<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 23 lipca:

1422 – W Czerwińsku nad Wisłą król Władysław II Jagiełło nadał szlachcie polskiej przywilej, który m.in. zabraniał królowi konfiskowania majątków szlacheckich bez wyroku sądowego; przywilej ten nie pozwalał również na łączenie w jednym ręku urzędów starosty i sędziego.
1549 – Mosty Wielkie koło Lwowa uzyskały prawa miejskie.
1675 – Według kronik i prawosławnej tradycji doszło do cudownego ocalenia przed atakiem turecko-tatarskim klasztoru w Poczajowie.
1683 – Położono kamień węgielny pod budowę warszawskiego kościoła Przemienienia Pańskiego.
1759 – Wojna siedmioletnia: zwycięstwo wojsk rosyjskich nad pruskimi w bitwie pod Kijami.
1792:
    Wojna polsko-rosyjska: król Stanisław August Poniatowski zgłosił akces do konfederacji targowickiej; przedstawił rosyjskie ultimatum na naradzie Straży Praw zwołanej na Zamku Królewskim; za jego przyjęciem opowiedziała się większość zebranych. Po uzyskaniu zapewnienia o zachowaniu przez Rosję integralności terytorialnej Rzeczypospolitej, mając nadzieję na uratowanie przynajmniej części reform Sejmu Czteroletniego, król zdecydował o zakończeniu działań zbrojnych w wojnie z Rosją.
    Wojna polsko-rosyjska: porażka wojsk litewskich w bitwie pod Brześciem.
1817 – W krypcie św. Leonarda na Wawelu został pochowany książę Józef Poniatowski.
1873 – Wysłano pierwszą pocztówkę na terenie obecnej Polski, przedstawiającą widok Śnieżki.
1896 – W Krakowie odbyła się premiera opery Goplana z muzyką Władysława Żeleńskiego i librettem Ludomiła Germana na podstawie Balladyny Juliusza Słowackiego.
1920 – W Smoleńsku bolszewicy powołali Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski (Polrewkom).
1921 – W Łodzi rozpoczął się XVIII Kongres Polskiej Partii Socjalistycznej.
1942 – Do obozu zagłady w Treblince przybył pierwszy transport Żydów z likwidowanego warszawskiego getta.
1943 – Niemcy zlikwidowali obóz pracy dla Żydów w Hłuboczku Wielkim w dawnym województwie tarnopolskim, zabijając 640 więźniów.
1944:
    Kolaboracyjny Ukraiński Legion Samoobrony dokonał masowego mordu na 44 lub 45 Polakach oraz grabieży i podpaleń we wsi Chłaniów oraz przyległych koloniach Chłaniów-Kolonia i Władysławin w powiecie krasnostawskim.
    PKWN wydał dekret o podporządkowaniu spraw dotyczących Armii Krajowej i innych polskich organizacji kompetencji sądów wojskowych ZSRR.
    Wyzwolono obóz koncentracyjny na Majdanku, na terenie którego Sowieci natychmiast utworzyli obóz filtracyjny NKWD dla żołnierzy Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych, wykorzystując w tym celu infrastrukturę hitlerowską.
1945 – Założono klub sportowy Polonia Świdnica.
1946 – 5 górników zginęło w katastrofie w KWK „Ludwik” w Zabrzu.
1951 – W Warszawie zakończył się proces Juergena Stroopa, niemieckiego zbrodniarza wojennego, kierującego likwidacją getta w Warszawie. W akcie oskarżenia zarzucono mu również zarządzenie rozstrzelania stu Polaków 16 lipca 1943 r. oraz udział w masowych zabójstwach i prześladowaniach ludności polskiej na terenie tzw. „Warthegau”. Stroop skazany został na karę śmierci.
1954 – Dokonano oblotu szybowca SZD-14 Jaskółka M.
1955 – Dokonano oblotu samolotu szkolno-treningowego PZL TS-8 Bies.
1960 – W klubie studenckim „Żak” w Gdańsku odbył się pierwszy występ zespołu Czerwono-Czarni.
1968 – 5 górników zginęło w eksplozji metanu i pyłu węglowego w KWK „Niwka-Modrzejów” w Sosnowcu.
2003 – Sejm RP przyjął ustawę o ochronie i opiece nad zabytkami.
2009 – Silne burze i nawałnice nawiedziły wiele regionów kraju. Zginęło 8 osób, a 82 zostały ranne.
2013 – Nastąpiło całkowite wyłączenie sygnału analogowego w telewizji naziemnej.

Urodzili się 23 lipca:

1721 – Anna Dorothea Therbusch-Lisiewska, niemiecka malarka pochodzenia polskiego (zm. 1782)
1801 – Adolf Bernhardt, polski chirurg pochodzenia żydowskiego (zm. 1870)
1807 – Hieronim Martynowski, polski matematyk (zm. 1861)
1816 – Józef Zajączkowski, polski fotograf, malarz, uczestnik powstania styczniowego (zm. 1905)
1836 – Edmund Mochnacki, polski polityk, prezydent Lwowa (zm. 1902)
1842 – Henryk Jordan, polski lekarz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pionier wychowania fizycznego na ziemiach polskich; w 1888 r. założył w Krakowie pierwszy w Polsce park gier i zabaw ruchowych dla dzieci i młodzieży (zm. 1907)
1846 – Hilary Filasiewicz, polski prawnik, działacz społeczny i narodowy (zm. 1922)
1848 – Apolinary Wnukowski, polski duchowny katolicki, biskup płocki (zm. 1909)
1858 – Jan Marian Drohojowski, polski heraldyk, genealog (zm. 1911)
1860 – Aleksander Woyde, polski historyk, archiwista, bibliotekarz (zm. 1925)
1864 – Stanisław Staniszewski, polski adwokat, wolnomularz, publicysta, polityk, minister opieki społecznej i ochrony pracy (zm. 1925)
1872 – Ludwik Julian Spiess, polski farmaceuta, przemysłowiec (zm. 1956)
1883 – Włodzimierz Stożek, polski matematyk (zm. 1941)
1884:
    Apolinary Szeluto, polski kompozytor, pianista, adwokat (zm. 1966)
    Aleksander Znamięcki, polski taternik, bankowiec (zm. 1964)
1885 – Stefan Belina-Skupiewski, polski śpiewak operowy (tenor), pedagog (zm. 1962)
1886 – Władysław Szafer, polski botanik, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego (zm. 1970)
1891 – Ignacy Bujnicki, polski inżynier, polityk, samorządowiec, prezydent Kalisza (zm. 1939)
1892 – Stefan Rydel, polski działacz rolniczy i społeczny, polityk, senator RP (zm. 1975)
1893:
    Michał Klepacz, polski duchowny katolicki, biskup łódzki (zm. 1967)
    Stefan Szwarc, polski aktor, reżyser filmowy (zm. 1964)
1895 – Bolesław Czuchajowski, polski prawnik, polityk, prezydent Krakowa (zm. 1941)
1900 – Edmund Ernest-Kosmowski, polski malarz (zm. 1985)
1905 – Dominik Surowski, polski duchowny katolicki, więzień obozów koncentracyjnych (zm. 1942)
1907 – Janusz Dietrych, polski inżynier mechanik, projektant technologii i maszyn górniczych (zm. 2001)
1909 – Bronisław Schönborn, polski rysownik, grafik (zm. 1971)
1910 – Olga Iliwicka-Dąbrowska, polska pianistka, kameralistka, pedagog (zm. 1979)
1911:
    Władysław Szymczak, polski technik mechanik, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1976)
    Stanisław Wdowiarz, polski geolog (zm. 1987)
1912:
    Stanisław Buczyński, polski poeta, działacz ruchu ludowego (zm. 1982)
    Franciszka Świetlikowa, polska historyk, działaczka komunistyczna (zm. 1972)
1914 – Adolf Dygacz, polski etnograf, muzykolog, folklorysta, badacz dziedzictwa kulturowego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego (zm. 2004)
1915:
    Igor Andrejew, polski prawnik pochodzenia rosyjskiego (zm. 1995)
    Aleksy Kowalik, polski starszy strzelec, obrońca Westerplatte (zm. 2011)
1919 – Wiktor Obolewicz, polski inżynier mechanik, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 2014)
1920 – Józef Lokajski, polski lekkoatleta, oszczepnik, żołnierz AK (zm. 1943)
1921 – Marek Domański, polski prozaik, dramaturg (zm. 2002)
1922 – Czesław Stopiński, polski generał dywizji (zm. 1992)
1923:
    Janusz Garlicki, polski dziennikarz, pisarz (zm. 2015)
    Tadeusz Starzyński, polski lekkoatleta, trójskoczek, trener (zm. 2001)
    Józef Werle, polski fizyk teoretyk (zm. 1998)
1924 – Magdalena Więcek, polska rzeźbiarka, rysowniczka, pedagog (zm. 2008)
1925 – Jerzy Kotowski, polski realizator filmów animowanych i oświatowych (zm. 1979)
1926 – Józef Kudasiewicz, polski duchowny katolicki, biblista, tłumacz (zm. 2012)
1927:
    Andrzej Kurnatowski, polski lekarz, patomorfolog, historyk medycyny (zm. 2020)
    Krzysztof Kwaśniewski, polski socjolog kultury, etnolog
1930:
    Edward Gorol, polski rzeźbiarz, medalier (zm. 2003)
    Maria Orwid, polska psychiatra (zm. 2009)
1933 – Adam Natanek, polski dyrygent, pedagog
1935:
    Zbigniew Jujka, polski rysownik, satyryk (zm. 2019)
    Władysław Serczyk, polski historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek PAN, specjalista w dziedzinie historii Rosji i Ukrainy (zm. 2014)
1936:
    Wacław Hryniewicz, polski duchowny katolicki, teolog, ekumenista (zm. 2020)
    Grażyna Staniszewska, polska aktorka, znana z filmów „Zamach”, „Krzyż Walecznych”, odtwórczyni roli Danusi Jurandówny w „Krzyżakach”, Aleksandra Forda (zm. 2018)
1937:
    Zofia Bobowicz, polska tłumaczka
    Tadeusz Bujar, polski hokeista, trener
1939 – Stanisław Składowski, polski polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 2015)
1940:
    Alfons Kupis, polski generał brygady
    Alfred Olek, polski piłkarz (zm. 2007)
1943 – Bohdan Woronowicz, polski psychiatra, seksuolog, specjalista terapii uzależnień
1944:
    Andrzej Skorupiński, polski lekkoatleta, płotkarz (zm. 2020)
    Julian Warzecha, polski duchowny katolicki, pallotyn, teolog, biblista (zm. 2009)
1946:
    Waldemar Domagała, polski architekt, kompozytor, wokalista, członek grupy Homo Homini (zm. 2007)
    Michał Zacharias, polski historyk
1948 – Stanisław Targosz, polski generał broni pilot, dowódca Sił Powietrznych (zm. 2013)
1949:
    Sławomir Stanisław Czarnecki, polski kompozytor, pedagog
    Wasyl Medwit, polski duchowny greckokatolicki, biskup pomocniczy egzarchatu doniecko-charkowskiego
    Andrzej Otręba, polski związkowiec, polityk, poseł na Sejm RP
1951 – Wojciech Rawecki, polski reżyser i operator filmowy
1953 – Kamil Sipowicz, polski filozof, dziennikarz, poeta, rzeźbiarz, malarz
1955 – Krystyna Doktorowicz, polska specjalistka zarządzania mediami
1959:
    Waldy Dzikowski, polski polityk, poseł na Sejm RP
    Wojciech Skibiński, polski aktor
    Krzysztof Smela, polski samorządowiec, starosta częstochowski
1960 – Stefan Drajewski, polski dziennikarz, krytyk teatralny i literacki
1962 – Anna Maniecka, polska lekkoatletka, płotkarka, trenerka (zm. 2008)
1967 – Małgorzata Sinica, polska instruktorka harcerska, harcmistrzyni, naczelnik ZHP
1968 – Ewa Pięta, polska reżyserka i scenarzystka filmowa (zm. 2006)
1971 – Marcin Witko, polski samorządowiec, prezydent Tomaszowa Mazowieckiego
1974:
    Robert Kropiwnicki, polski politolog, prawnik, polityk, poseł na Sejm RP
    Izabela Puchacz, polska piłkarka ręczna, trenerka
1977:
    Jarosław Kłys, polski hokeista
    Paweł Podgórski, polski aktor, wokalista
1978 – Julia Kolberger, polska aktorka, reżyserka filmowa
1981 – Steve Jocz, kanadyjski perkusista pochodzenia polskiego, członek zespołu Sum 41
1982 – Paul Wesley, amerykański aktor pochodzenia polskiego
1984 – Natalia Golasowska, polska piłkarka
1985 – Edyta Czerwonka, polska koszykarka
1987 – Marta Pihan-Kulesza, polska gimnastyczka
1991 – Kamil Syprzak, polski piłkarz ręczny
1992 – Karolina Karasiewicz, polska kolarka
1997 – Mateusz Gościński, polski hokeista

Zmarli 23 lipca:

1467 – Paweł Legendorf, polski duchowny katolicki, biskup warmiński (ur. ok. 1415)
1716 – Mikołaj Łaściszewski, polski szlachcic, konsyliarz konfederacji tarnogrodzkiej (ur. ?)
1739 – Ludwik Jakub Chomiński, polski szlachcic, polityk (ur. ?)
1793 – Józef Radzicki, polski szlachcic, polityk, marszałek konfederacji targowickiej (ur. ok. 1736)
1798 – Adam Poniński, polski szlachcic, polityk (ur. 1732)
1829 – Wojciech Bogusławski, polski aktor, dramatopisarz, dyrektor Teatru Narodowego (ur. 1757)
1855 – Feliks Boczkowski, polski lekarz, chirurg (ur. 1804)
1874 – Samuel Henryk Merzbach, polski księgarz, wydawca, poeta pochodzenia żydowskiego (ur. 1798)
1896 – Emeryk Hutten-Czapski, polski uczony, polityk, numizmatyk (ur. 1828)
1909 – Zygmunt Noskowski, polski kompozytor, pedagog, dyrygent, krytyk muzyczny (ur. 1846)
1914 – Franciszek Jaczewski, polski duchowny katolicki, biskup lubelski (ur. 1832)
1927 – Jan Myjak, polski poeta, działacz ruchu ludowego (ur. 1849)
1929 – Antoni Żychliński, polski prawnik, polityk (ur. 1874)
1932 – Edward Schubert, polski generał (ur. 1866)
1939 – Tomasz Janiszewski, polski lekarz, polityk, minister zdrowia publicznego (ur. 1867)
1942:
    Adam Czerniaków, polski inżynier, działacz gospodarczy, publicysta, poeta, działacz społeczności żydowskiej (ur. 1880)
    Krystyn Gondek, polski męczennik, błogosławiony (ur. 1909)
1950 – Zygmunt Rozwadowski, polski malarz batalista, scenograf (ur. 1870)
1951 – Adam Stefan Sapieha, polski książę, duchowny katolicki, biskup i arcybiskup krakowski, kardynał, senator II Rzeczpospolitej, duchowy przywódca Kościoła katolickiego w Polsce w czasie II wojny światowej i pierwszych latach Polski Ludowej; ze względu na postawę moralno-polityczną, nazywany „księciem niezłomnym” (ur. 1867)
1957 – Witold Jabłoński, polski sinolog, historyk kultury, religioznawca (ur. 1901)
1961 – Andrzej Teslar, polski poeta, tłumacz (ur. 1889)
1965 – Wacław Szczeblewski, polski malarz, pedagog (ur. 1888)
1967 – Ignacy Fojcik, polski działacz narodowy, powstaniec śląski (ur. 1871)
1971 – Hieronim Wyczółkowski, polski działacz społeczny, urzędnik samorządowy, polityk, minister aprowizacji (ur. 1879)
1972 – Leon Szatzsznajder, polski malarz portrecista, rzeźbiarz, medalier (ur. 1881)
1975:
    Zygmunt Moskwa, polski polityk, poseł na Sejm Ustawodawczy, minister łączności (ur. 1908)
    Stanisław Sierotwiński, polski historyk literatury (ur. 1909)
1977 – Brunon Strzałka, polski pisarz (ur. 1912)
1978:
    Jerzy Duszyński, polski aktor, odtwórca głównych ról w pierwszych polskich filmach powojennych: „Zakazane piosenki”, „Dwie godziny”, „Skarb”; aktor teatrów warszawskich (ur. 1917)
    Maurycy O’Brien de Lacy, polski hrabia pochodzenia irlandzkiego (ur. ?)
1981 – Bolesław Lewicki, polski teoretyk filmu, krytyk, pedagog (ur. 1908)
1986 – Kazimierz Sikorski, polski kompozytor, teoretyk muzyki, pedagog (ur. 1895)
1992 – Jerzy Dunin-Borkowski, polski muzeolog, kolekcjoner (ur. 1908)
1996 – Jerzy Skowronek, polski historyk (ur. 1937)
2003 – Jadwiga Polanowska, polska aktorka (ur. 1937)
2006 – Ewa Sałacka, polska aktorka teatralna i filmowa (ur. 1957)
2008 – Rachela Hutner, polska nestorka pielęgniarstwa (ur. 1909)
2009 – Lucjan Mianowski, polski malarz, grafik (ur. 1933)
2010 – Lech Nadarkiewicz, polski skoczek narciarski, trener, działacz sportowy (ur. 1945)
2011 – Maria Kalota-Szymańska, polska poetka, krytyk literacki (ur. 1926)
2012 – Barbara Hulanicka, polska artystka plastyk, projektantka tkanin artystycznych (ur. 1924)
2013 – Michał Radgowski, polski dziennikarz, publicysta (ur. 1929)
2016:
    Daniel Bargiełowski, polski aktor, reżyser teatralny, pisarz (ur. 1932)
    Małgorzata Bartyzel, polska dziennikarka, teatrolog, animator kultury, polityk, posłanka na Sejm RP (ur. 1955)
2017 – Kazimierz Grotowski, polski fizyk (ur. 1930)
2018 – Grzegorz Grzyb, polski perkusista jazzowy i rockowy (ur. 1971)