<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 23 listopada:

1287 – Książęta Bogusław IV, Mściwoj II i Przemysł II zawarli w Słupsku przymierze skierowane przeciwko Brandenburgii.
1520 – Wojna polsko-krzyżacka: wojska krzyżackie zdobyły po kilkudniowym oblężeniu Ornetę.
1619 – Lisowczycy pokonali wojska księcia Siedmiogrodu Jerzego I Rakoczego w bitwie pod Humiennem.
1672 – Została zawiązana Konfederacja szczebrzeszyńska.
1655 – IV wojna polsko-rosyjska: po przegranej bitwie pod Jezierną Bohdan Chmielnicki został zmuszony do podpisania traktatu zobowiązującego go do udzielenia pomocy Rzeczypospolitej i do zerwania ugody z Rosją.
1745 – II wojna śląska: oddziały pruskie zaskoczyły i rozbiły wojska saskie stacjonujące w Henrykowie Lubańskim (niem. Katholisch Hennersdorf).
1793 – Zakończyły się obrady Sejmu grodzieńskiego, ostatniego sejmu I Rzeczypospolitej.
1809 – Przeprowadzono reorganizację armii Księstwa Warszawskiego.
1875 – W Teatrze Wielkim w Warszawie odbyła się polska premiera Aidy Giuseppe Verdiego.
1906 – W Wilnie ukazało się pierwsze wydanie tygodnika w języku białoruskim „Nasza Niwa”.
1918 – Jan Radtke został wybrany na pierwszego polskiego wójta Gdyni.
1927 – Padła Kasztanka, ulubiona klacz marszałka Józefa Piłsudskiego.
1930:
    Odbyły się wybory do Senatu RP.
    W Katowicach otwarto wystawę ok. 300 dzieł Adama, Jana i Tadeusza Styków.
1939 – Pijani Selbstschutzmani dokonali masakry 43 Polaków i Żydów w dzikim obozie koncentracyjnym w Łobżenicy w Wielkopolsce.
1941 – W odwecie za wysłanie anonimu z groźbami do władz niemieckich, przed kościołem na poznańskich Krzesinach ciężko pobito spędzonych tam Polaków z Krzesin, Krzesinek i Szczepankowa.
1943:
    Władysław Gomułka został I sekretarzem PPR.
    W Miechowie w Małopolsce Niemcy rozstrzelali ok. 35 Żydów.
    W Woli Filipowskiej pod Krakowem Niemcy rozstrzelali 42 zakładników z więzienia Montelupich.
1944 – PKWN wydał dekret o organizacji samorządu terytorialnego.
1953 – Dokonano oblotu szybowca SZD-10 Czapla.
1964 – Zainaugurował działalność Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu.
1966 – Na Wawelu odbyła się konferencja naukowa poświęcona Tysiącleciu Państwa Polskiego.
1971 – Rada Ministrów uchwałą nr 256/1 uchyliła uchwały Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z dnia 26 września 1946 roku pozbawiające obywatelstwa polskiego 76 oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
1981:
    Premiera filmu Dreszcze w reżyserii Wojciecha Marczewskiego.
    W katedrze płockiej umieszczono kopię średniowiecznych Drzwi Płockich.
1986 – Premiera 1. odcinka kostiumowego serialu telewizyjnego Przyłbice i kaptury w reżyserii Marka Piestraka.
1989 – Sejm kontraktowy zlikwidował Urząd do Spraw Wyznań i ORMO.
1997 – Premiera 1. odcinka serialu telewizyjnego Boża podszewka w reżyserii Izabelli Cywińskiej.
2002 – Około godziny 12:00 czasu polskiego przeniesiono polskojęzyczną Wikipedię na serwer z nową wersją oprogramowania (z perla na PHP).
2007 – Premier RP Donald Tusk wygłosił w Sejmie najdłuższe w historii III RP exposé.

Urodzili się 23 listopada:

1607 – Andrzej Trzebicki, polski duchowny katolicki, biskup krakowski (zm. 1679)
1707 – (lub 6 października) Anna Orzelska, polska hrabina (zm. 1769)
1748 – Jan Klemens Gołaszewski, polski duchowny katolicki, biskup wigierski i sejneński (zm. 1820)
1754 – Stanisław Poniatowski, polski generał, polityk, podskarbi wielki litewski (zm. 1833)
1771 – Karol Fryderyk Woyda, polski polityk, prezydent Warszawy (zm. 1845)
1798 – Klementyna Hoffmanowa, polska pisarka, dramaturg, pedagog, autorka m.in. utworów dla dzieci i młodzieży (zm. 1845)
1799:
    Andrzej Janikowski, polski lekarz sądowy, profesor chirurgii teoretycznej (zm. 1864)
    Edward Massalski, polski pisarz, publicysta (zm. 1879)
1806 – Fryderyk Skobel, polski chirurg, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego (zm. 1876)
1822 – Edmund Taczanowski, polski generał, uczestnik powstania styczniowego (zm. 1879)
1824 – Bolesław Rusiecki, polski malarz, rysownik, kolekcjoner (zm. 1913)
1830 – Klemens Żywicki, polski prawnik, adwokat, polityk (zm. 1894)
1832 – Ferdynand Majerski, polski rzeźbiarz (zm. 1921)
1833 – Stosław Łaguna, polski historyk prawa, mediewista (zm. 1900)
1839 – Roman Czartoryski, polski książę, więzień stanu, działacz społeczny i polityczny (zm. 1887)
1842 – Eugeniusz Klemens Dziewulski, polski przyrodnik (zm. 1889)
1849 – Klemens Junosza, polski pisarz, felietonista (zm. 1898)
1860:
    Klemens Bąkowski, polski prawnik, działacz społeczny (zm. 1938)
    Józef Schindler, polski generał brygady (zm. po 1939)
1866 – Józef Pomiankowski, polski generał dywizji, austro-węgierski feldmarszałek (zm. 1929)
1874 – Wilhelm Kliszcz, polski sędzia, notariusz (zm. 1940)
1878 – Oskar Zawisza, polski duchowny katolicki, kompozytor (zm. 1933)
1882 – Arnold Szyfman, polski dramaturg, reżyser teatralny pochodzenia żydowskiego, założyciel i dyrektor Teatru Polskiego w Warszawie (zm. 1967)
1890 – Mosze Broderson, polski poeta, malarz, rysownik pochodzenia żydowskiego (zm. 1956)
1892 – Mieczysław Wiśniewski, polski piłkarz, bramkarz (zm. 1952)
1893 – Jan Dziduch, polski rolnik, działacz chłopski, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 1945)
1895 – Tadeusz Klimecki, polski generał brygady (zm. 1943)
1897:
    Władysław Liniarski, polski pułkownik, komendant okręgu białostockiego ZWZ-AK (zm. 1984)
    Zdzisław Żmigryder-Konopka, polski historyk, polityk, senator RP (zm. 1939)
1899 – Władysław Pobóg-Malinowski, polski porucznik artylerii, historyk, publicysta (zm. 1962)
1900 – Andrzej Gmerek, polski porucznik (zm. 2004)
1901 – Teofil Katra, polski geograf, krajoznawca, pedagog (zm. 1983)
1902 – Jerzy Bukowski, polski mechanik, konstruktor (zm. 1982)
1904 – Teresa Roszkowska, polska malarka, scenografka (zm. 1992)
1908:
    Konrad Jażdżewski, polski archeolog, nauczyciel akademicki (zm. 1985)
    Andrzej Środoń, polski paleobotanik (zm. 1998)
    Hanna Żuławska, polska malarka, ceramik, pedagog (zm. 1988)
1910 – Tadeusz Skaliński, polski fizyk, optyk, nauczyciel akademicki (zm. 1999)
1914:
    Mira Michałowska, polska pisarka, satyryk, dziennikarka, tłumaczka (zm. 2007)
    Jerzy Staniszkis, polski architekt, rotmistrz (zm. 2009)
    Władysław Wandor, polski kolarz szosowy i torowy, trener (zm. 2005)
1916 – Tadeusz Hołuj, polski pisarz, publicysta, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1985)
1918 – Kazimierz Winkler, polski poeta, rysownik, autor tekstów piosenek, m.in. "Gdy mi ciebie zabraknie" i "Pierwszy siwy włos" (zm. 2014)
1921 – Andrzej Nespiak, polski botanik, mykolog, wykładowca akademicki (zm. 1981)
1922:
    Maria Ginter, polska pisarka, rzeźbiarka, malarka (zm. 2011)
    Zbigniew Kłopotowski, polski architekt (zm. 2014)
    Andrzej Polkowski, polski aktor, pedagog (zm. 1979)
1923:
    Zbigniew Neugebauer, polski kapitan pilot, dziennikarz, pisarz (zm. 2000)
    Robert Zajonc, amerykański psycholog społeczny pochodzenia polskiego (zm. 2008)
1924:
    Aleksander Małachowski, polski publicysta, działacz polityczny; żołnierz AK, więzień w sowieckim obozie pracy (1944-1945); przewodniczący Klubu Krzywego Koła (1959-1962); od 1980 r. w NSZZ "Solidarność; internowany w stanie wojennym; w 1983 r. aresztowany za działalności w podziemnej Solidarności; poseł na Sejm (1989-1997; 2001-2004), wicemarszałek Sejmu (1993-1997); współzałożyciel Unii Pracy (1991); w latach 1998-2004 przewodniczący Zarządu Głównego PCK (zm. 2004)
    Ludwika Woźnicka, polska pisarka, tłumaczka pochodzenia żydowskiego (zm. 1983)
    Zofia Woźnicka, polska pisarka, tłumaczka, krytyk literacki pochodzenia żydowskiego (zm. 1986)
1929:
    Katarzyna Dzieduszycka-Herbert, polska tłumaczka, działaczka kulturalna
    Jan Kopydłowski, polski architekt (zm. 2014)
    Ryszard Szawłowski, polski politolog, historyk-amator
1930 – Zdzisław Skrzeczkowski, polski koszykarz
1933:
    Kazimierz Neumann, polski wioślarz (zm. 2011)
    Krzysztof Penderecki, polski kompozytor, dyrygent, pedagog muzyczny (zm. 2020)
1935 – Zenon Begier, polski lekkoatleta, dyskobol (zm. 2019)
1937:
    Jan Dawidziuk, polski duchowny, biskup Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego (zm. 2012)
    Karol Modzelewski, polski historyk; członek PZPR (1957-1964), usunięty z partii po ogłoszeniu z Jackiem Kuroniem "Listu otwartego do członków PZPR"; więziony przez władze komunistyczne; rzecznik prasowy Krajowej Komisji Porozumiewawczej (1980-1981), członek Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność; w stanie wojennym internowany, a następnie więziony; senator (1989-1991), współzałożyciel Solidarności Pracy (1991), honorowy przewodniczący Unii Pracy (1992-1995) (zm. 2019)
1938 – Józef Zawitkowski, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy warszawski, biskup senior diecezji łowickiej, poeta, kompozytor (zm. 2020)
1940 – Hanna Busz, polska siatkarka
1941 – Mieczysław Stanclik, polski poeta (zm. 1998)
1942:
    Franciszek Piesik, polski kapitan żeglugi śródlądowej, ofiara muru berlińskiego (zm. 1967)
    Zdzisław Skoczek, polski malarz, rzeźbiarz (zm. 2003)
1945 – Jeremiasz Barański, polski przedsiębiorca, przestępca (zm. 2003)
1946 – Leszek Orlewicz, polski kompozytor, reżyser, operator i scenarzysta filmowy (zm. 2020)
1947:
    Anna Grzymisławska, polska urzędniczka, działaczka opozycji antykomunistycznej
    Marek Olewiński, polski polityk, poseł na Sejm RP (zm. 2005)
    Maria Trojanowska, polska historyk, archiwistka, nauczyciel akademicki (zm. 2019)
1948:
    Wiesław Helak, polski reżyser filmowy
    Józef Kania, polski inżynier, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 2010)
1950:
    Mariusz Benoit, polski aktor, reżyser teatralny, pedagog; związany m.in. z teatrami warszawskimi: Powszechnym, Narodowym, Rozmaitości, pedagog; wystąpił w filmach "Ostatnie okrążenie", "Olimpiada '40", "Przeznaczenie", "Widziadło", "Piłkarski poker", "Śmierć jak kromka chleba", "80 milionów", a także w serialach "Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy" oraz "Mistrz i Małgorzata
    Michał Władkowski, polski pianista, pedagog
1951 – Grzegorz Cybulski, polski lekkoatleta, skoczek w dal
1953 – Waldemar Krzystek, polski reżyser i scenarzysta filmowy, autor filmów "W zawieszeniu", "Ostatni prom", "Mała Moskwa", "80 milionów", „Fotograf” oraz serialu "Anna German"
1956 – Barbara Wardak-Tomaszewska, polska lekkoatletka, miotaczka
1959 – Jacek Prześluga, polski politolog, dziennikarz, specjalista w zakresie marketingu i public relations, menedżer
1960 – Jan Pawłowski, polski duchowny katolicki, arcybiskup, nuncjusz apostolski
1961 – Mirosław Bąk, polski piłkarz
1963 – Jacek Bylica, polski urzędnik, dyplomata
1964:
    Krzysztof Neugebauer, polski karateka
    Adam Słomka, polski polityk, poseł na Sejm RP
    Dorota Uram, polska siatkarka
1965 – Zbigniew Kaźmierczak, polski filozof, wykładowca akademicki
1967 – Andrzej Paprot, polski gitarzysta rockowy
1968 – Piotr Beluch, polski aktor, reżyser teatralny
1973:
    Lena Dąbkowska-Cichocka, polska polityk, poseł na Sejm RP
    Grégory Malicki, francuski piłkarz, bramkarz pochodzenia polskiego
    Ewa Tylecka, polska modelka, zwyciężczyni konkursu Miss Polonia
1974:
    Maciej Baran, polski pilot rajdowy
    Aleksandra Kaczkowska, polska dziennikarka muzyczna, prezenterka radiowa i telewizyjna
1975:
    Małgorzata Bassa-Roguska, polska judoczka i zapaśniczka
    Michał Krzywicki, polski pisarz fantasy
    Maciej Kuciapa, polski żużlowiec
1976 – Tomasz Proszkiewicz, polski hokeista
1977 – Michał Łogosz, polski badmintonista
1979:
    Anna Nowińska, polska okulistka
    Jonathan Sadowski, amerykański aktor pochodzenia polsko-włoskiego
1980 – Katarzyna Rosłaniec, polska reżyserka i scenarzystka filmowa
1981 – Tomasz Mazurkiewicz, polski piłkarz
1983 – Igor Jankowski, polsko-białoruski kompozytor, pedagog, działacz muzyczny
1984 – Grzegorz Proksa, polski bokser
1985 – Wiktor Chabel, polski wioślarz
1987 – Kasia Struss, polska modelka
1990:
    Joanna Gomolińska, polska pięcioboistka nowoczesna
    Anna Mielcarek, polska lekkoatletka, chodziarka
1995 – Tomasz Gębala, polski piłkarz ręczny
2001 – Miłosz Wałach, polski piłkarz ręczny, bramkarz

Zmarli 23 listopada:

1604 – Olbracht Łaski, polski szlachcic, polityk, alchemik, awanturnik (ur. 1536)
1741 – Christoph Dietrich von Bose młodszy, królewsko-polski i elektorsko-saski rzeczywisty tajny radca (ur. 1664)
1801 – Teodor Waga, polski pijar, prawnik, historyk, geograf, pedagog (ur. 1739)
1805 – Jacek Jezierski, polski szlachcic, pisarz polityczny i ekonomiczny, publicysta, działacz gospodarczy (ur. 1722)
1838 – Teodor Toeplitz, polski kupiec pochodzenia żydowskiego (ur. 1793)
1841 – Stanisław Kostka Nowakowski, polski szlachcic, polityk (ur. 1763)
1843 – Mikołaj Sapieha, polski wojskowy, ziemianin, wolnomularz (ur. 1779)
1847 – Jan Nepomucen Rostworowski, polski ziemianin, etnograf, pisarz, kompozytor (ur. 1799)
1849 – Waleria Tarnowska, polska malarka, kolekcjonerka (ur. 1782)
1857 – Józef Dwernicki, polski generał, uczestnik powstania listopadowego (ur. 1779)
1860 – Gustaw Potworowski, polski działacz polityczny i gospodarczy (ur. 1800)
1866 – John Lhotsky, polski przyrodnik, podróżnik, odkrywca, publicysta (ur. 1795)
1881 – Gustaw Zieliński, polski prozaik, poeta (ur. 1809)
1885 – Aleksander Szukiewicz, polski prozaik, dziennikarz, tłumacz (ur. 1816)
1890 – Antoni Waga, polski pijar, zoolog, prozaik, poeta, krytyk literacki, przyrodnik, pedagog (ur. 1799)
1912 – Stanisław Graeve, polski etnograf, krajoznawca (ur. 1868)
1913 – Stanisław Jędrzejowicz, polski ziemianin, polityk (ur. 1849)
1927 – Stanisław Przybyszewski, polski prozaik, poeta, dramaturg, publicysta; napisał m.in. powieści "Homo ludens", "Dzieci szatana", "Synowie ziemi", "Krzyk" oraz dramaty "Złote runo", "Goście", "Matka", "Gody życia", "Mściciel". W swojej twórczości przedstawiał życie jako nieustanny tragiczny konflikt "duszy" i "mózgu", uwikłania w problemy seksu oraz skrajnego indywidualizmu (ur. 1868)
1930 – Maurycy Minkowski, polski malarz pochodzenia żydowskiego (ur. 1881)
1935 – Antoni Wiesław Blikle, polsko cukiernik (ur. 1873)
1937 – Tadeusz Dmoszyński, polski pilot wojskowy i cywilny (ur. 1903)
1939 – Bronisław Dembiński, polski historyk, polityk, kierownik resortu wyznań religijnych i oświecenia publicznego (ur. 1858)
1942:
    Stanisław Saks, polski matematyk, zaliczany do lwowskiej szkoły matematyki, był docentem Uniwersytetu Warszawskiego, autorem prac z teorii funkcji i analizy funkcjonalnej. Uczestnik powstań śląskich. Odznaczony Krzyżem Zasług (ur. 1897)
    Stanisław Zaremba, polski matematyk, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Matematycznego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; redaktor pisma dla matematyków „Annales” (ur. 1863)
1945 – Jan Raszka, polski malarz, rzeźbiarz, medalier (ur. 1871)
1953 – Kazimierz Filip Wize, polski psychiatra, filozof (ur. 1873)
1954:
    Kazimierz Duch, polski prawnik, działacz niepodległościowy, polityk, poseł na Sejm i senator RP (ur. 1890)
    Roman Podoski, polski elektryk (ur. 1873)
1960 – Władysław Szczygieł, polski doktor filozofii, pedagog, instruktor harcerski (ur. 1902)
1966 – Szczepan Łazarkiewicz, polski konstruktor, wynalazca (ur. 1893)
1968 – Antoni Buzuk, polski kompozytor (ur. 1904)
1972 – Czesław Momatiuk, polski taternik, alpinista, fotograf, publicysta (ur. 1936)
1974 – Aleksander Sewruk, polski aktor, dyrektor teatrów, m.in. Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie (ur. 1912)
1977 – Zygmunt Nowicki, polski aktor (ur. 1909)
1979:
    Jan Kozik, polski historyk (ur. 1934)
    Maria Mościcka, polska pierwsza dama (ur. 1896)
1980 – Wanda Dobaczewska, polska pisarka, poetka, publicystka, autorka sztuk dla teatrów kukiełkowych (ur. 1892)
1982:
    Grażyna Kuroń, polska działaczka opozycji demokratycznej (ur. 1940)
    Józef Adaś, polski rolnik, morderca (ur. 1942)
    Jan Sojda, polski rolnik, morderca (ur. 1928)
1985 – Eugenia Łozińska, polska matematyk, dziennikarka, działaczka komunistyczna pochodzenia żydowskiego (ur. 1909)
1989 – Alojzy Sitko, polski piłkarz (ur. 1911)
1992 – Aleksander Dziurowicz, polski piłkarz, bramkarz, trener (ur. 1930)
1996 – Maria Korniłowicz, polska pisarka (ur. 1925)
1998 – Marian Radomski, polski siatkarz, trener (ur. 1930)
2002 – Anna Lechicka-Kuśniewicz, polska publicystka, satyryk (ur. 1918)
2003 – Andrzej Cudzich, polski kontrabasista jazzowy, kompozytor (ur. 1960)
2006 – Zbigniew Ryziewicz, polski trener piłkarski (ur. 1921)
2008 – Halina Borzyszkowska, polska pedagog (ur. 1929)
2009 – Krzysztof Michałek, polski amerykanista (ur. 1955)
2010:
    Stanisław Gawlik, polski pedagog (ur. 1928)
    Andrzej Huza, polski kapitan żeglugi wielkiej (ur. 1925)
2012 – Tadeusz Kwapień, polski biegacz narciarski, lekkoatleta, długodystansowiec (ur. 1923)
2013 – Helena Gąsienica Daniel-Lewandowska, polska biegaczka narciarska (ur. 1934)
2016:
    Piotr Poźniak, polski muzykolog (ur. 1939)
    Bohdan Rymaszewski, polski architekt, historyk (ur. 1935)
2017:
    Agnieszka Paszkowska, polska aktorka (ur. 1960)
    Ligia Urniaż-Grabowska, polska lekarka, działaczka opozycji antykomunistycznej, polityk, senator RP (ur. 1937)
2018:
    Zbigniew Landau, polski historyk, ekonomista (ur. 1931)
    Eufrozyna Piątek, polska geolog, historyk techniki, regionalistka (ur. 1935)
2019 – Romuald Koperski, polski pianista, podróżnik, pisarz (ur. 1955)