<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 25 listopada:

1202 – Został zawarty układ pomiędzy Henrykiem I Brodatym a Mieszkiem I Plątonogim, na mocy którego Henryk wykupił za 1000 grzywien część z zagarniętej mu uprzednio przez Mieszka ziemi otmuchowskiej oraz poparł starania stryja o pryncypat i krakowską dzielnicę senioralną.
1263 – Po raz pierwszy wzmiankowano Wrzeszcz, stanowiący obecnie część Gdańska.
1411 – Po zwycięskiej wielkiej wojnie z zakonem krzyżackim król Władysław II Jagiełło wyruszył pieszo w otoczeniu wyższego duchowieństwa i rycerstwa z Niepołomic do Krakowa w orszaku, na którego czele niesiono zdobyte pod Grunwaldem chorągwie krzyżackie, które zawieszono wokół grobu św. Stanisława na ścianach nawy głównej katedry wawelskiej.
1764 – W kolegiacie św. Jana w Warszawie został koronowany ostatni król Polski Stanisław August Poniatowski.
1795 – Stanisław August Poniatowski abdykował na rzecz Rosji.
1806 – Cofający się przed wojskami napoleońskimi Rosjanie i Prusacy zniszczyli Most Ponińskiego w Warszawie.
1862 – Zainaugurowała działalność Szkoła Główna Warszawska. Inauguracyjną mowę rektorską wygłosił Józef Mianowski.
1863 – Powstanie styczniowe: zwycięstwo powstańców w bitwie pod Opatowem.
1896 – Otwarto pierwszy odcinek Wschodniogalicyjskich Kolei Lokalnych (Tarnopol-Kopyczyńce).
1910 – Powstało Towarzystwo Miłośników Rozwoju Fizycznego w Widzewie (obecnie Klub Sportowy Widzew Łódź).
1914:
    I wojna światowa: taktycznym zwycięstwem wojsk austro-węgierskich nad rosyjskimi zakończyła się bitwa pod Krakowem (16-25 listopada).
    W Warszawie powołano Komitet Narodowy Polski.
1922 – Założono klub sportowy Unia Tczew.
1929 – Powołano Instytut Ekspertyz Sądowych z siedzibą w Warszawie (od 1945 roku w Krakowie).
1937 – Podniesiono banderę na niszczycielu ORP „Błyskawica”.
1939 – W Wilnie ukazało się pierwsze wydanie Gazety Codziennej.
1944 – Przewodniczący Krajowej Rady Narodowej Bolesław Bierut zatwierdził statut oficerów polityczno-wychowawczych w Wojsku Polskim.
1945:
    Otwarto Cmentarz Powstańców Warszawy.
    Ukazało się pierwsze wydanie katolickiego tygodnika społecznego Dziś i Jutro.
1952 – Powstała Grupa Beskidzka Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.
1956 – Ukazało się pierwsze wydanie tygodnika Kronika Beskidzka.
1960 – Premiera filmu przygodowego Szatan z siódmej klasy w reżyserii Marii Kaniewskiej na podstawie powieści autorstwa Kornela Makuszyńskiego.
1967 – W Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się premiera Dziadów Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka; zdjęcie tego przedstawienia przez władze PRL stało się początkiem tzw. wydarzeń marcowych, czyli kryzysu politycznego związanego z falą studenckich protestów oraz walką polityczną wewnątrz PZPR, rozgrywaną w atmosferze antysemickiej i antyinteligenckiej propagandy.
1976 – Telewizja Polska wyemitowała premierowy odcinek serialu kryminalnego 07 zgłoś się w reżyserii Krzysztofa Szmagiera.
1978 – Zainaugurowała działalność Filharmonia Sudecka w Wałbrzychu.
1984 – W Zielonej Górze został założony Kabaret Potem.
1990 – Odbyła się I tura wyborów prezydenckich. Do II tury przeszli: Lech Wałęsa i Stanisław Tymiński.
1991 – Odbyły się inauguracyjne posiedzenia Sejmu RP I kadencji i Senatu RP II kadencji.
2005 – Minister obrony narodowej Radosław Sikorski ogłosił ujawnienie archiwaliów Układu Warszawskiego.
2008 – Na wniosek śledczych z Instytutu Pamięci Narodowej w krypcie katedry wawelskiej dokonano ekshumacji zwłok gen. broni Władysława Sikorskiego.
2010 – Na antenie Polsatu wyemitowano ostatni (1554.) odcinek serialu Samo życie.

Urodzili się 25 listopada:

1613 – Wawrzyniec Rast, polski duchowny luterański, pedagog (zm. 1676)
1728 – Jędrzej Kitowicz, polski duchowny katolicki, historyk, pamiętnikarz (zm. 1804)
1735 – Grzegorz Piramowicz, polski , jezuita, pedagog, sekretarz Komisji Edukacji Narodowej i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, autor wielu publikacji dotyczących oświaty (zm. 1801)
1777 – Andrzej Ruttié, polski generał, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1853)
1803 – Szymon Fabian, polski farmaceuta, filantrop (zm. 1885)
1808:
    Wojciech Darasz, polski działacz niepodległościowy, publicysta, uczestnik powstania listopadowego, emigrant (zm. 1852)
    Lucjan Plater, polski podporucznik, uczestnik powstania listopadowego, emigrant (zm. 1857)
1821 – Albert Żamett, polski malarz, rysownik (zm. 1876)
1839 – Stanisław Duniecki, polski kompozytor (zm. 1870)
1855 – Jan Konrad Roszkowski, polski generał dywizji, prawnik (zm. 1926)
1857 – Piotr Koreywo, polski generał dywizji, prawnik (zm. 1923)
1860 – Stanisław Niezabitowski, polski ziemianin, polityk (zm. 1941)
1869 – Maria Katarzyna Gieysztor, polska nauczycielka, działaczka społeczna (zm. 1948)
1870 – Maksymilian Biro, polski neurolog pochodzenia żydowskiego (zm. 1941/42)
1875 – Adam Jaroszewski, polski pułkownik piechoty (zm. 1920)
1878 – Gustaw Simon, polski ekonomista, polityk, kierownik resortu pracy i polityki społecznej (zm. 1941)
1884 – Stefan Kołomłocki, polski malarz, ilustrator, pisarz, działacz harcerski (zm. 1931)
1885 – Stanisław Kielak, polski polityk, wicemarszałek Sejmu (zm. 1940)
1890 – Włodzimierz Pfeiffer, polski księgarz, bibliofil, esperantysta, fotograf, krajoznawca (zm. 1941)
1891 – Salomon Jonkler, polski architekt pochodzenia żydowskiego (zm. 1943)
1892:
    Ireneusz Branowski, polski major piechoty (zm. 1936)
    Wiktor Szandorowski, polski pułkownik lotnictwa, pływak (zm. 1948)
    Wacław Szymański, polski rolnik, działacz społeczny, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 1975)
1899 – Tadeusz Białoszczyński, polski aktor, wystąpił m.in. w filmach "Kościuszko pod Racławicami", "Krzyżacy", "Panny z Wilka", "Ziemia obiecana" oraz w serialu "Stawka większa niż życie" (zm. 1979)
1900 – Stefan Gołębiowski, polski pisarz (zm. 1991)
1902:
    Marian Minor, polski polityk, prezydent Łodzi (zm. 1973)
    Izydor Redler, polski piłkarz (zm. 1981)
1904:
    Lillian Copeland, amerykańska lekkoatletka, kulomiotka, oszczepniczka i dyskobolka pochodzenia polsko-żydowskiego (zm. 1964)
    Helena Grossówna, polska aktorka, tancerka (zm. 1994)
1907:
    Stanisław Borczyk, polski polityk emigracyjny (zm. 1997)
    Witold Wypijewski, polski piłkarz, trener (zm. 1981)
1909 – Maria Bogda, polska aktorka (zm. 1981)
1913 – Tadeusz Wacław Nowacki, polski pedagog (zm. 2011)
1915 – Anna Kłodzińska, polska dziennikarka, pisarka (zm. 2008)
1919:
    Mikołaj Krupski, polski generał brygady MO (zm. 2018)
    Józef Wanat, polski inżynier mechanik, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1991)
1920:
    Karolina Borchardt, polska aktorka (zm. 2011)
    Józef Niweliński, polski biolog, farmaceuta (zm. 2010)
1922 – Elwira Brodowicz-Turska, polska aktorka, reżyserka teatralna (zm. 2016)
1923:
    Henryk Lesiński, polski historyk, profesor nauk humanistycznych, archiwista (zm. 1994)
    Aleksandra Olędzka-Frybesowa, polska poetka, eseistka, tłumaczka (zm. 2012)
1925:
    Henryk Jagodziński, polski wioślarz (zm. 2002)
    Jadwiga Zajiček, polska montażystka filmowa
1928 – Stanisław Szczuka, polski adwokat, działacz opozycji antykomunistycznej (zm. 2011)
1929:
    Eugeniusz Gąsior, polski biochemik, biolog molekularny (zm. 1993)
    Włodzimierz Wesołowski, polski socjolog
1931 – Jan Rutkiewicz, polski reżyser i kostiumograf filmowy (zm. 2016)
1933:
    Andrzej Kalinin, polski pisarz, publicysta
    Katarzyna Morawska, polska muzykolog (zm. 2020)
1935 – Stefan Marody, polski dziennikarz (zm. 2005)
1936 – Anna Wojtaszek-Pazera-Bocson, polska lekkoatletka, oszczepniczka
1937 – Roman Landowski, polski poeta, prozaik, publicysta, regionalista kociewski (zm. 2007)
1938 – Stefan Pacek, polski felietonista, autor aforyzmów
1948:
    Renata Kretówna, polska aktorka
    Małgorzata Niezabitowska, polska dziennikarka, rzeczniczka prasowa rządu
1950 – Andrzej Raj, polski przedsiębiorca, polityk, poseł na Sejm RP
1951 – Janusz Sztyber, polski wokalista, aktor, lektor, tłumacz
1952:
    Stanisław Krupowicz, polski kompozytor
    Krystyna Slany, polska socjolog
    Mieczysław Stachowiak, polski generał broni
1954 – Władysław Frasyniuk, polski działacz opozycji antykomunistycznej, polityk, przedsiębiorca; członek MKZ NSZZ "S", przewodniczący Zarządu Regionu Dolny Śląsk (1981), członek Krajowej Komisji Porozumiewawczej, a następnie Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "S"; w czasie stanu wojennego w TKK, aresztowany i więziony przez władze komunistyczne; od 1986 r. w Tymczasowej Radzie NSZZ "S"; od 1987 r. w Krajowej Komisji Wykonawczej; uczestnik Okrągłego Stołu; współzałożyciel ROAD (1990); wiceprzewodniczący UD (1991-1994); przewodniczący UD (2002-2005); przewodniczący PD (2005-2006), poseł na Sejm (1991-2001)
1956 – Andrzej Maroszek, polski żużlowiec, trener
1957 – Leszek Cichoński, polski gitarzysta, wokalista bluesowy, kompozytor, aranżer
1958 – Adam Kruszewski, polski śpiewak operowy (baryton)
1960 – Juliusz Erazm Bolek, polski prozaik, poeta, felietonista
1961 – Arkadiusz Czech, polski nauczyciel, samorządowiec, burmistrz Tarnowskich Gór
1962 – Elżbieta Zakrzewska, polska działaczka samorządowa, polityk, poseł na Sejm RP, burmistrz Kowar
1963:
    Konrad Krajewski, polski duchowny katolicki, jałmużnik papieski, kardynał
    Sławomir Skwarek, polski nauczyciel, samorządowiec, polityk, wójt gminy Adamów, poseł na Sejm RP
1964 – Joanna Kurowska, polska aktorka
1965 – Lucyna Podhalicz, polska menedżer, urzędniczka samorządowa, polityk, wicewojewoda podkarpacki
1966 – Elżbieta Łukacijewska, polska polityk, poseł na Sejm RP i eurodeputowana
1969 – Katarzyna Śmiechowicz, polska aktorka, modelka
1970:
    Bożena Bogucka, polska lekkoatletka, wieloboistka
    John Godson, nigeryjsko-polski nauczyciel akademicki, pastor ewangelikalny, samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
    Katarzyna Kownacka, polska aktorka, pieśniarka, animatorka kultury
    Izabela Kuna, polska aktorka
1972 – Mateusz Torbus, polski fotograf
1975:
    Agata Diduszko-Zyglewska, polska dziennikarka, publicystka, działaczka społeczna i samorządowa
    Piotr Kupczak, polski poeta
1976 – Renata Zomerska, polska lekkoatletka, płotkarka
1977 – Liliana Jopek, polska lekkoatletka, biegaczka długodystansowa
1978 – Joanna Dworaczyk, polska piłkarka ręczna
1979:
    Kamila Frątczak, polska siatkarka
    Joanna Kuligowska, polska siatkarka
1983:
    Patryk Janik, polski judoka
    Leszek Rajski, polski florecista
1985:
    Izabela Godzińska, polska piłkarka, bramkarka
    Anna Mrozińska, polska gimnastyczka
1989 – Kasia Popowska, polska piosenkarka, autorka tekstów, kompozytorka
1998:
    Jakub Kobel, polski koszykarz
    Maria Stenzel, polska siatkarka
2001 – Kamila Karpiel, polska skoczkini narciarska

Zmarli 25 listopada:

1747 – Tekla Róża Radziwiłłówna, polska i litewska księżna (ur. 1703)
1795 – Jan Chrystian Kamsetzer, polski architekt, dekorator wnętrz pochodzenia niemieckiego, działający od 1773 r. na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego; współautor projektu przebudowy Zamku Królewskiego w Warszawie i pałacu w Łazienkach Królewskich (ur. 1753)
1812 – Adam Potocki, polski ziemianin, pułkownik (ur. 1776)
1816 – Izabela Lubomirska, polska mecenaska i kolekcjonerka sztuki (ur. 1736)
1824 – Kazimierz Raczyński, polski generał, polityk, uczestnik konfederacji targowickiej, agent rosyjski (ur. 1739)
1866 – Fryderyk Skarbek, polski hrabia, ekonomista, prozaik, dramaturg (ur. 1792)
1879 – Aleksander Wejnert, polski historyk, varsavianista pochodzenia czeskiego (ur. 1809)
1882 – Ignacy Guniewicz, polski pianista, dyrygent, kompozytor, pedagog (ur. 1832)
1889 – Alojzy Żółkowski (syn), polski aktor (ur. 1814)
1891 – Władysław Boberski, polski botanik, pedagog (ur. 1846)
1898 – Aleksandra Rakiewicz, polska aktorka (ur. 1836-40)
1909:
    Marceli Czartoryski, polski ziemianin, kolekcjoner (ur. 1841)
    Cyprian Godebski, polski rzeźbiarz, autor pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie (ur. 1835)
1920 – Leon Bernacik, polski podpułkownik piechoty (ur. ?)
1922 – Alfred Kamienobrodzki, polski architekt, malarz akwarelista (ur. 1844)
1923 – Witold Nowodworski (ojciec), polski historyk (ur. 1861)
1924 – Julian Cybulski, polski architekt (ur. 1859)
1925 – Jan Panieński, polski malarz, pedagog (ur. 1900)
1927 – Edward Kleinadel, polski tenisista (ur. 1896)
1928 – Marceli Misiński, polski prawnik, polityk (ur. ok. 1857)
1935 – Piotr Choynowski, polski pisarz, tłumacz (ur. 1885)
1939:
    Józef Piotr Brzeziński, polski biolog, ogrodnik (ur. 1862)
    Teodor Furgalski, polski pułkownik dyplomowany piechoty (ur. 1893)
1941 – Stefan Janusz Bratkowski, polski wojskowy, dyplomata (ur. 1890)
1959 – Julian Makowski, polski prawnik, dyplomata (ur. 1875)
1961 – Stanisław Bukraba, polski major kawalerii (ur. 1895/96)
1966 – Adam Skoczylas, polski taternik, alpinista, himalaista, pisarz (ur. 1929)
1972 – Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz, polski kapitan żeglugi wielkiej (ur. 1890)
1979 – Krzysztof Dąbrowski, polski archeolog (ur. 1931)
1980 – Aleksander Mościcki, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy łomżyński (ur. 1898)
1981:
    Kazimierz Glabisz, polski generał brygady, działacz sportowy (ur. 1893)
    Witold Wypijewski, polski piłkarz (ur. 1907)
1984 – Karol Latowicz, polski aktor pochodzenia żydowskiego (ur. 1923)
1986 – Grzegorz Sołogub, polski kapitan pilot, as myśliwski (ur. 1918)
1988 – Antoni Wakulicz, polski matematyk (ur. 1902)
1989 – Andrzej Turowicz, polski benedyktyn, matematyk (ur. 1904)
1992 – Karol Teutsch, polski skrzypek, dyrygent (ur. 1921)
1993 – Roman Durniok, polski piłkarz, trener (ur. 1928)
1997:
    Jehoszua Piasek, polski dziennikarz pochodzenia żydowskiego (ur. 1919)
    Stanisław Szpineter, polski malarz, pedagog (ur. 1906)
2000 – Zdzisław Nowak. polski hokeista (ur. 1928)
2001:
    Eustachy Kossakowski, polski fotografik (ur. 1925)
    Tadeusz Polak, polski konserwator zabytków (ur. 1927)
2003 – Stefan Grzybowski, polski prawnik (ur. 1902)
2005 – Zbigniew Kryda, polski fotografik (ur. 1930)
2008:
    Henryk Kot, polski malarz, grafik (ur. 1927)
    Bolesław Przeniosło-Werowski, polski aktor (ur. 1929)
2011 – Lucjan Tyszecki, polski trener i sędzia siatkarski (ur. 1924)
2012:
    Halina Głuszkówna, polska aktorka (ur. 1923)
    Zdzisław Jarmużek, polski psychiatra, polityk, senator RP (ur. 1934)
2014 – Krzysztof Urbanowicz, polski piłkarz (ur. 1958)
2017 – Zofia Ostrihanska, polska prawnik, kryminolog (ur. 1926)
2018:
    Jarosław Kaczmarczyk, polski karateka kyokushin (ur. 1957)
    Zbigniew Korpolewski, polski prawnik, aktor, artysta estradowy (ur. 1934)
    Łukasz Kwiatkowski, polski kolarz torowy (ur. 1982)