<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 25 kwietnia:

1333 – W katedrze wawelskiej odbyła się koronacja Kazimierza III Wielkiego i jego żony Aldony Anny Giedyminówny na króla i królową Polski.
1425 – W Brześciu Kujawskim król Władysław II Jagiełło nadał przywilej generalny dla szlachty (nie wszedł w życie).
1604 – Odbyła się konsekracja późniejszej archikatedry św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie.
1685 – Józef Bogusław Słuszka został hetmanem polnym litewskim.
1794 – W Wilnie jako zdrajca powieszony został Szymon Kossakowski, generał, hetman wielki litewski od 1793 r.; stronnik Rosji, organizator konfederacji targowickiej na Litwie.
1809 – Wojna polsko-austriacka: zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Radzyminem.
1818 – W Krośnie spłonął ratusz wraz z mieszczącą się w nim szkołą.
1831 – Powstanie listopadowe: bój spotkaniowy straży przednich armii polskiej i rosyjskiej pod Kuflewem.
1840 – Trzęsienie ziemi o sile około 5 stopni w skali Richtera nawiedziło okolice Pienin.
1920:
    Wojna polsko-bolszewicka: rozpoczęła się wyprawa kijowska.
    Założono klub sportowy Gwiazda Bydgoszcz.
1925 – Ustanowiono Medal 3 Maja.
1943 – II wojna światowa:
    Gestapowiec Wilhelm Schuhmacher rozstrzelał na cmentarzu w Nowym Żmigrodzie na Podkarpaciu 16 kalekich Łemków, Romów i Żydów.
    Po ujawnieniu zbrodni katyńskiej zostały zerwane polsko-radzieckie stosunki dyplomatyczne.
1946 – Uruchomiono pierwsze połączenie promowe między Gdynią a szwedzkim Trelleborgiem.
1947 – Założono Robotniczą Spółdzielnię Wydawniczą „Prasa” .
1957 – W Warszawie rozpoczął obrady I Zjazd Związku Młodzieży Socjalistycznej, organizacji młodzieżowej będącej „kuźnią kadr” PZPR, podporządkowanej jej ideologicznie i politycznie.
1962 – Premiera filmu „Jutro premiera” w reżyserii Janusza Morgensterna.
1967 – Premiera komedii muzycznej "Kochajmy syrenki" w reżyserii Jana Rutkiewicza.
1981 – W klubie studenckim „Od Nowa” w Toruniu odbył się pierwszy koncert grupy Republika.
1988:
    Początek kilkumiesięcznej fali strajków, które przyczyniły się do podjęcia próby porozumienia między władzą a opozycją w ramach obrad Okrągłego Stołu.
    Premiera filmu "Cyrk odjeżdża" w reżyserii Krzysztofa Wierzbiańskiego.
1997 – Sejm uchwalił ustawę o Polskiej Akademii Nauk.
1998 – Wszedł w życie Konkordat między Polską a Stolicą Apostolską.
2005 – Otwarto Muzeum Miejskie w Tychach.

Urodzili się 25 kwietnia:

1751 – Józef Leon Łopaciński, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy żmudzki (zm. 1803)
1767 – Karol Jan Fiszer, polski major (zm. 1843)
1809 – Antoni Edward Fraenkel, polski kupiec, bankier pochodzenia żydowskiego (zm. 1883)
1810 – Teodor Teofil Matecki, polski lekarz, działacz społeczny (zm. 1886)
1818 – Marek Sokołowski, polski gitarzysta, kompozytor (zm. 1884)
1849 – Michał Mikołaj Ogiński, polski ziemianin (zm. 1902)
1882 – Stefan Dąbrowski, polski ziemianin, prawnik, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 1945)
1885 – Jan Nepomucen Chrzan, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
1886 – Teofil Bromboszcz, polski duchowny katolicki, biskup katowicki (zm. 1937)
1888 – Bohdan Jarochowski, polski dziennikarz (zm. 1936)
1890:
    Stanisław Janusz, polski polityk, poseł na Sejm RP i PRL, wiceprzewodniczący PKWN, wicepremier (zm. 1970)
    Stefania Zahorska, polska pisarka, historyk i krytyk sztuki (zm. 1961)
1895 – Tadeusz Novák, polski polityk, poseł na Sejm RP (zm. 1971)
1897 – Antoni Bartkowiak, polski podporucznik pilot (zm. 1922)
1905 – Teofil Czajkowski, polski rusznikarz, żołnierz SZP-ZWZ-AK, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 1991)
1907 – Stanisława Orska-Kowalczyk, polska aktorka (zm. 1991)
1910 – Stanisław Miszczyk, polski tancerz, choreograf (zm. 1976)
1911:
    Anna Łękawa, polska poetka i malarka ludowa (zm. 2012)
    Stella Maria Szacherska, polska historyk mediewistka (zm. 1997)
1913 – Rafael Chwoles, polski malarz, grafik pochodzenia żydowskiego (zm. 2002)
1915 – Hieronim Powiertowski, polski neurochirurg (zm. 1983)
1916 – Marek Szymański, polski kapitan saperów, żołnierz AK, dziennikarz (zm. 1996)
1917:
    Wacław Czyżewski, polski generał dywizji (zm. 2002)
    Jan Dzieńkowski, polski porucznik nawigator (zm. 1947)
1918 – Tadeusz Kokesz, polski działacz narodowy (zm. 1943)
1921 – Halina Kwiatkowska, polska aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa, artystka krakowskich teatrów – Teatru Dramatycznego i Starego Teatru
1924 – Władysław Marek Cianciara, polski księgowy, działacz niepodległościowy, żołnierz AK, działacz PTTK (zm. 1982)
1926 – Tadeusz Janczar, polski aktor, w czasie II wojny światowej członek Szarych Szeregów, żołnierz AK, a następnie 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki; wystąpił m.in. w filmach „Piątka z ulicy Barskiej”, „Pokolenie”, „Kanał”, „Eroica”, „Pożegnania”, „Chłopi”, „Hubal”, a także w serialu „Dom” (zm. 1997)
1928 – Zdzisław Pietrucha, polski generał brygady (zm. 1996)
1929 – Konrad Malicki, polski profesor weterynarii (zm. 2011)
1930:
    Halina Dobrowolska, polska aktorka (zm. 1999)
    Jerzy Grzymkowski, polski pisarz, scenarzysta filmowy (zm. 2006)
    Marek Kwiatkowski, polski historyk sztuki, muzealnik, varsavianista (zm. 2016)
1932:
    Hanna Gucwińska, polska zootechnik, polityk, poseł na Sejm RP
    Zygmunt Najdowski, polski polityk, poseł na Sejm PRL, minister kultury i sztuki (zm. 1998)
1935 – Bob Gutowski, amerykański lekkoatleta, tyczkarz pochodzenia polskiego (zm. 1960)
1936 – Krystyna Czajkowska, polska siatkarka
1938 – Jan Gross, polski duchowny luterański, ekumenista, prezes Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (zm. 2014)
1939 – Jan Krzyżanowski, polski aktor
1942 – Ewa Wiśniewska, polska aktorka, przez wiele lat związana z warszawskim Teatrem Ateneum, obecnie w zespole Teatru Narodowego; wystąpiła w filmach „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz”, „Halo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy”, „Paciorki jednego różańca”, „Dolina Issy”, „Cudzoziemka”, „Ogniem i mieczem”, „Stara baśń. Kiedy Słońce było bogiem”, a także w serialu „Doktor Ewa”
1945 – Piotr Kryk, polski duchowny greckokatolicki, egzarcha apostolski Niemiec i Skandynawii
1946:
    Barbara Marszałek, polska aktorka
    Andrzej Seweryn, polski aktor, reżyser teatralny, pedagog; występował m.in. w warszawskim Teatrze Ateneum, od 1980 r. we Francji; w 1993 r. otrzymał angaż – jako trzeci cudzoziemiec w historii teatru francuskiego – do Comedie-Francaise; od 2011 r. dyrektor naczelny Teatru Polskiego w Warszawie; wystąpił m.in. filmach „Ziemia obiecana”, „Bez znieczulenia”, „Dyrygent”, „Człowiek z żelaza”, „Pan Tadeusz”, „Ogniem i mieczem”, „Prymas. Trzy lata z tysiąca”, „Zemsta”, „Różyczka”
1948:
    Maria Kuczyńska, polska rzeźbiarka
    Krystyna Łukaszuk, polska działaczka związkowa, polityk, wojewoda podlaski
1951 – Tadeusz Rutkowski, polski sztangista
1952:
    Stanisław Budzik, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy tarnowski, arcybiskup metropolita lubelski
    Piotr Dejmek, polski aktor (zm. 2010)
    Józef Grzegorz Kurek, polski samorządowiec, burmistrz Mszczonowa
1954 – Kinga Dunin, polska publicystka, pisarka, krytyk literacki, socjolog kultury, feministka
1956:
    Jolanta Daniel, polska działaczka samorządowa, prezydent Kielc
    Marek Krawczyk, polski wydawca, działacz opozycji antykomunistycznej (zm. 2012)
1957 – Sławomir Romanowski, polski strzelec sportowy
1959:
    Andrzej Ferenc, polski aktor, lektor
    Jerzy Widzyk, polski samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP, minister transportu i gospodarki morskiej
1960 – Piotr Klugowski, polski malarz, pedagog
1961 – Jarosław Kotarski, polski tłumacz (zm. 2012)
1966:
    Mirosław Milewski, polski polityk, samorządowiec, prezydent Płocka
    Anna Radwan, polska aktorka
1967:
    Wojciech Szeląg, polski dziennikarz, prezenter telewizyjny
    Marcin Wilczek, polski dyplomata
1969:
    Wojciech Lisicki, polski muzyk, kompozytor, producent muzyczny, członek zespołów: Lost Horizon, Against the Plagues i Luciferion
    Marzena Najmowicz, polska koszykarka
    Włodzimierz Osadczy, polski historyk pochodzenia ukraińskiego
    Małgorzata Sobańska, polska lekkoatletka, maratonistka
1971 – Krzysztof Przybylski, polski piłkarz ręczny, trener
1972 – Monika Zamachowska, polska dziennikarka, prezenterka telewizyjna
1976:
    Robert Kwiatkowski, polski hokeista
    Artur Ruciński, polski śpiewak operowy (baryton)
1977 – Katarzyna Klimkiewicz, polska reżyserka i scenarzystka filmowa
1978 – Przemysław Fiugajski, polski dyrygent
1979 – Stephan Szpak-Fleet, polsko-amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy
1981:
    Monika Cabaj, polska judoczka
    Wojciech Kasperski, polski scenarzysta, producent i reżyser filmów fabularnych i dokumentalnych
    Agnieszka Turzyniecka, polska pisarka, tłumaczka
1983:
    Bogna Jóźwiak, polska szablistka
    Agnieszka Judycka, polska aktorka
    Marek Kubiszewski, polski piłkarz ręczny, bramkarz
1984:
    Gabriel Cichero, wenezuelski piłkarz pochodzenia polskiego
    Grzegorz Majkrzak, polski pisarz, poeta
1988 – Bartosz Gelner, polski aktor
1989 – Damian Zbozień, polski piłkarz
1992 – Mateusz Dziemba, polski koszykarz
1993 – Dorota Medyńska, polska siatkarka
1994 – Dominika Miłoszewska, polska koszykarka

Zmarli 25 kwietnia:

1603 – Jerzy Fryderyk Hohenzollern, margrabia Ansbach i Bayreuth, książę karniowski, opolsko-raciborski i żagański (ur. 1539)
1611 – Stanisław Romiszewski, polski duchowny katolicki, sekretarz królewski (ur. ?)
1679 – Andrzej Maksymilian Fredro, polski szlachcic, polityk, moralista, pedagog, mówca, historyk (ur. ok. 1620)
1804 – Adam Jan Malczewski, polski szlachcic, polityk (ur. 1742)
1813 – Karol Wodziński, polski szlachcic, polityk (ur. 1722)
1827 – Bartłomiej Giżycki, polski szlachcic, generał w służbie rosyjskiej (ur. 1770)
1837 – August Antoni Jakubowski, polski poeta, uczestnik powstania listopadowego (ur. ok. 1815)
1866 – Józef Bonawentura Załuski, polski generał, uczestnik powstania listopadowego, pamiętnikarz, publicysta, poeta (ur. 1787)
1873 – Jehoszua Łęczner, polski rabin chasydzki (ur. ?)
1899 – Anatol Lewicki, polski historyk, mediewista (ur. 1841)
1907 – Jerzy Buzek, polski działacz społeczny (ur. 1842)
1912 – Wacław Rolicz-Lieder, polski poeta (ur. 1866)
1917 – Teodor Kułakowski, polski działacz społeczny, urzędnik, uczestnik powstania styczniowego (ur. 1844)
1922 – Jean Finot, polsko-francuski podróżnik, dziennikarz, działacz społeczny pochodzenia żydowskiego (ur. 1856 lub 58)
1929 – Jerzy Rychłowski, polski major dyplomowany pilot-obserwator (ur. 1897)
1937:
    Michał Drzymała, polski chłop z poznańskiego, który w latach 1904–1909 prowadził z władzami pruskimi spór o pozwolenie na budowę domu (ur. 1857)
    Teodor Toeplitz, polski działacz spółdzielczy i samorządowy (ur. 1875)
1938 – Aleksander Świętochowski, polski pisarz, publicysta, aforysta, filozof i historyk, główny ideolog polskiego pozytywizmu (ur. 1849)
1944:
    Aleksander Fedorońko, polski pilot wojskowy (ur. 1918)
    Franciszek Filipski, polski polityk, samorządowiec, poseł na Sejm RP, burmistrz Skierniewic (ur. 1893)
    Józef Marczewski, polski lekarz, samorządowiec, prezydent Częstochowy (ur. 1870)
1945:
    Maksymilian Linda, polski generał (ur. 1860)
    Jan Smoła, polski polityk, poseł na Sejm RP (ur. 1889)
1951:
    Jerzy Fitelberg, polsko-amerykański kompozytor (ur. 1903)
    Zdzisław Wierzbicki, polski polityk, senator RP (ur. ok. 1891)
1961 – Teofil Bargieł, polski górnik, działacz komunistyczny (ur. 1895)
1964 – Stefan Derkowski, polski architekt (ur. 1899)
1968 – Tadeusz Bocheński, polski spiker radiowy, konferansjer (ur. 1900)
1972 – Stanisław Rzecki, polski rzeźbiarz, malarz, grafik, scenograf (ur. 1888)
1975:
    Franciszek Lubelski, polski aktor (ur. 1903)
    Jerzy Zdziechowski, polski ekonomista, polityk, minister skarbu (ur. 1880)
1991:
    Adam Dziurzyński, polski pilot szybowcowy (ur. 1902)
    Karolina Lubieńska, polska aktorka (ur. 1905)
1999 – Ludwik René, polski reżyser teatralny i telewizyjny (ur. 1914)
2002:
    Stefan Bagiński, polski operator filmowy, dokumentalista, porucznik AK (ur. 1910)
    Jarosław Śmigielski, polski koszykarz (ur. 1914)
2004:
    Jerzy Cieślak, polski lekarz, polityk, senator RP (ur. 1941)
    Zenon Jaruga, polski piosenkarz (ur. 1912)
    Zofia Raciborska, polska aktorka (ur. 1924)
2005 – Kazimierz Tomaszewski, polski generał dywizji (ur. 1935)
2006 – Jerzy Komorowski, polski instruktor harcerski (ur. 1935)
2007:
    Barbara Blida, polska polityk, minister gospodarki przestrzennej i budownictwa, poseł na Sejm RP (ur. 1949)
    Józef Konieczny, polski aktor (ur. 1932)
2009:
    Krzysztof Nowak-Tyszowiecki, polski reżyser i scenarzysta filmowy (ur. 1940)
    Piotr Słonimski (syn), polsko-francuski genetyk (ur. 1922)
    Jadwiga Żylińska, polska pisarka, eseistka (ur. 1910)
2010 – Ludwik Martel, polski porucznik pilot (ur. 1919)
2011 – Ryszard Nawrocki, polski aktor (ur. 1940)
2012:
    Marek Krawczyk, polski wydawca, działacz opozycji antykomunistycznej (ur. 1956)
    Jerzy Reuter, polski pisarz, autor słuchowisk radiowych (ur. 1956)
    Jan Bernard Szlaga, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy chełmiński i biskup pelpliński (ur. 1940)
    Wanda Wolska-Conus, polsko-francuska historyk, bizantynolog, filolog (ur. 1919)
2015 – Alfred Schreyer, polski skrzypek, śpiewak, działacz społeczno-kulturalny (ur. 1922)
2016:
    Marek Górski, polski piosenkarz, kompozytor (ur. 1959)
    Maria Lewicka, polska historyk sztuki, varsavianistka (ur. 1924)
2017 – Zdzisław Pietrasik, polski krytyk filmowy i teatralny, dziennikarz, publicysta (ur. 1947)
2018 – Henryk Prajs, polski działacz społeczny i kombatancki (ur. 1916)
2019 – Ryszard Żuchowski, polski generał brygady (ur. 1944)