<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 28 listopada:

1520 – Wojna polsko-krzyżacka: polskie pospolite ruszenie odbiło Chojnice.
1561 – Inflanty i Polska zawarły pakt wileński.
1620 – Bogusław XIV został księciem szczecińskim.
1621 – IV wojna polsko-szwedzka: zwycięstwo wojsk polskich w bitwie nad Kropimojzą.
1627 – V wojna polsko-szwedzka: zwycięstwo floty polskiej w bitwie pod Oliwą.
1670 – Pułkownik wojsk koronnych Krystian Kalkstein-Stoliński, jeden z przywódców opozycji antyelektorskiej w Prusach Książęcych i rzecznik ich zespolenia z Polską, został uprowadzony z Warszawy przez agentów elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma I i uwięziony na zamku Kłajpedzie. Do tej autentycznej osoby nawiązuje postać pułkownika Krzysztofa Dowgirda, głównego bohatera serialu "Czarne chmury".
1844 – Otwarto pierwszy odcinek Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej Warszawa-Pruszków.
1848 – Poświęcono cerkiew Wszystkich Świętych w Piotrkowie Trybunalskim.
1906 – Władze carskie zalegalizowały działalność Związku Mariawitów.
1908 – W pierwszą rocznicę śmierci Stanisława Wyspiańskiego po raz pierwszy wystawiono jego dramat Noc listopadowa.
1918 – Tymczasowy Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego oraz rozkaz o utworzeniu Marynarki Wojennej RP, której szefem został płk Bogumił Nowotny.
1921 – Stanisław Nowodworski został prezydentem Warszawy.
1924 – Abp Bolesław Twardowski poświęcił kaplicę na Cmentarzu Obrońców Lwowa.
1942:
    Na ulicy w Warszawie został zamordowany w niewyjaśnionych okolicznościach I sekretarz KC PPR Marceli Nowotko.
    Oddział Gwardii Ludowej rozbił obóz pracy przymusowej w Zakrzówku koło Iłży i uwolnił ponad 100 więźniów.
    W nocy z 27 na 28 listopada Niemcy rozpoczęli masowe wysiedlenia Polaków z Zamojszczyzny.
1944 – Adolf Hitler wydał rozkaz o utworzeniu Twierdzy Kołobrzeg.
1965 – Otwarto Muzeum Więzienia Pawiak.
1967 – W FSO w Warszawie zjechał z linii montażowej pierwszy Fiat 125p.
1982:
    18 górników zginęło wskutek wybuchu pyłu węglowego w KWK „Dymitrow" w Bytomiu.
    W Krakowie odsłonięto pomnik Stanisława Wyspiańskiego.
1984 – W Centralnym Szpitalu Klinicznym Wojskowej Akademii Medycznej w Warszawie zespół pod kierunkiem prof. Wiesława Jędrzejczaka przeprowadził pierwszy w kraju przeszczep szpiku kostnego od spokrewnionego dawcy.
1990 – Wrocław, jako drugie polskie miasto po Warszawie, został podłączony do Internetu.
2003 – Premiera filmu Nienasycenie w reżyserii Wiktora Grodeckiego.
2008 – Premiera filmu Mała Moskwa w reżyserii Waldemara Krzystka.

Urodzili się 28 listopada:

1740 – Andrzej Gawroński, polski duchowny katolicki, biskup krakowski (zm. 1813)
1818 – Józafat Zielonacki, polski prawnik (zm. 1884)
1823 – Mikołaj Zyblikiewicz, polski adwokat, polityk, prezydent Krakowa (zm. 1887)
1839 – Aleksander Michaux, polski poeta pochodzenia belgijskiego (zm. 1895)
1858 – Gejza Bukowski von Stolzenburg, polski geolog, kartograf, paleontolog (zm. 1937)
1859 – Wiktor Grzesicki, polski generał major w służbie austro-węgierskiej (zm. 1917)
1871 – Andrzej Strug, właściwie Tadeusz Gałecki, pisarz, publicysta, działacz socjalistyczny i niepodległościowy (zm. 1937)
1876 – Władysław Szaynok, polski przedsiębiorca (zm. 1928)
1880 – Edward Eber, polski architekt pochodzenia żydowskiego (zm. 1953)
1887 – Czesław Falkowski, polski duchowny katolicki, biskup łomżyński (zm. 1969)
1889 – Antoni Bogusławski, polski pisarz, tłumacz (zm. 1956)
1892 – Andrzej Płachta, oficer Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari (zm. 1974)
1894 – Arkady Fiedler, polski pisarz, podróżnik; uczestnik Powstania Wielkopolskiego, żołnierz POW, w czasie II wojny światowej w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie; autor ponad 30 książek m.in. "Dywizjonu 303" i "Kanady pachnącej żywicą" (zm. 1985)
1896 – Józef Koffler, polski kompozytor pochodzenia żydowskiego (zm. 1944?)
1897 – Kazimierz Andrzej Jaworski, polski poeta, wydawca, tłumacz, pedagog (zm. 1973)
1898 – Andrzej Sternal, polski działacz robotniczy i komunistyczny (zm. 1984)
1899 – Gustaw Pokrzywka, polski wojskowy mechanik lotniczy (zm. 1987)
1900 – Stanisław Bąk, polski językoznawca, literaturoznawca (zm. 1981)
1902 – Andrzej Stańczyk, polski podpułkownik piechoty (zm. 1973)
1903:
    Anatol Mirowicz, polski językoznawca, rusycysta (zm. 1996)
    Stanisław Prauss, polski konstruktor lotniczy (zm. 1997)
1907 – Zbigniew Zieliński. polski inżynier architekt (zm. 1968)
1908:
    Stanisław Koter, polski działacz ruchu ludowego, polityk, poseł na Sejm Ustawodawczy, komendant główny Ludowej Straży Bezpieczeństwa (zm. 1951)
    Franciszek Sulik, polski szachista (zm. 2000)
1911:
    Albert Harris, polski pianista, kompozytor, autor tekstów, piosenkarz pochodzenia żydowskiego (zm. 1974)
    Bolesław Smulikowski, polski zoolog (zm. 1939)
    Wacław Stępień, polski satyryk, autor tekstów piosenek (zm. 1993)
1912:
    Irena Nowakowska, polska socjolog pochodzenia żydowskiego (zm. 2006)
    Leonard Torwirt, polski malarz, scenograf, konserwator zabytków (zm. 1967)
1920:
    Jan Nagrabiecki, polski poeta (zm. 2011)
    Adam Rodziński, polski filozof, etyk, antropolog, filozof kultury (zm. 2014)
    Marta Straszna, polska aktorka niezawodowa (zm. 1992)
1922:
    Leszek Lorek, polski reżyser filmów animowanych (zm. 1977)
    Eryka Tyszkówna, polska sanitariuszka AK, uczestniczka powstania warszawskiego (zm. 1944)
1923 – Jolanta Dworzaczkowa, polska historyk (zm. 2017)
1924 – Otokar Balcy, polski realizator dźwięku (zm. 2012)
1925:
    Daniela Makulska, polska aktorka (zm. 1996)
    Kazimierz Michalski, polski pułkownik, agent wywiadu wojskowego, dyplomata
1926 – Adolf Liwacz, polski matematyk (zm. 2016)
1927:
    Roman Kosznik, polski ekonomista, działacz państwowy i gospodarczy (zm. 1974)
    Michał Markowicz, polski rolnik, polityk, poseł na Sejm RP (zm. 2010)
1928:
    Kazimierz Bobik, polski hodowca koni, działacz jeździecki (zm. 2018)
    Jan Fotek, polski kompozytor (zm. 2015)
    Jerzy Krawczyk, polski bokser (zm. 2008)
    Anna Skoczylas, polska pisarka, poetka, fotografik, taterniczka i alpinistka
    Joanna Wyszyńska-Prosnak, polska malarka, historyk sztuki, konserwator zabytków (zm. 2009)
1930:
    Lech Budrecki, polski krytyk literacki (zm. 2004)
    Mieczysław Fęglerski, polski koszykarz (zm. 2011)
1931 – Józef Różański, polski polityk, poseł na Sejm PRL
1932:
    Telesfor Poźniak, polski slawista, historyk (zm. 2019)
    Zbigniew Romanowicz, polski matematyk (zm. 2010)
1933:
    Józef Bolesław Czekalski, polski górnik (zm. 1981)
    Tadeusz Świątkowski, polski matematyk (zm. 1994)
1934 – Bogdan Madej, polski pisarz (zm. 2002)
1937 – Stanisław Mańkowski, polski inżynier
1942 – Jonasz Kofta, polski poeta, dramaturg, satyryk, autor tekstów piosenek, piosenkarz, malarz; autor tekstów do piosenek "Pamiętajcie o ogrodach", "Jej portret", "Wakacje z blondynką", "Autobusy zapłakane deszczem" i "Samba przed rozstaniem" (zm. 1988)
1946 – Zdzisław Hoffman, polsko-fiński reżyser filmowy i telewizyjny
1947:
    Piotr Bażowski, polski neurochirurg (zm. 2020)
    Barbara Czyż, polska polityk, poseł na Sejm RP
1948:
    Agnieszka Holland, polska reżyserka filmowa i teatralna, scenarzystka filmowa pochodzenia żydowskiego; autorka filmów „Aktorzy prowincjonalni”, „Gorączka”, „Samotna kobieta”, „Gorzkie żniwa”, „Zabić księdza”, „Europa, Europa”, „Całkowite zaćmienie”, „Tajemniczy ogród”, „W ciemności”, „Gorejący krzew”, „Pokot”
    Tadeusz Nowak, polski piłkarz
1949:
    Marek Dąbrowski, polski florecista
    Marek Kręglewski, polski chemik, nauczyciel akademicki
1950 – Tadeusz Lasocki, polski polityk, poseł na Sejm RP
1951:
    Ewa Harasimowicz, polska brydżystka
    Janusz Leśniewski, polski aktor
    Jerzy Pogonowski, polski matematyk, językoznawca, logik, profesor nauk humanistycznych
1952 – Barbara Tadros, polska siatkarka, trenerka
1954 – Barbara Grabowska, polska aktorka (zm. 1994)
1955:
    Piotr Jaroszyński, polski nauczyciel akademicki, filozof, publicysta, polityk
    Teresa Królikowska, polska polityk, samorządowiec, członek zarządu województwa lubelskiego
1956 – Iwona Niedzielska, polska piosenkarka
1958:
    Krzysztof Gardyna, polski duchowny katolicki, taternik, alpinista
    Andrzej Kamiński, polski nauczyciel, samorządowiec, polityk, senator RP
    Jan Stopczyk, polski hokeista
1959 – Piotr Soszyński, polski gitarzysta, współzałożyciel i członek zespołu Super Duo (zm. 2018)
1961:
    Krzysztof Bąkowski, polski skrzypek
    Karol Maśliński, polski samorządowiec, prezydent Zgierza
1962:
    Dariusz Ratajczak, polski historyk, publicysta (zm. 2010)
    Wiesław Walendziak, polski dziennikarz, publicysta, menedżer, polityk, poseł na Sejm RP
1964 – Bogdan Latosiński, polski samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
1966:
    Arkadiusz Nowak, polski duchowny katolicki, kamilianin, działacz społeczny
    Zbigniew Robakiewicz, polski piłkarz, bramkarz
1967 – Adam Bobryk, polski socjolog, dziennikarz, samorządowiec
1969 – Justyna Sieńczyłło, polska aktorka
1972 – Katarzyna Teodorowicz-Lisowska, polska tenisistka
1973:
    Jowita Budnik, polska aktorka
    Agnieszka Spyrka, polska malarka, graficzka, ilustratorka (zm. 2008)
1976 – Łukasz Piebiak, polski sędzia, polityk, podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości
1977 – Leszek Starczan, polski piłkarz ręczny
1979 – Katarzyna Strączy, polska tenisistka
1980:
    Dariusz Kmiecik, polski dziennikarz (zm. 2014)
    Tomasz Kowal, polski strongman
1981 – Justyna Dysarz, polska zawodniczka ujeżdżenia
1983 – Robert Milczarek, polski siatkarz
1986:
    Edyta Jasińska, polska kolarka szosowa i torowa
    Magdalena Piekarska, polska szpadzistka
1994 – Eryk Gruca, polski perkusista, kompozytor, członek zespołu The Trepp
1996 – Katarzyna Zdziebło, polska lekkoatletka, chodziarka
1998 – Kamil Antonik, polski piłkarz

Zmarli 28 listopada:

1058 – Kazimierz I Odnowiciel, książę z dynastii Piastów, władca Polski w latach 1034–1058, syn Mieszka II i Rychezy (ur. 1016)
1559 – Benedykt Koźmińczyk, polski humanista, poeta, kaznodzieja, profesor Akademii Krakowskiej (ur. 1497)
1627 – Arend Dickmann, holenderski żeglarz, admirał polskiej floty wojennej (ur. 1572)
1780 – Wacław Hieronim Sierakowski, polski duchowny katolicki, biskup przemyski, arcybiskup lwowski (ur. 1700)
1787 – Maciej Maurycy Starzeński, polski szlachcic, polityk (ur. 1717)
1788 – Gabriel Wodziński, polski duchowny katolicki, biskup smoleński (ur. 1727)
1801 – Stanisław Kostka Krajewski, polski szlachcic, polityk (ur. 1746)
1821 – Aleksander Potkański, polski szlachcic, polityk (ur. ok. 1748)
1845 – Karol Teofil Załuski, polski ziemianin, polityk, dyplomata, uczestnik powstania listopadowego (ur. 1794)
1897 – Maksymilian Gumplowicz, polski historyk (ur. 1864)
1907:
    Józef Pisz, polski wydawca, księgarz, drukarz, redaktor (ur. 1845)
    Stanisław Wyspiański, polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt, projektant mebli, reformator teatru; autor „Wesela”, „Nocy Listopadowej”, „Wyzwolenia” i „Warszawianki” (ur. 1869)
1910 – Jakub Heilpern, polski inżynier mechanik, szachista pochodzenia żydowskiego (ur. 1850)
1913 – Regina Kamińska, polska aktorka pochodzenia żydowskiego (ur. 1894)
1932 – Maurycy Mann, polski historyk literatury (ur. 1880)
1934 – Andrzej Radziszewski, polski działacz komunistyczny, ekonomista, krytyk literacki (ur. 1886)
1935 – Michał Milewski, polski generał (ur. 1875)
1938 – Stefan Glixelli, polski romanista (ur. 1888)
1942 – Marceli Nowotko, polski działacz komunistyczny, I sekretarz KC PPR (ur. 1893)
1943 – Stefan Jodłowski, polski działacz komunistyczny, żołnierz Gwardii Ludowej (ur. 1907)
1951 – Sergiusz Schilling-Siengalewicz, polski lekarz, specjalista medycyny sądowej, toksykolog (ur. 1886)
1954 – Karol Rolle, polski ceramik, pedagog, polityk, samorządowiec, senator RP, prezydent Krakowa pochodzenia niemieckiego (ur. 1871)
1968:
    Franciszek Dragan, polski malarz (ur. 1911)
    Wanda Dubieńska, polska sportsmenka (ur. 1895)
1972:
    Sebastian Flizak, polski etnograf, muzealnik (ur. 1881)
    Stanisław Haras, polski nauczyciel, działacz krajoznawczy, przewodnik turystyczny (ur. 1886)
1973 – Sara Lipska, polska malarka pochodzenia żydowskiego (ur. 1882)
1974 – Andrzej Płachta, oficer Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari (ur. 1892)
1979 – Waleria Tomaszewicz, polska pisarka (ur. 1901)
1987 – Stanisław Szenic, polski prawnik, pisarz, varsavianista (ur. 1904)
1989 – Janusz Burakiewicz, polski ekonomista, polityk, minister żeglugi, dyplomata (ur. 1916)
1990:
    Władysław Rubin, polski kardynał; w czasie II wojny światowej więzień sowieckich łagrów, następnie żołnierz Armii Polskiej gen. Władysława Andersa; duszpasterz polskich uchodźców; rektor Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie (1958-1964); biskup pomocniczy archidiecezji gnieźnieńskiej (1964); delegat prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego do opieki nad emigracją i uchodźstwem polskim (1964-1980); sekretarz generalnego Synodu Biskupów w Rzymie (1967-1980); w latach 1980-1985 prefekt watykańskiej Kongregacji dla Kościołów Wschodnich (ur. 1917)
    Tadeusz Zygadło, polski skrzypek (ur. 1907)
1996 – Stanisław Cynarski, polski historyk, pisarz (ur. 1923)
2000 – Michał Ślaski, polski aktor operetkowy, reżyser (ur. 1913)
2002 – Stanisław Padlewski, polski nauczyciel, trener siatkarski, samorządowiec, prezydent Mysłowic (ur. 1947)
2003 – Marek Garbala, polski poeta, krytyk literacki (ur. 1943)
2005:
    Ryszard Krzyżanowski, polski aktor (ur. 1929)
    Władysław Wandor, polski kolarz torowy i szosowy, trener (ur. 1914)
2006 – Jan Drzewiecki, polski pianista, kompozytor (ur. 1938)
2008 – Henryk Janduda, polski piłkarz, trener (ur. 1924)
2009 – Jan Kuczyński, polski zapaśnik (ur. 1935)
2010 – Zbyszko Bednorz, polski pisarz (ur. 1913)
2011:
    Paweł Komorowski, polski reżyser i scenarzysta filmowy, twórca seriali "Przygody pana Michała", "Syzyfowe prace", a także filmu "Oko proroka" (ur. 1930)
    Józef Raszewski, polski działacz opozycji antykomunistycznej (ur. 1936)
2012 – Stanisław Olas, polski prawnik, polityk, poseł na Sejm RP (ur. 1937)
2015:
    Aleksander Kopeć, polski inżynier, polityk (ur. 1932)
    Andrzej Kowalczyk, polski koszykarz, trener (ur. 1954)
    Tomasz Tomczykiewicz, polski polityk, wiceminister gospodarki, poseł na Sejm RP (ur. 1961)
2016:
    Jan Jaskanis, polski archeolog (ur. 1932)
    Paweł Sarnecki, polski prawnik, konstytucjonalista (ur. 1939)
2017:
    Krzysztof Bara, polski wokalista, lider zespołu Wańka Wstańka (ur. 1966)
    Edward Kalisz, polski aktor (ur. 1951)
    Roman Mycielski, polski biolog (ur. 1933)
2018 – Maria Lorentz, polska historyk sztuki, poseł na Sejm PRL (ur. 1930)
2019 – Tadeusz Bratus, polski kompozytor, aranżer, animator kultury (ur. 1949)