Your cart
W koszyku nie ma jeszcze produktów
Wydarzyło się w Polsce 5 września:
1103 – Został uposażony klasztor benedyktynów w Mogilnie.
1651 – Powstanie Chmielnickiego: koło Trypola chorągwie dowodzone przez hetmana Marcina Kalinowskiego wciągnęły w zasadzkę i doszczętnie wybiły 3 tys. Kozaków z grupy Wasyla Zołotarenki.
1655 – Potop szwedzki: wojska szwedzkie zdobyły Sochaczew.
1793 – Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w północnej Polsce.
1914 – Józef Piłsudski utworzył w Kielcach Polską Organizację Narodową.
1924 – We Lwowie ukraiński student Teofil Olszewski dokonał nieudanego zamachu na prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego.
1932 – Została uruchomiona Elektrociepłownia Kalisz-Piwonice.
1939 – Kampania wrześniowa:
Pod Serockiem Niemcy rozstrzelali kilkudziesięciu wziętych do niewoli żołnierzy Armii „Pomorze”.
Po zajęciu miasta przez Niemców rozpoczęły się represje wobec ludności cywilnej Bydgoszczy, będące odwetem za zdławienie niemieckiej akcji dywersyjnej w dniach 3-4 września.
W Krasnosielcu koło Makowa Mazowieckiego niemieccy żołnierze dokonali masakry ok. 50 Żydów.
Zakończyła się bitwa w Borach Tucholskich.
1944 – 36. dzień powstania warszawskiego:
- oddziały powstańcze wycofały się z Elektrowni przy ul. Tamka na Powiślu;
- na Powiślu esesmani z brygady Dirlewangera mordują tego dnia 152 polskich mężczyzn. Przez wiele lat sądzono błędnie, iż ofiarą masakry padli wzięci do niewoli żołnierze z kompanii porucznika "Poboga".
1946 – Najwyższy Trybunał Narodowy w Krakowie skazał na karę śmierci Austriaka Amona Götha, jednego z największych zbrodniarzy nazistowskich, m.in. komendanta obozu koncentracyjnego Plaszow oraz likwidatora gett żydowskich w Krakowie i Tarnowie.
1948 – Otwarto Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.
1953 – Premiera komedii filmowej Sprawa do załatwienia w reżyserii Jana Rybkowskiego.
1959:
Otwarto największe w kraju Śląskie Wesołe Miasteczko.
Wyemitowano premierowe wydanie magazynu telewizyjnego poświęconego kulturze i sztuce Pegaz.
1969 – Odsłonięto Pomnik Walki i Męczeństwa Ziemi Bydgoskiej w Bydgoszczy.
1975 – Wydano Kodeks ucznia.
1976 – Janusz Kowalski wygrał 33. Tour de Pologne.
1977 – Premiera filmu Milioner w reżyserii Sylwestra Szyszki.
1980:
Zwołane w trybie nadzwyczajnym VI Plenum KC PZPR zwolniło Edwarda Gierka ze stanowiska I sekretarza partii „ze względu na zły stan zdrowia”.
Premiera komedii filmowej "Grzeszny żywot Franciszka Buły" w reżyserii Janusza Kidawy.
1981 – W Gdańsku rozpoczął się I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”.
1986 – Premiera filmu psychologicznego "Jezioro Bodeńskie" w reżyserii Janusza Zaorskiego.
1990 – Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” odebrała Gazecie Wyborczej prawo do posługiwania się symbolem „Solidarności” na stronie tytułowej.
1991 – Polska i Litwa wznowiły stosunki dyplomatyczne.
1992 – Dokonano oblotu szybowca Klasy Światowej PW-5 Smyk.
1993 – Pożar w zajezdni tramwajowej w Grudziądzu zniszczył 11 wozów.
1994:
Na antenie TVP1 wyemitowano pierwszy odcinek amerykańskiego serialu Moda na sukces.
Wystartowała TVP Regionalna.
2007 – W fabryce w Tychach zjechał z linii montażowej milionowy egzemplarz Fiata Panda.
2008 – Sejm RP przyjął ustawę o utworzeniu Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie.
2011 – Wyemitowano premierowe wydanie programu informacyjnego Polonia 24 w TVP Polonia.
2014 – W Olsztynie otwarto Galerię Warmińską.
Urodzili się 5 września:
1805 – Ludwik Bartłomiej Brynk, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy łucki i żytomierski, administrator diecezji kamienieckiej (zm. 1874)
1810 – Cezary Plater, polski działacz niepodległościowy i emigracyjny, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1869)
1814 – Maurycy Kabat, polski prawnik (zm. 1890)
1840 – Wincenty Sękowski, polski duchowny katolicki, generał zakonu marianów (zm. 1911)
1861 – Kazimierz Kaden, polski pediatra, właściciel Rabki (zm. 1917)
1873 – Roman Nitsch, polski serolog, bakteriolog (zm. 1943)
1876 – Łukasz Siemiątkowski, polski przestępca, działacz PPS, działacz podziemia antyhitlerowskiego (zm. 1944)
1880 – Władysław Gdula, polski malarz (zm. 1956)
1897:
Kazimierz Iranek-Osmecki, polski pułkownik, w czasie II wojny światowej od 1943 r. szef Oddziału IV (Kwatermistrzowskiego), a od 1944 r. Oddziału II (Informacyjno-Wywiadowczego) Komendy Głównej Armii Krajowej (zm. 1984)
Wacław Solski, polski pisarz (zm. 1990)
1902:
Antoni Brochwicz-Lewiński, polski generał brygady (zm. 1990)
Michał Jaworski, polski kompozytor (zm. 1939)
1906:
Jan Ostoja Matłachowski, polski polityk (zm. 1989)
Marian Wnuk, polski rzeźbiarz, pedagog (zm. 1967)
1907 – Otton Lipkowski, polski pedagog (zm. 1982)
1910 – Włodzimierz Głowacki, polski jachtowy kapitan żeglugi wielkiej, instruktor i działacz żeglarski, dziennikarz, pisarz (zm. 1995)
1914 – Leokadia Halicka-Warman, polska aktorka, tancerka (zm. 2001)
1918:
Józef Olejniczak, polski żużlowiec, trener (zm. 2001)
Władysław Wrężlewicz, polski chirurg (zm. 1997)
1919 – Irena Kondracka, polska szachistka (zm. 1990)
1921 – Elżbieta Szczodrowska, polska rzeźbiarka (zm. 2009)
1922 – Zbigniew Mikołajewski, polski architekt (zm. 2008)
1923 – Romuald Żyliński, polski kompozytor (zm. 2013)
1924:
Krystyna Moszumańska-Nazar, polska kompozytorka (zm. 2008)
Kazimierz Zieliński, polski aktor (zm. 1993)
1926:
Julian Boss-Gosławski, polski rzeźbiarz (zm. 2012)
Leonard Spychalski, polski lekkoatleta, skoczek wzwyż (zm. 2015)
1929 – Mieczysław Stoor, polski aktor (zm. 1973)
1930:
Danuta Ćirlić-Straszyńska, polska tłumaczka, publicystka
Janusz Pelc, polski historyk literatury (zm. 2005)
1934 – Zbigniew Korpolewski, polski prawnik, aktor, artysta estradowy (zm. 2018)
1935 – Barbara Kopyt, polska strzelczyni sportowa
1936:
Bill Mazeroski, amerykański baseballista pochodzenia polskiego
Andrzej Szypulski, polski pisarz, scenarzysta filmowy (zm. 2011)
1937:
Zygmunt Flis, polski poeta
Waldemar Smolarek, polski malarz, grafik (zm. 2010)
1938:
Zygmunt Hortmanowicz, polski lekarz, polityk, minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa
Piotr Lachert, polski kompozytor, pianista, poeta, pedagog (zm. 2018)
1939:
Stanisław Bąba, polski językoznawca, polonista, frazeolog (zm. 2014)
Andrzej Polkowski, polski tłumacz, pisarz, archeolog (zm. 2019)
1941 – Iwa Młodnicka, polska aktorka (zm. 1997)
1942:
Eugeniusz Geno Małkowski, polski malarz (zm. 2016)
Zdzisław Pruss, polski dziennikarz, poeta, satyryk
Teresa Tuszyńska, polska modelka, aktorka, wystąpiła w filmach „Rozwodów nie będzie”, „Tarpany”, „Biały niedźwiedź”, „Poczmistrz”; największą popularność przyniosła jej rola Margueritte w filmie Janusza Morgensterna „Do widzenia, do jutra” (zm. 1997)
1945 – Michał Rybczyński, polski muzykolog, redaktor muzyczny (zm. 2011)
1946:
Stanisław Jaworski, polski operator filmowy (zm. 1983)
Krzysztof Tyszkiewicz, polski scenograf, kostiumograf (zm. 2005)
1947:
Adam Biela, polski psycholog, polityk, poseł na Sejm, senator RP i eurodeputowany
Jadwiga Damse, polska saneczkarka
Jerzy Kędziora, polski rzeźbiarz, medalier
Jacek Müldner-Nieckowski, polski rzeźbiarz (zm. 2018)
1949 – Leszek Szopa, polski dziennikarz
1951 – Lechosław Woźniczko, polski aktor, piosenkarz, kompozytor (zm. 1980)
1952:
Barbara Dunin-Kęplicz, polska naukowiec, profesor nauk technicznych, nauczyciel akademicki
Edward Mizikowski, polski dziennikarz, poeta, działacz opozycji antykomunistycznej (zm. 2017)
1953 – Tomasz Garliński, polski koszykarz
1955:
Elżbieta Adamiak, polska piosenkarka, gitarzystka, kompozytorka
Marek Chłodnicki, polski archeolog
Ewa Iżykowska, polska śpiewaczka operowa (sopran i mezzosopran)
1957:
Zdzisław Adamowicz, polski siatkarz
Dariusz Szczubiał, polski koszykarz, trener
1958 – Marian Zych, polski gitarzysta basowy
1959:
Dorota Lulka, polska aktorka
Waldemar Pawlak, polski polityk, prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1991–1997 i 2005–2012, parlamentarzysta; premier RP w 1992 r. oraz w latach 1993–1995; wicepremier i minister gospodarki (2007–2012); prezes Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych
1960:
Alicja Puszka, polska historyk (zm. 2019)
Maciej Szelachowski, polski reżyser filmów dokumentalnych
1962 – Piotr Strembicki, polski muzyk, kompozytor
1963 – Mariusz Rutkowski, polski kajakarz
1966:
Piotr Jedliński, polski polityk, samorządowiec, prezydent Koszalina
Mariusz Szczygieł, polski dziennikarz, pisarz, reporter, autor książek „Gottland”, „Laska nebeska”, „Zrób sobie raj”
1967:
Robert Kupiecki, polski politolog, dyplomata
Piotr Sękowski, polski lekkoatleta, długodystansowiec (zm. 2004)
1969 – Piotr Wypych, polski fotograf
1970 – Adam Mikołajewski, polski perkusista, członek zespołu Farben Lehre
1971 – Dariusz Rogowski, polski ekonomista, podsekretarz stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki
1972 – Jacek Borusiński, polski aktor, reżyser filmowy, aktor kabaretu Mumio
1973:
Daria Galant, polska pisarka
Michał Korolko, polski prawnik, samorządowiec, wicemarszałek województwa kujawsko-pomorskiego
1974 – Małgorzata Kupisz, polska siatkarka
1975:
Michał Chorosiński, polski aktor
Bartek Papierz, polski gitarzysta, muzyk sesyjny, producent muzyczny
Sebastian Piekarek, polski gitarzysta, wokalista, kompozytor, członek zespołu IRA
1976 – Pascal Brodnicki, francusko-polski kucharz, prezenter telewizyjny
1978:
Marcin Pągowski, polski pisarz fantasy
Agnieszka Stulgińska, polska kompozytorka
1979 – Agata Malesińska, polska pisarka, scenarzystka
1985 – Weronika Deresz, polska wioślarka
1986 – Izabela Janachowska, polska tancerka
1987 – Wiktor Jędrzejewski, polski piłkarz ręczny
1989 – Grzegorz Sandomierski, polski piłkarz, bramkarz
1991 – Przemysław Pawlicki, polski żużlowiec
1992 – Łukasz Rzepecki, polski samorządowiec, polityk, poseł na Sejm RP
1996 – Renata Śliwińska, polska lekkoatletka, miotaczka
Zmarli 5 września:
1439 – Jan I, książę opolski (ur. 1410-13)
1631 – Andrzej Rudomina, polski jezuita, misjonarz (ur. 1596)
1665 – Krzysztof Franciszek Sapieha, polski pułkownik (ur. 1623)
1727 – Krystyna Eberhardyna Hohenzollernówna, elektorowa Saksonii, niekoronowana królowa Polski (ur. 1671)
1797 – Krzysztof Hilary Szembek, polski duchowny katolicki, biskup płocki (ur. 1722)
1831 – Juliusz Kolberg, polski kartograf, geodeta pochodzenia niemieckiego (ur. 1776)
1837:
Józef Boruwłaski, polski karzeł, pamiętnikarz (ur. 1739)
Tomasz Święcki, polski prawnik, historyk (ur. 1774)
1848 – Rafał Ber Perl, polski działacz społeczny pochodzenia żydowskiego (ur. ?)
1858 – Amelia Załuska, polska kompozytorka, malarka, poetka (ur. 1805)
1895 – Wincenty Jabłoński, polski botanik, entomolog (ur. 1824)
1896 – Ludwik Spiess, polski farmaceuta (ur. 1820)
1908 – Władysław Pilat, polski ekonomista, socjolog (ur. 1857)
1915 – Stanisław Witkiewicz, polski pisarz, malarz, filozof, teoretyk sztuki, twórca stylu zakopiańskiego w architekturze (ur. 1851)
1917 – Marian Smoluchowski, polski fizyk, wspinacz, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z najwybitniejszych uczonych polskich. (ur. 1872)
1918:
Józef Lutosławski, polski ziemianin, polityk (ur. 1881)
Marian Lutosławski, polski przedsiębiorca, wynalazca, mechanik, polityk (ur. 1871)
1921:
August Jaderny, polski fotograf (ur. 1869)
Józef Mann, polski śpiewak operowy (tenor), prawnik, sędzia (ur. 1883)
1936 – Augustin Bistrzycki, szwajcarski chemik pochodzenia polskiego (ur. 1862)
1939 – Polegli w kampanii wrześniowej:
Jan Baliński, polski kapitan pilot (ur. 1909)
Stefan Karaszewski, polski plutonowy (ur. 1915)
Bohdan Makowski, polski podporucznik obserwator (ur. 1914)
Stefan Stanisław Okrzeja, polski porucznik pilot (ur. 1907)
Ryszard Szulierz, polski kapral lotnictwa (ur. 1915)
1942 – Jan Matuszek, polski instruktor harcerski, działacz konspiracji antyhitlerowskiej (ur. 1917)
1944 – Polegli w powstaniu warszawskim:
Stefan Bielecki, polski żołnierz AK (ur. 1908)
Zofia Dąbrowska, polska łączniczka, żołnierz AK (ur. 1924)
Anna Laskowiczówna, polska łączniczka, żołnierz AK (ur. 1926)
Henryk Lederman, polski podchorąży, żołnierz AK (ur. ?)
1944:
Witold Jerzykiewicz, polski plastyk, architekt wnętrz (ur. 1901)
Feliks Michał Wygrzywalski, polski malarz (ur. 1875)
1949 – Ludwik Więcław, polski porucznik, uczestnik podziemia antykomunistycznego (ur. 1908)
1959 – Kazimierz Zarankiewicz, polski matematyk (ur. 1902)
1963 – Jerzy Pichelski, polski aktor (ur. 1903)
1965 – Bohdan Pniewski, polski architekt, profesor Politechniki Warszawskiej i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie; projektował m.in. hotel Patria w Krynicy, gmachy Sądów Grodzkich w Warszawie, Ministerstwa Komunikacji i Narodowego Banku Polskiego; autor rozbudowy zespołu budynków Sejmu oraz gmachu Teatru Wielkiego (ur. 1897)
1972 – Tadeusz Ważewski, polski matematyk (ur. 1896)
1977 – Walerian Włodarczyk, polski dziennikarz, filolog, esperantysta (ur. 1931)
1982 – Janusz Obidowicz, polski aktor, reżyser (ur. 1912)
1985 – Bohdan Wroński, polski komandor (ur. 1908)
1992 – Bohdan Korzeniewski, polski reżyser, historyk i krytyk teatralny (ur. 1905)
1997 – Czesław Bąbiński, polski chemik, polityk, minister budownictwa przemysłowego (ur. 1915)
1999 – Zdzisław Szymański, polski fizyk teoretyczny (ur. 1926)
2000:
Tomasz Hofmokl, polski fizyk (ur. 1936)
Stanisław Rychlicki, polski aktor (ur. 1926)
2003 – Krzysztof Olewnik, polski przedsiębiorca (ur. 1976)
2007 – Hubert Pala, polski piłkarz (ur. 1933)
2009 – Jan Ziółek, polski historyk (ur. 1931)
2015 – Zbigniew Ferszt, polski siatkarz (ur. 1960)
2016:
Zofia Helwing, polska działaczka środowisk sybirackich (ur. 1925)
Marcin Jarnuszkiewicz, polski scenograf, reżyser (ur. 1947)
2018 – Jerzy Drygalski, polski ekonomista, działacz opozycji antykomunistycznej, wiceminister przekształceń własnościowych (ur. 1948)
2019 – Andrzej Polkowski, polski tłumacz, pisarz, archeolog (ur. 1939)
