<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 29 kwietnia:

1520 – Wojna polsko-krzyżacka (1519–1521): wojska hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Firleja zdobyły, po dwóch tygodniach oblężenia, miasto oraz zamek w Pasłęku. Dowódcy krzyżaccy, Georg Witramsdorf i Philipp Greussing, podpisali akt kapitulacji, a 300 zaciężnych żołnierzy krzyżackich trafiło do niewoli.
1648 – Powstanie Chmielnickiego: początek bitwy nad Żółtymi Wodami, w której armia kozacko-tatarska pokonała wojska polskie dowodzone przez Stefana Potockiego.
1656 – Potop szwedzki: w odwecie za otwarcie bram miasta przed Szwedami, w nocy z 28 na 29 kwietnia polskie wojska spaliły Leszno.
1744 – Poświęcono kościół św. Katarzyny w Będzinie.
1831 – Powstanie listopadowe: zwycięstwo powstańców w bitwie pod Kiejdanami.
1832 – W Paryżu założono Towarzystwo Literackie Polskie, w późniejszym okresie znane jako Towarzystwo Historyczno-Literackie. Prezesem Towarzystwa został książę Adam Jerzy Czartoryski.
1848:
    We Lwowie powstała kolaboracyjna Rada Przyboczna, będąca ciałem doradczym przy gubernium zarządzanym przez austriackiego gubernatora Franza Stadiona.
    Powstanie poznańskie: pruski gen. Friedrich von Colomb, nie czekając na polityczne rozwiązania, zaatakował polski obóz w Książu, który zdobył po zaciętym boju; w walce z przeważającymi siłami pruskimi poległo kilkuset powstańców, razem z dowódcą mjr. Florianem Dąbrowskim.
1863 – Powstanie styczniowe: porażka powstańców w bitwie pod Brdowem.
1865 – Na Podlasiu władze carskie aresztowały księdza Stanisława Brzóskę, generała i naczelnego kapelana Powstania Styczniowego.
1919 – Sejm Ustawodawczy ustanowił Święto Narodowe Trzeciego Maja.
1923 – Z udziałem prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Władysława Sikorskiego odbyło się w Gdyni uroczyste otwarcie „Tymczasowego Portu Wojennego i Schroniska dla Rybaków”.
1924:
    Marka polska została zastąpiona złotym polskim jako obowiązującą walutą narodową.
    Minister spraw wojskowych gen. Władysław Sikorski przemianował wszystkie instytucje, formacje i zakłady noszące w nazwie miano „jazda” na „kawaleria”, oraz rozkazał nanieść odpowiednie poprawki w rozkazach, rozporządzeniach, instrukcjach itp.
1926 – Po raz pierwszy odegrano publicznie hejnał Torunia.
1928 – Z oficjalną wizytą do Polski przybył król Afganistanu - Amanullah Chan wraz z małżonką Suriją.
1933 – W Krakowie wyrokiem 8 lat pozbawienia wolności zakończył się drugi proces guwernantki Rity Gorgonowej, oskarżonej o zabójstwo 17-letniej córki lwowskiego architekta Henryka Zaremby.
1934 – Otwarto Port lotniczy Warszawa-Okęcie.
1940 – Przebywający z wizytą w Warszawie Reichsführer-SS Heinrich Himmler polecił skierować do obozów koncentracyjnych „kontyngent 20 000 Polaków”, co stało się prawdopodobnie przyczyną masowych wywózek polskich więźniów politycznych w ramach Akcji AB, czego nie przewidywano w jej pierwotnych założeniach.
1943 – Z więzienia na Pawiaku wywieziono do KL Auschwitz 107 kobiet i 420 mężczyzn; wśród nich m.in. Tadeusza Borowskiego, poetę, prozaika.
1944 – Oddział AK majora Jana Piwnika „Ponurego” podjął nieudaną próbę opanowania Szczuczyna na Grodzieńszczyźnie, tracąc w walce ok. 30 ludzi.
1948 – Najwyższy Trybunał Narodowy w Gdańsku skazał na karę śmierci Alberta Forstera, niemieckiego nazistowskiego zbrodniarza, pełniącego w latach 1939–1945 funkcję namiestnika prowincji Gdańsk-Prusy Zachodnie; wyrok przez powieszenie wykonano w 1952 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie.
1952 – Premiera filmu "Gromada" w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.
1955 – Powstała Filmoteka Narodowa (do 1970 roku istniała pod nazwą Centralne Archiwum Filmowe, a następnie, do 1987 roku, jako Filmoteka Polska).
1957 – Otwarcie kawiarni „Czytelnika” przy ul. Wiejskiej w Warszawie.
1961 – Na antenie TVP Katowice wyemitowano premierowe wydanie Aktualności.
1966 – Oddano do użytku nowy ośrodek TVP Katowice wraz z 90-metrową wieżą telewizyjną.
1970 – W Wiedniu w finałowym meczu Pucharu Zdobywców Pucharów Górnik Zabrze przegrał z Manchesterem City 1:2.
1974 – Sejm przyjął ustawę o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa w zamian za rentę oraz ustawę o rentach dla inwalidów wojennych i rodzin po poległych żołnierzach.
1978 – W Gdańsku powstał Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, głównym działaczami WZZ byli Andrzej Gwiazda, Anna Walentynowicz, Krzysztof Wyszkowski i Bogdan Borusewicz.
1982 – W kancelarii sejmowej został złożony tzw. List 44 w proteście przeciwko represjonowaniu działaczy opozycyjnych.
1985 – Sejm PRL uchwalił ustawę o Trybunale Konstytucyjnym.
1989 – W Stoczni Gdańskiej z Lechem Wałęsą spotkali się kandydaci na posłów i senatorów z ramienia Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”.
1996 – Premiera filmu "Cwał" w reżyserii Krzysztofa Zanussiego.
2010 – W Elblągu padła wówczas najwyższa wygrana w Lotto (24 636 124 zł).

Urodzili się 29 kwietnia:

1775 – Jakub Falkowski, polski duchowny katolicki, pijar, pedagog, filantrop, założyciel i rektor Instytutu Głuchoniemych w Warszawie (zm. 1848)
1801 – Franciszek Stefanowicz, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy poznański (zm. 1871)
1814 – Sadok Barącz, polski dominikanin, historyk, kronikarz pochodzenia ormiańskiego (zm. 1892)
1829 – Władysław Chomętowski, polski wydawca, bibliotekarz, pisarz (zm. 1876)
1863 – Maria Ledóchowska, polska zakonnica, błogosławiona (zm. 1922)
1864 – Witold Jodko-Narkiewicz, polski działacz socjalistyczny, współzałożyciel i członek władz PPS; jeden z założycieli Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (1912) (zm. 1924)
1880 – Adam Zieleńczyk, polski filozof, historyk filozofii, tłumacz, pedagog (zm. 1943)
1891:
    Bolesław Kuryłowicz, polski chemik rolny, działacz społeczny, polityk (zm. 1967)
    Karolina Żurowska, polska właścicielka ziemska, bizneswoman (zm. 1980)
1896 – Zygmunt Wenda, polski pułkownik, polityk, wicemarszałek Sejmu (zm. 1941)
1900:
    Włodzimierz Burzyński, polski inżynier teoretyk budownictwa (zm. 1977)
    Alfred Liebfeld, polski inżynier, pisarz, historyk, tłumacz (zm. 1977)
1901 – Piotr Konieczka, polski kapral (zm. 1939)
1902 – Mieczysław Cybiński, polski fotograf (zm. 1979)
1909 – Elżbieta Szemplińska-Sobolewska, polska pisarka (zm. 1991)
1910 – Wanda Tukanowicz, polska historyk, bibliotekarka (zm. 1991)
1912 – Stanisława Nowicka, polska architekt, rysowniczka (ur. 2018)
1922 – Zygmunt Januzik, polski polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1976)
1924 – Marek Długoszowski, polski podporucznik, żołnierz AK (zm. 1944)
1926:
    Paul Baran, amerykański informatyk pochodzenia polsko-żydowskiego (zm. 2011)
    Władysław Filipowiak, polski historyk, archeolog (zm. 2014)
1927:
    Anna Bujak, polska narciarka, inżynier, architekt (zm. 2008)
    Gerard Cieślik, polski piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, zawodnik Ruchu Chorzów (zm. 2013)
1929:
    Janusz Duński, polski artysta teatralny (zm. 2008)
    Waldemar Kazanecki, polski kompozytor, twórca muzyki filmowej; autor muzyki do kilkuset filmów, m.in. „Hrabiny Cosel”, „Nocy i dni” oraz serialu telewizyjnego „Czarne chmury” (zm. 1991)
    Halina Łukomska, polska śpiewaczka operowa (sopran) (zm. 2016)
1931:
    Konrad Eberhardt, polski eseista, krytyk literacki i filmowy, tłumacz (zm. 1976)
    Wanda Polańska, polska śpiewaczka operowa (sopran)
1934 – Wojciech Szczygielski, polski historyk
1936:
    Cezary Kussyk, polski aktor
    Jan Lach, polski muzykolog, dyrygent
1938 – Czesław Kuriata, polski poeta, prozaik, autor utworów dla dzieci
1939:
    Robert Bielecki, polski historyk, dziennikarz (zm. 1998)
    Jerzy Przystawa, polski fizyk, działacz opozycji antykomunistycznej (zm. 2012)
1942 – Teresa Nowak, polska lekkoatletka, płotkarka
1946 – Aleksander Wolszczan, polski radioastronom, astrofizyk, nauczyciel akademicki, badacz pulsarów – gwiazd neutronowych, odkrywca pierwszych planet spoza Układu Słonecznego
1947:
    Stanisława Celińska, polska aktorka, piosenkarka, wystąpiła m.in. w filmach „Krajobraz po bitwie”, „Nie ma róży bez ognia”, „Noce i dnie”, „Panny z Wilka”, „Pieniądze to nie wszystko”, a także w serialach „Alternatywy 4”, „Bulionerzy” i „Mamuśki”
    Zbigniew Zaleski, polski psycholog, polityk, eurodeputowany (zm. 2019)
1949 – Robert Malinowski, polski polityk, samorządowiec, prezydent Grudziądza
1950 – Małgorzata Rożniatowska, polska aktorka
1953:
    Jan A.P. Kaczmarek, polski kompozytor muzyki filmowej, autor muzyki do ponad pięćdziesięciu filmów, laureat Oscara za muzykę do filmu „Marzyciel”
    Zbigniew Zychowicz, polski polityk, samorządowiec, marszałek województwa zachodniopomorskiego (zm. 2016)
1954 – Marek Kusto, polski piłkarz
1956 – Jerzy Mularczyk, polski aktor
1957:
    Wiesława Holocher, polska siatkarka
    Janusz Kotański, polski historyk, nauczyciel, urzędnik, dyplomata
    Sławomir Rogowski, polski dziennikarz, menedżer
1958 – Jerzy Żeligowski, polski lekkoatleta, skoczek w dal (zm. 2012)
1960:
    Mirosław Berliński, polski żużlowiec
    Monika Świtaj, polska aktorka
1962 – Janusz Adamiec, polski hokeista
1963:
    Jarosław Frączyk, polski generał brygady Straży Granicznej
    Anna Pasikowska, polska pisarka
1964:
    Robert Reszke, polski tłumacz (zm. 2012)
    Mariusz Wilczyński, polski autor filmów animowanych
1966 –
    Beata Olga Kowalska, polska aktorka, choreograf
1967:
    Maciej Kaziński, polski muzykolog, śpiewak, multiinstrumentalista, kompozytor (zm. 2018)
    Piotr Kosmala, polski kolarz szosowy, trener
    Dorota Rucka, polska siatkarka
    Maciej Sobczak, polski gitarzysta, wokalista, członek zespołów: Hot Water i Boogie Chilli
1968 – Mariusz Podkościelny, polski pływak
1969 – Andrzej Golimont, polski dziennikarz, publicysta, samorządowiec
1970:
    Paweł Deląg, polski aktor, wystąpił m.in. w filmach „Szamanka”, „Ciemna strona Wenus” i „Quo vadis”
    Piotr Gontarczyk, polski historyk, publicysta
1971 – Jacek Moczadło, polski gitarzysta, członek zespołu Kobranocka
1972 – Mariusz Siudek, polski łyżwiarz figurowy, trener
1974 – Pascal Cygan, francuski piłkarz pochodzenia polskiego
1975 – Mateusz Kusznierewicz, polski żeglarz sportowy, mistrz olimpijski z Atlanty (1996) i brązowy medalista igrzysk w Atenach (2004); wielokrotny mistrz świata i Europy
1976 – Aleksandra Kostka, polska aktorka, prezenterka telewizyjna
1980 – Magdalena Tul, polska piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów
1982 – Kinga Baran, polska siatkarka
1984 – Krzysztof Wieszczek, polski aktor
1985 – Łukasz Jałoza, polski siatkarz (zm. 2004)
1987 – Robert Urbanek, polski lekkoatleta, dyskobol
1995 – Dawid Kort, polski piłkarz
1998 – Jakub Bulski, polski piłkarz ręczny
2002 – Alicja Szemplińska, polska piosenkarka

Zmarli 29 kwietnia:

1678 – Jan Ludwik Strzesz, polski duchowny katolicki, archidiakon chełmiński, prawnik, sekretarz królewski (ur. 1610)
1703 – Kazimierz Władysław Sapieha, polski wojskowy, polityk (ur. 1650)
1843 – Leopold Chludziński, polski duchowny katolicki, pedagog (ur. 1775)
1851 – Jan Gołąbecki, polski żołnierz, superstulatek (ur. 1730)
1886 – Faustyn Juliusz Cengler, polski rzeźbiarz (ur. 1828)
1893:
    Józef Bliziński, polski pisarz, komediopisarz (ur. 1827)
    Aleksander Lüttich, polski major w powstaniu styczniowym, weterynarz (ur. 1842)
1901 – Izaak Mikołaj Isakowicz, polski duchowny obrządku ormiańskiego, arcybiskup lwowski (ur. 1824)
1912 – Antoni Kazimierz Blikle, polski cukiernik pochodzenia szwajcarskiego (ur. 1844)
1920 – Władysław Leon Sapieha, polski książę, ziemianin, polityk (ur. 1853)
1922 – Franciszek Bylicki, polski muzyk, pedagog, literat, uczestnik powstania styczniowego (ur. 1845)
1928 – Jan Sztolcman, polski zoolog, ornitolog, podróżnik (ur. 1854)
1930 – Hipolit Oleszyński, polski Badacz Pisma Świętego (ur. 1857)
1942 – Marian Pisarek, polski pilot wojskowy, as myśliwski, dowódca 1. Polskiego Skrzydła Myśliwskiego (ur. 1912)
1944 – Józef Klukowski, polski rzeźbiarz (ur. 1894)
1953 – Moïse Kisling, francuski malarz, grafik pochodzenia polsko-żydowskiego (ur. 1891)
1963 – Franciszek Dindorf-Ankowicz, polski generał (ur. 1888)
1965 – Mieczysław Lubelski, polski rzeźbiarz (ur. 1887)
1968 – Wojciech Świętosławski, polski naukowiec, polityk (ur. 1881)
1973:
    Hanna Chrzanowska, polska pielęgniarka, błogosławiona (ur. 1902)
    Marian Minor, polski polityk, poseł na Sejm RP, minister, prezydent Łodzi (ur. 1902)
1984 – Karol Estreicher (młodszy), polski historyk sztuki, dyrektor Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego (ur. 1906)
1989 – Andrzej Wilkoński, polski ekonomista, polityk (ur. 1910)
1990 – Jacek Bednarek, polski kompozytor, kontrabasista jazzowy (ur. 1944)
1991 – Andrzej Tomaszewicz, polski statystyk, programista (ur. 1938)
1993 – Anna Kutrzeba-Pojnarowa, polska etnografka (ur. 1913)
2000 – Ireneusz Sekuła, polski polityk, minister pracy i polityki socjalnej, wicepremier PRL, poseł na Sejm RP (ur. 1943)
2003 – Andrzej Zieliński, polski fizyk (ur. 1938)
2006 – Włodzimierz Nieporęt, polski polityk (ur. 1944)
2007 – Kazimierz Majdański, polski duchowny katolicki, arcybiskup szczecińsko-kamieński (ur. 1916)
2009:
    Jan Stanisław Bogusz, polski pedagog (ur. 1928)
    Sławomir Kuczkowski, polski aktor, reżyser, poeta, animator kultury (ur. 1965)
2010:
    Barbara Gawdzik-Brzozowska, polska malarka, grafik, ilustratorka (ur. 1927)
    Ryszard Matuszewski, polski eseista, krytyk literacki, tłumacz (ur. 1914)
2011:
    Waldemar Baszanowski, polski sztangista, dwukrotny mistrz olimpijski w podnoszeniu ciężarów – w Tokio (1964) i Meksyku (1968), pięciokrotny mistrz świata i sześciokrotny mistrz Europy (ur. 1935)
    Krystyna Bednarczyk, polska poetka (ur. 1923)
    Jerzy Salmonowicz, polski chemik, działacz opozycji antykomunistycznej (ur. 1925)
2012 – Wiesław Chrzanowski, polski adwokat, profesor nauk prawnych, żołnierz AK, polityk, uczestnik Powstania Warszawskiego; w 1948 r. aresztowany przez władze komunistyczne za próbę „obalenia siłą ustroju Polski Ludowej”, skazany na osiem lat więzienia; w latach 1989–1994 przewodniczący Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego; minister sprawiedliwości (1991), marszałek Sejmu (1991–1993), senator (1997–2001) (ur. 1923)
2014:
    Krystyna Bobrowska, polska teatrolog, działaczka społeczna (ur. 1924)
    Aleksandra Dranka, polska superstulatka (ur. 1903)
2015 – Anna Sabbat, polska pierwsza dama, działaczka emigracyjna (ur. 1924)
2016 – Wojciech Zagórski, polski aktor (ur. 1928)
2017:
    Andrzej Ellmann, polski piosenkarz, kompozytor, aranżer, producent muzyczny (ur. 1951)
    Wiktor Osiatyński, polski pisarz, prawnik, socjolog (ur. 1945)
2018 – Ewa Dyakowska-Berbeka, polska malarka, graficzka, scenografka (ur. 1957)
2019 – Wojciech Królikowski, polski fizyk (ur. 1926)