<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 27 maja:

1462 – Podczas zjazdu w Głogowie król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk i król Czech Jerzy z Podiebradów podpisali sojusz skierowany oficjalnie przeciw Imperium Osmańskiemu, a faktycznie przeciw atakom papieża Piusa II na Polskę (za wojnę z zakonem krzyżackim) i Czechy, których monarcha uważany był za króla husyckiego.
1643 – Wojewoda malborski Jakub Weiher założył Wejherowo.
1727 – Otwarto dla publiczności Ogród Saski w Warszawie.
1789 – Francuz Jean-Pierre Blanchard odbył na trasie Wrocław-Marcinowo koło Trzebnicy drugi nad terytorium dzisiejszej Polski załogowy lot balonem (17 dni po swym pierwszym locie nad Warszawą).
1794 – Insurekcja kościuszkowska: porażka powstańców w bitwie pod Lipniszkami.
1807 – IV koalicja antyfrancuska: wojska napoleońskie wkroczyły do Gdańska.
1809 – Wojna polsko-austriacka: wojska polskie zajęły Lwów.
1819 – Pożar Gniezna.
1894 – Uruchomiono pierwszą linię tramwaju parowego na Górnym Śląsku.
1904 – Cesarz Niemiec Wilhelm II Hohenzollern dokonał otwarcia Kanału Kaszubskiego w Gdańsku.
1909 – Założono jeden z pierwszych polskich klubów piłkarskich Ostrovia 1909 Ostrów Wielkopolski.
1911 – Poświęcono kościół św. Jadwigi w Gliwicach.
1919 – Na zjeździe w Poznaniu utworzono Zjednoczenie Włościan, pierwszą partię ludową w Wielkopolsce.
1929 – Koło Łowicza Eugeniusz Bodo doprowadził do wypadku swojego Chevroleta, którym podróżował wraz z kolegami z kabaretu „Morskie Oko”, w wyniku czego śmierć na miejscu poniósł aktor Witold Roland.
1931 – Aleksander Prystor został premierem RP.
1943 – (lub 26 maja) 126 Polaków zostało zamordowanych przez grupę ukraińskich nacjonalistów we wsi Niemilia na Wołyniu.
1947 – Na dworcu w Lesznie doszło do strzelaniny między żołnierzami polskimi i radzieckimi, w której zginęło trzech Rosjan.
1960 – Na antenie Programu I Polskiego Radia wyemitowano premierowy odcinek powieści radiowej W Jezioranach.
1961 – Odkryto skarb ze Skrwilna.
1981 – Film „Człowiek z żelaza” w reżyserii Andrzeja Wajdy zdobył główną nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes.
1983 – Otwarto dla publiczności statek-muzeum „Dar Pomorza”.
1987 – W Warszawie przed kościołem ss. Wizytek odsłonięto pomnik kardynała Stefana Wyszyńskiego.
1989:
Na przełęczy Lho-La pod Everestem (8850 m) w lawinie zginęli polscy himalaiści: Zygmunt Andrzej Heinrich, Wacław Otręba, Mirosław Dąsal i Mirosław Gardzielewski, następnego dnia w wyniku odniesionych obrażeń zmarł Eugeniusz Chrobak.
Na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie wystąpił Stevie Wonder.
1990 – Odbyły się pierwsze w powojennej Polsce wolne wybory samorządowe.
1994 – Polska premiera filmu "Trzy kolory". Czerwony w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.
2004 – W Warszawie otwarto Centrum Olimpijskie.
2011 – Do Warszawy z dwudniową wizytą przybył prezydent USA Barack Obama.
2015 – Sevilla FC pokonała FK Dnipro 3:2 w rozegranym na Stadionie Narodowym w Warszawie meczu finałowym Ligi Europy UEFA.

Urodzili się 27 maja:

1733 – Jan Chrystian Bockshammer, polski pastor ewangelicki, pisarz, nauczyciel (zm. 1804)
1781 – Feliks Bentkowski, polski historyk literatury, bibliograf, językoznawca, archiwista (zm. 1852)
1782 – Antoni Jan Ostrowski, polski szlachcic, generał, polityk, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1845)
1784 – Leon Borowski, polski filolog, krytyk literacki (zm. 1846)
1797 – Gustaw Małachowski, polski polityk, poseł na Sejm Królestwa Polskiego (zm. 1835)
1838 – Edmund Dzierżyński, polski szlachcic, ziemianin, nauczyciel, ojciec Feliksa (zm. 1882)
1839 – Lucjan Malinowski, polski językoznawca, folklorysta, podróżnik (zm. 1898)
1848 – Władysław Olechnowicz, polski lekarz psychiatra, antropolog, etnograf, archeolog (zm. 1918)
1850 – Stanisław Tomkowicz, polski historyk sztuki, konserwator zabytków, dziennikarz (zm. 1933)
1862 – Feliksa Kozłowska, polska zakonnica, założycielka mariawityzmu (zm. 1921)
1864:
    Leopold Caro, polski ekonomista, adwokat (zm. 1939)
    Władysław Idzikowski, polski księgarz, wydawca (zm. 1944)
1866 – Jan Zarański, polski prawnik, inżynier górnictwa (zm. 1940)
1868 – Feliks Władysław Starczewski, polski kompozytor, pianista, muzykolog (zm. 1945)
1876:
    Jan Kucharzewski, polski historyk, prawnik, polityk, w latach 1917–1918 premier rządu Rady Regencyjne (zm. 1952)
    Ferdynand Ossendowski, polski pisarz, publicysta, podróżnik, badacz (zm. 1945)
1885 – Zbigniew Pronaszko, polski malarz, rzeźbiarz, scenograf (zm. 1958)
1886 – Kazimierz Konarski, polski archiwista, pisarz, historyk (zm. 1972)
1887 – Kazimierz Fajans, amerykański fizykochemik pochodzenia polskiego (zm. 1975)
1890 – Czesław Skawiński, polski malarz (zm. 1974)
1895 – Karol Ziemski, „Wachnowski”, generał WP, oficer Komendy Głównej AK; w czasie Powstania Warszawskiego dowódca Grupy „Północ”, broniącej Starego Miasta (zm. 1974)
1901 – Jerzy Kahané, polski duchowny luterański, redaktor prasy kościelnej (zm. 1941)
1903:
    Jan Jaroszewicz, polski duchowny katolicki, biskup kielecki (zm. 1980)
    Władysław Kozłowski, polski pisarz (zm. 1992)
1904 – Antoni Żochowski, polski podporucznik (zm. 1940)
1905 – Henryk Teleżyński, polski botanik (zm. 1989)
1909 – Sasza Blonder, polski malarz pochodzenia żydowskiego (zm. 1949)
1910 – Roman Reinfuss, polski etnograf (zm. 1998)
1911 – Maria Kaniewska, polska aktorka, reżyserka i scenarzystka filmowa (zm. 2005)
1912 – Michał Busłowicz, polski porucznik, cichociemny, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 1944)
1914:
    Bohdan Arct, polski kapitan pilot, pilot myśliwski; w czasie II wojny światowej w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii, m.in. dowódca eskadry „B” w Dywizjonie 303; autor wielu publikacji historycznych i wspomnień (zm. 1973)
    Bogusław Leśnodorski, polski prawnik, historyk prawa (zm. 1985)
1919 – Andrzej Nowicki, polski filozof, religioznawca, dyplomata (zm. 2011)
1920 – Jan Stamieszkin, polski generał brygady (zm. 1971)
1921 – Czesław Madajczyk, polski historyk (zm. 2008)
1923 – Zbigniew Florczak, polski pisarz, tłumacz, krytyk sztuki (zm. 2005)
1924 – Mieczysław Bień, polski generał (zm. 2008)
1927 – Zofia Bartoszewska, polska filolog, redaktor, uczestniczka powstania warszawskiego, działaczka opozycji antykomunistycznej (zm. 2017)
1928 – Zdzisław Trojanowski, polski hokeista, trener i działacz hokejowy (zm. 2006)
1929 – Czesław Erber, polski bibliolog (zm. 2016)
1930 – Benon Miśkiewicz, polski historyk, polityk, minister nauki i szkolnictwa wyższego (zm. 2008)
1931 – Janusz Kubicki, polski aktor (zm. 2014)
1932 – Jerzy Goliński, polski polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 2001)
1933 – Jerzy Nasierowski, polski aktor, pisarz
1934:
    Krystyna Grodzińska, polska botanik, ekolog
    Zbigniew Jabłonowski, polski biolog, parazytolog, działacz polonijny (zm. 2008)
1935 – Stefan Starczewski, polski socjolog, działacz opozycji demokratycznej, jeden z twórców i działacz Komitetu Helsińskiego w Polsce (1982); uczestnik obrad okrągłego stołu; wieloletni dyrektor Fundacji Kultury (zm. 2014)
1936 – Adam Michel, polski piłkarz (zm. 1990)
1937 – Franciszek Grucza, polski językoznawca
1938 – Halina Nowina Konopka, polska architekt, polityk, poseł na Sejm RP
1940 – Hubert Kostka, polski piłkarz, bramkarz, trener
1942:
    Władysław Grodecki, polski geodeta, podróżnik, przewodnik (zm. 2018)
    Andrzej Zoll, prawnik, sędzia, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; prezes Trybunału Konstytucyjnego (1993–1997); w latach 2000–2006 Rzecznik Praw Obywatelskich
1943 – Izabella Nawe-Spychalska, polska śpiewaczka operowa (sopran koloraturowy) (zm. 2018)
1944 – Wiesław Sokołowski, polski poeta
1946:
    Zbigniew Jaremko, polski saksofonista jazzowy, kompozytor
    Jan Żukowski, polski polityk, samorządowiec, poseł na Sejm RP, wójt gminy Żórawina
1948:
    Wiesław Kubicki, polski samorządowiec, wójt gminy Zarzecze
    Ewa Lejczak, polska aktorka (zm. 2009)
1949 – Piotr Nowina-Konopka, polski ekonomista, polityk, poseł na Sejm RP, działacz społeczny, dyplomata
1950 – Jan Grabowski, polski żużlowiec, trener (zm. 2017)
1951:
    Danuta Hocheker, polska brydżystka
    Tomasz Rodowicz, polski historyk filozofii, muzyk, aktor, reżyser teatralny
1952 – Halina Chrobak, polska aktorka
1953 – Stanisław Ożóg, polski geodeta, samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
1954:
    Bartłomiej Szrajber, polski urzędnik samorządowy, polityk, poseł na Sejm RP
    Grzegorz Tomczak, polski poeta, pieśniarz
1955 – Magdalena Wołłejko, polska aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Chłopi”, „Akcja pod Arsenałem”, „Pensja pani Latter” i „Kobieta w kapeluszu”
1956 – Tadeusz Paradowicz, polski aktor, lektor, reżyser i scenarzysta filmowy (zm. 2012)
1957 – Magdalena Kuta, polska aktorka
1958:
    Roman Graczyk, polski dziennikarz, publicysta
    Wojciech Kozak, polski samorządowiec, wicemarszałek województwa małopolskiego
    Justyn Węglorz, polski koszykarz
1959 – Cezary Wodziński, polski filozof, znawca myśli Martina Heideggera, tłumacz i eseista; wykładowca m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego (zm. 2016)
1960 – Bogdan Precz, polski akordeonista, kompozytor (zm. 1996)
1961 – Maria Bartczak, polska dziennikarka (zm. 2017)
1963 – Andrzej Kretek, polski piłkarz, bramkarz, trener
1966:
    Adam Bajerski, polski operator filmowy
    Ludwik Czapka, polski hokeista
1967 – Arkadiusz Okroj, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy pelpliński
1970 – Marcin Miller, polski wokalista, lider zespołu Boys
1971 – Robert Sawina, polski żużlowiec, działacz sportowy
1973 – Jacek Kochanowski, polski socjolog, filozof
1974:
    Krzysztof Matyjaszczyk, polski polityk, poseł na Sejm RP, samorządowiec, prezydent Częstochowy
    Grzegorz Rempała, polski żużlowiec
1975 – Marek Widuch, polski polityk, poseł na Sejm RP, eurodeputowany
1978:
    Sławomir Kalinowski, polski ekonomista, wykładowca akademicki
    Joanna Koroniewska-Dowbor, polska aktorka
1979:
    Ania Brachaczek, polska wokalistka, muzyk, autorka tekstów, kompozytorka, członkini zespołu BiFF
    Anna Moskwa, polska polityk, podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej
    Monika Tyburska, polska kolarka szosowa i torowa
1983 – Malina Prześluga, polska pisarka
1984:
    Konrad Berkowicz, polski informatyk, polityk, poseł na Sejm RP
    Janusz Kołodziej, polski żużlowiec
1985:
    Szczepan Kończal, polski pianista
    Izabela Prudzienica, polska piłkarka ręczna, bramkarka
1986 – Aleksandra Jawor, polska lekkoatletka, biegaczka długodystansowa
1987 – Grzegorz Hyży, polski piosenkarz
1991:
    Rafał Rosolski, polski kajakarz
    Filip Starzyński, polski piłkarz

Zmarli 27 maja:

1425 – Jakub z Korzkwi, polski duchowny katolicki, biskup płocki (ur. ok. 1350)
1602 – Jan Brant, polski jezuita, teolog, kompozytor (ur. ok. 1554)
1606 – Wojciech Bobola, polski szlachcic (ur. 1561)
1638 – Jan Wężyk, polski duchowny katolicki, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski (ur. 1575)
1650 – Stanisław Naruszewicz, polski szlachcic, polityk (ur. ?)
1755 – Stanisław Jagniński, polski szlachcic, wojskowy, polityk (ur. ?)
1800 – Zygmunt Bogacz, polski hutnik (ur. 1758)
1818 – Ignacy Stadnicki, polski ziemianin, sędzia ziemski, polityk (ur. 1744)
1849:
    Wincenty Kasprzycki, polski malarz, litograf (ur. 1802)
    Aleksander Wertheim, polski bankier pochodzenia żydowskego (ur. 1787)
1881 – Maciej Hirschler, polski duchowny katolicki, biskup przemyski (ur. 1807)
1900 – Edmund Dylewski, polski prawnik (ur. 1859)
1906 – Juliusz Żórawski, polski ziemianin, rolnik (ur. 1833)
1914 – Stanisław Bryniarski, polski malarz, restaurator obrazów (ur. 1829)
1919 – Awit Szubert, polski fotograf (ur. 1837)
1920 – Bogusław Szul-Skjöldkrona, polski major, poeta (ur. 1895)
1929 – Witold Roland, polski aktor (ur. 1898)
1930 – Stanisław Ciszewski, polski etnograf (ur. 1865)
1934 – Stefan Brykczyński, polski pisarz, technolog, uczestnik powstania styczniowego (ur. 1847)
1940:
    Władysław Biały, polski duchowny katolicki (ur. 1882)
    Bolesław Roja, polski generał dywizji, polityk, poseł na Sejm RP (ur. 1876)
1942:
    Dobiesław Doborzyński, polski fizyk (ur. 1904)
    Ludwik Puget, polski rzeźbiarz, malarz, historyk sztuki (ur. 1877)
1943 – Mieczysław Kotarbiński, polski malarz, grafik (ur. 1890)
1949 – Szczepan Jeleński, polski inżynier, pisarz (ur. 1881)
1952 – Feliks Gwiżdż, polski legionista, kapitan rezerwy, dziennikarz, prozaik, poeta, tłumacz, polityk, poseł na Sejm i senator RP (ur. 1885)
1971 – Aleksander Król, polski inżynier architekt, konserwator zabytków, historyk architektury (ur. 1890)
1972 – Kazimierz Makarczyk, polski szachista, trener (ur. 1901)
1980 – Wincenty Faber, polski poeta, autor tekstów piosenek (ur. 1936)
1981 – Jan Styczyński, polski fotografik (ur. 1917)
1982 – Jan Kwapisz, polski reżyser teatralny, pedagog (ur. 1932)
1983 – Józef Lejtes, polski reżyser i scenarzysta filmowy pochodzenia żydowskiego, jeden najważniejszych twórców polskiego kina w okresie międzywojennym; autor m.in. filmów „Barbara Radziwiłłówna”, „Dziewczęta z Nowolipek” i „Granica” (ur. 1901)
1988 – Mirosław Azembski, polski reportażysta, dziennikarz, publicysta (ur. 1923)
1989:
    Mirosław Dąsal, polski alpinista, himalaista, publicysta (ur. 1952)
    Zygmunt Andrzej Heinrich, polski taternik, himalaista (ur. 1937)
1991 – Paweł Kaleta, polski kompozytor, działacz społeczny (ur. 1912)
1993:
    Stanisław Gierszewski, polski historyk (ur. 1929)
    Andrzej Wąsowski, polski pianista (ur. 1919)
1995 – Janina Zakrzewska, polska prawnik, sędzia Trybunału Konstytucyjnego (ur. 1928)
1996 – Aleksander Blum, polski rusycysta i historyk emigracyjny (ur. 1908)
1997 – Jan Stoberski, polski pisarz (ur. 1906)
1999 – Zofia Alberowa, polska historyk sztuki (ur. 1924)
2000:
    Franciszek Cymbarewicz, polski generał (ur. 1917)
    Kazimierz Leski, polski mechanik, wynalazca, oficer wywiadu i kontrwywiadu Komendy Głównej ZWZ-AK; w latach 1945–1955 więziony przez władze komunistyczne (ur. 1912)
    Tadeusz Link, polski fotografik (ur. 1916)
2003 – Jacek Rychlewski, polski chemik, matematyk (ur. 1947)
2004 – Ryszard Ber, polski scenarzysta i reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, twórca filmów „Droga”, „Cudzoziemka”, „Kamień na kamieniu”, a także seriali „Lalka” i „Kanclerz” (ur. 1933)
2005:
    Piotr Gładki, polski lekkoatleta, maratończyk (ur. 1972)
    Jan Karol Kostrzewski, polski lekarz, polityk, minister zdrowia i opieki społecznej (ur. 1915)
    Wojciech Standełło, polski aktor (ur. 1932)
2007 – Jan Sobczyński, polski malarz (ur. 1918)
2008 – Mirosław Azembski, polski dziennikarz, reportażysta, publicysta (ur. 1923)
2009 – Jacek Maziarski, polski dziennikarz, publicysta, polityk (ur. 1937)
2011:
    Małgorzata Dydek, jedna z najlepszych polskich koszykarek (ur. 1974)
    Jacek Puchała, polski chirurg (ur. 1956)
2012 – Romana Hałat, polska malarka (ur. 1937)
2016:
    Dżamila Ankiewicz, polska reżyserka, scenarzystka filmowa i dokumentalna (ur. 1961)
    Tadeusz Buranowski, polski działacz opozycji antykomunistycznej (ur. 1947)
    Zdzisław Kozłowski, polski działacz sportowy (ur. 1936)
2017:
    Andrzej Rausz, polski aktor (ur. 1937)
    Bohdan Roliński, polski dziennikarz (ur. 1936)
2018:
    Krystyna Karkowska, polska aktorka (ur. 1926)
    Marek Łuczak, polski duchowny katolicki, dziennikarz (ur. 1972)
    Zenon Perwenis, polski działacz opozycji antykomunistycznej, aktywista społeczny (ur. 1949)