittembacha”, „Diabeł”, „Tulipany”, a także w serialu „Dom nad rozlewiskiem” (ur. 1947)
    Emil Kołodziej, polski prawnik, polityk, poseł na Sejm PRL, minister przemysłu spożywczego i skupu (ur. 1917)
2015 – Elżbieta Turnau, polska paleobotanik (ur. 1933)
2016:
    Jerzy Marian Pikul, polski prozaik, poeta (ur. 1946)
    Grzegorz Spychalski, polski ekonomista, urzędnik państwowy (ur. 1960)
2017 – Jerzy Milewski, polski skrzypek (ur. 1946)
2018 – Jan Żardecki, polski aktor (ur. 1922)