<<< POWRÓT

Poranna kawa z historią.

Wydarzyło się w Polsce 9 kwietnia:

1193 – Papież Celestyn III wydał bullę zatwierdzającą posiadłość opactwa Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu.
1241 – I najazd mongolski na Polskę: klęska wojsk polskich wspieranych przez rycerzy cudzoziemskich w bitwie pod Legnicą. W jej trakcie poległ dowodzący wojskami polskimi książę śląski, krakowski i wielkopolski Henryk II Pobożny oraz dwaj dowódcy hufców: cudzoziemskiego Bolesław Dypoldowic i małopolskiego Sulisław.
1332 – Krzyżacy wtargnęli do Polski, zagarniając Kujawy i ziemię dobrzyńską.
1782 – Pożar strawił niemal całą zabudowę Sławkowa.
1793 – Poseł rosyjski Jakob Sievers i pruski Ludwig Heinrich Buchholtz przedłożyli w Grodnie Generalności konfederacji targowickiej manifest dworów sprzymierzonych, żądając zwołania Sejmu w celu przeprowadzenia II rozbioru.
1807 – Napoleon Bonaparte wydał dekret o utworzeniu pułku polskich Szwoleżerów Gwardii.
1829 – Wielka fala powodziowa na Wiśle zatopiła Gdańsk i Żuławy.
1831 – Powstanie Listopadowe: oddziały polskie dowodzone przez generałów Ludwika Kickiego i Józefa Dwernickiego pokonały Rosjan w bitwach pod Domanicami i Boremlem.
1918 – Odbyły się wybory do Rady Stanu Królestwa Polskiego.
1922 – Uruchomiono podmiejską parową linię tramwajową Łódź-Ozorków.
1934 – Poddębice odzyskały prawa miejskie.
1936 – Utworzono Fundusz Obrony Narodowej (FON).
1937 – W Łodzi przeprowadzono jednogodzinny strajk generalny przeciwko rozwiązaniu przez rząd zdominowanej przez lewicę Rady Miejskiej.
1938 – W Teatrze Wielkim w Poznaniu odbyła się polska premiera baletu "Harnasie" z muzyką Karola Szymanowskiego.
1939 – Premiera filmu „Doktór Murek ” w reżyserii Juliusza Gardana.
1941 – Niemcy utworzyli getto żydowskie w Częstochowie.
1944 – Ukraińscy nacjonaliści dokonali zbrodni na 43 polskich mieszkańcach wsi Tomaszowce w powiecie kałuskim (województwo stanisławowskie).
1945 – Założono Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
1951 – W Szczecinie wybuchły rozruchy z powodu zabicia Polaka przez pijanego żołnierza sowieckiego. Spontaniczne protesty pacyfikowali żołnierze KBW, milicja i UB. Były ofiary śmiertelne i ranni.
1965 – Zakończyła się wizyta sekretarza generalnego KC KPZR Leonida Breżniewa.
1969 – Zlikwidowano komunikację tramwajową w Legnicy.
1972 – W Londynie odbyło się zaprzysiężenie Stanisława Ostrowskiego na Prezydenta RP na Uchodźstwie.
1984 – Premiera horroru "Widziadło" w reżyserii Marka Nowickiego.
1986 – Abp Francesco Colasuonno został nuncjuszem apostolskim w Polsce.
1991:
Początek oficjalnego wycofywania wojsk radzieckich; tego dnia z garnizonu Borne Sulinowo wyjechał eszelon transportujący w kilkudziesięciu wagonach jednostkę rakietową; ostatnia jednostka bojowa opuściła Polskę 28 października 1992 r.
Z okazji 750. rocznicy bitwy pod Legnicą po raz pierwszy w historii Poczta Polska wydała serię znaczków pocztowych wspólnie z pocztą innego kraju (Deutsche Post).
1993 – Zakończono produkcję polskiego silnika S-21, który był montowany w samochodach: Warszawa, Żuk, Tarpan i Nysa.
2010 – Sejm RP przyjął ustawę o Służbie Więziennej.

Urodzili się 9 kwietnia:

1047 – Judyta Maria Szwabska, królowa węgierska, księżna polska (zm. po 1092)
1627 – Jan Sobiepan Zamoyski, polski polityk, ordynat zamojski, wojewoda sandomierski, wojewoda kijowski, podczaszy wielki koronny, krajczy wielki koronny, starosta generalny ziem podolskich, starosta kałuski i rostocki (zm. 1665)
1757 – Wojciech Bogusławski, polski aktor, reżyser, śpiewak operowy, prozaik, dramaturg, tłumacz, twórca i dyrektor Teatru Narodowego autor m.in. libretta opery „Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale” (zm. 1829)
1799 – Konstanty Zamoyski, polski hrabia, ordynat zamojski (zm. 1866)
1811 – Jan Gloger, polski inżynier (zm. 1884)
1822 – Konstanty Marian Czartoryski, polski książę, polityk, dyplomata (zm. 1891)
1825 – Maksymilian von Rodakowski, austro-węgierski generał pochodzenia polskiego (zm. 1900)
1857 – Leon Błaszkowski, polski prawnik (zm. 1935)
1871:
    Leon Karwacki, polski mikrobiolog, patolog (zm. 1942)
    Wincenty Rogala, polski działacz kaszubski (zm. 1958)
1872 – Tadeusz Pini, polski krytyk literacki, historyk literatury (zm. 1937)
1878 – Ignacy Drexler, polski urbanista (zm. 1930)
1882 – Henryk Mianowski, polski działacz gospodarczy, polityk (zm. 1955)
1886 – Józef Lesiecki, polski taternik, ratownik górski, rzeźbiarz (zm. 1914)
1887 – Konrad Tom, właściwie Konrad Runowiecki, aktor, piosenkarz, autor tekstów kabaretowych i piosenek, scenarzysta filmów „Antek policmajster”, „Czy Lucyna to dziewczyna?”, „Manewry miłosne”, „Ada to nie wypada” (zm. 1957)
1888 – Juliusz Ulrych, polski polityk, minister komunikacji (zm. 1959)
1889 – Marian Mokwa, polski malarz marynista, podróżnik, działacz społeczny (zm. 1987)
1895 – Józef Sidor, polski kapitan pilot (zm. 1940)
1901:
    Władysław Kosiński, polski lekarz, żołnierz AK (zm. 1977)
    Stanisław Wigura, polski pilot, inżynier mechanik, konstruktor lotniczy, pilot sportowy; w 1929 r. wraz z Franciszkiem Żwirką odbył lot dookoła Europy samolotem RWD-2; zginął (wraz ze Żwirką) w 1932 r. w katastrofie lotniczej samolotu RWD-6 nad Cierlickiem Górnym koło Cieszyna(zm. 1932)
1906 – Natalia Tułasiewicz, polska polonistka, męczennica, błogosławiona (zm. 1945)
1908 – Jerzy Grzymek, polski chemik, polityk, minister przemysłu materiałów budowlanych (zm. 1990)
1909 – Stanisław Dyksiński, polski pisarz, działacz ludowy (zm. 1973)
1910:
    Waleria Fegler-Bielińska, polska nauczycielka, polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1984)
    Leopold Haar, polski grafik, dekorator, muzyk, autor tekstów piosenek pochodzenia żydowskiego (zm. 1954)
1911 – Zdzisław Kępiński, polski historyk sztuki, malarz, pedagog (zm. 1978)
1913 – Stanisław Walczak, polski prawnik, polityk, minister sprawiedliwości (zm. 2002)
1915 – Stanisław Srzednicki, polski instruktor harcerski, porucznik AK, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 1944)
1916 – Jan Kancewicz, polski historyk (zm. 2020)
1919 – Stanisław Atlasiński, polski piłkarz (zm. 2017)
1920 – Bronisław Fułat, polski prawnik, sędzia i adwokat, działacz ludowy (zm. 1992)
1921 – Anatol Potemkowski, polski pisarz, satyryk, współpracownik kabaretów „Szpak”, „Dudek” i „Radiokroniki Decybel”, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Mauthausen (zm. 2008)
1922 – Maria Białobrzeska, polska aktorka (zm. 2014)
1923 – Bolesław Bork, polski pisarz, poeta, dokumentalista, historyk (zm. 2017)
1924 – Jerzy Michalski, polski historyk (zm. 2007)
1925 – Grácia Kerényi, węgierska poetka, badaczka polskiej literatury, tłumaczka (zm. 1985)
1927 – Jacek Karpiński, polski inżynier elektronik, informatyk, twórca pierwszego polskiego mikrokomputera K-202, w czasie II wojny światowej żołnierz harcerskiego batalionu „Zośka”, powstaniec warszawski (zm. 2010)
1930:
    Stefan Borzęcki, polski rzeźbiarz (zm. 2015)
    Krystyna Marszałek-Młyńczyk, polska działaczka państwowa, romanistka, dziennikarka (zm. 2007)
1935:
    Rajmund Jarosz, polski aktor
    Marek Nowicki, polski operator i reżyser filmowy m.in. filmów „Widziadło”, „Miłość z listy przebojów”
1936 – Jerzy Maksymiuk, polski dyrygent, pianista, kompozytor
1937 – Marek Walczewski, polski aktor, znany m.in. z ról w filmach „Wesele”, „Ziemia obiecana”, „Śmierć prezydenta”, „Golem”, a także serialu „Polskie drogi” (zm. 2009)
1938 – Stefan Włudyka, polski generał brygady (zm. 2014)
1940 – Maria Łukaszewska, polska teoretyk muzyki, pedagog
1941 – Mirosław Skalski, polski polityk, poseł na Sejm RP
1944 – Stanisław Żelichowski, polski leśnik, polityk, poseł na Sejm RP
1947 – Roman Wieruszewski, polski prawnik, politolog
1948 – Ewa Juszko-Pałubska, polska adwokat, działaczka opozycji antykomunistycznej (zm. 2018)
1950:
    Adam Glapiński, polski ekonomista, polityk, poseł na Sejm i senator RP, minister gospodarki przestrzennej i budownictwa, minister współpracy gospodarczej z zagranicą, prezes NBP
    Zbigniew Kicka, polski bokser
    Jarosław Sokołowski, polski przedsiębiorca, samorządowiec, wicemarszałek województwa lubuskiego
1951 – Andrzej Krzanowski, polski kompozytor, akordeonista, pedagog (zm. 1990)
1952:
    Marek Dukaczewski, polski generał brygady
    Jerzy Szmajdziński, polski polityk, minister obrony narodowej, wicemarszałek Sejmu RP (zm. 2010)
1953 – Wojciech Reszczyński, polski dziennikarz
1955 – Marian Rojek, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy przemyski, biskup zamojsko-lubaczowski
1956:
    Jerzy Chruściński, polski kompozytor
    Bogusław Warchulski, polski przedsiębiorca, samorządowiec, członek zarządu województwa lubelskiego
1957 – Sławomir Sosnowski, polski polityk, samorządowiec, marszałek województwa lubelskiego
1959 – Andrzej Nowak, polski gitarzysta, członek zespołu TSA
1961:
    Andrzej Chronowski, polski polityk, minister skarbu państwa, senator RP
    Mariusz Czajka, polski aktor teatralny i filmowy; wystąpił w filmach „Chłopaki nie płaczą”, „Ekstradycja” oraz w przedstawieniu „Złe zachowanie” w reżyserii Andrzeja Strzeleckiego
    Dariusz Wójcik, polski polityk, wicemarszałek Sejmu
1964 – Paweł Wróblewski, polski lekarz, samorządowiec, marszałek województwa dolnośląskiego
1967:
    Dorota Radomska, polska śpiewaczka operowa
    Renata Zienkiewicz, polsko-niemiecka piłkarka ręczna
1970 – Iwona Pabich, polska piłkarka ręczna, bramarka
1971 – Rafał Szukała, polski pływak, srebrny medalista Igrzysk Olimpijskich w Barcelonie, pięciokrotny medalista mistrzostw Europy (w tym dwa złote medale), mistrz świata na dystansie 100 metrów stylem motylkowym
1972 – Katarzyna Pakosińska, polska artystka kabaretowa
1973 – Paweł Najdek, polski sztangista
1976 – Monika Sapilak, polska aktorka dziecięca
1977 – Marcin Dzierżanowski, polski dziennikarz, publicysta
1978 – Wiktor Grudziński, polski koszykarz
1980 – Maja Sikorowska, polska piosenkarka
1981:
    Łukasz Jaworski, polski reżyser
    Ireneusz Jeleń, polski piłkarz
1982 – Krzysztof Janik, polski kierowca rajdowy
1984 – Wojciech Skaba, polski piłkarz, bramkarz
1985 – Marcin Kowalczyk, polski piłkarz
1987 – Sandra Samos, polska aktorka
1995 – Monika Kobylińska, polska piłkarka ręczna

Zmarli 9 kwietnia:

1241:
    Henryk II Pobożny, książę wrocławski, krakowski i wielkopolski (ur. 1196-1204)
    Sulisław, małopolski możnowładca (ur. ?)
1331 – (lub 1333) Kunegunda Łokietkówna, królewna polska, księżna świdnicka (ur. ok. 1295)
1648 – Stanisław Czaplic, polski prawnik, wykładowca akademicki (ur. 1590)
1728 – Jan Tomasz Józefowicz, polski duchowny katolicki, historyk (ur. 1662)
1802 – Franciszek Stanisław Hutten-Czapski, polski polityk (ur. 1725)
1830 – Antoni Jan Czetwertyński-Światopełk, polski szlachcic, generał adiutant, polityk (ur. 1744)
1847:
    Jan Paweł Lelewel, polski inżynier wojskowy i cywilny, budowniczy, urbanista, malarz (ur. 1796)
    Filip Neriusz Walter, polski chemik (ur. 1810)
1861 – Michał Landy, polski uczeń pochodzenia żydowskiego (ur. 1844)
1863 – Bolesław Dehnel, polski działacz niepodległościowy, uczestnik powstania styczniowego (ur. 1830)
1865 – Adolf Kudasiewicz, polski językoznawca, pedagog (ur. 1820)
1868 – Franciszek Gajewski, polski pułkownik, uczestnik powstania listopadowego (ur. 1792)
1878 – Józef Antoni Boretti, polski architekt, konserwator zabytków (ur. 1825)
1886 – Michał Heydenreich, polski podpułkownik armii rosyjskiej, generał w powstaniu styczniowym pochodzenia niemiecko-francuskiego (ur. 1831)
1902 – Salomon Barciński, polski przemysłowiec pochodzenia żydowskiego (ur. 1850)
1928 – Maciej Moraczewski, polski architekt (ur. 1840)
1937 – Franciszek Fiszer, polski erudyta, filozof, facecjonista, autor setek bon motów i anegdot, jedna z najbarwniejszych postaci międzywojennej Warszawy (ur. 1860)
1940:
    Henryk Minkiewicz, polski generał dywizji, działacz socjalistyczny, dowódca KOP (ur. 1880)
    Paweł Szyfter, polski żołnierz, powstaniec wielkopolski (ur. 1893)
    Mieczysław Smorawiński, polski generał brygady (ur. 1893)
1944:
    Celestyna Faron, polska zakonnica, męczennica, błogosławiona (ur. 1913)
    Bolesław Wallek-Walewski, polski kompozytor, dyrygent (ur. 1885)
1945 – Marian Wieleżyński, polski inżynier chemik (ur. 1879)
1953:
    Stefan Półrul, polski żołnierz, uczestnik podziemia antykomunistycznego (ur. 1926)
    Stanisław Wojciechowski, polski polityk, współzałożyciel PPS, działacz spółdzielczy; w latach 1919–1920 minister spraw wewnętrznych, członek PSL „Piast”; w 1922 r. wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na prezydenta RP; w 1926 r. w czasie zamachu majowego zrzekł się sprawowanej funkcji, chcąc zapobiec wojnie domowej (ur. 1869)
1954 – Wacław Borowski, polski malarz, grafik, litograf, scenograf (ur. 1885)
1961 – Jan Siwiec, polski polityk, poseł na Sejm RP (ur.1891)
1966 – Jan Treter, polski ekonomista, nauczyciel akademicki (ur. 1889)
1968 – Zofia Kossak-Szczucka, polska pisarka, publicystka, w czasie II wojny światowej współorganizatorka Frontu Odrodzenia Polski i Rady Pomocy Żydom „Żegota”, autorka m.in. książek „Krzyżowcy”, „Pożoga”, „Dziedzictwo” (ur. 1889)
1973 – Bonawentura Lenart, polski grafik, liternik (ur. 1881)
1974 – Mieczysław Szczudłowski, polski pilot, oficer Wojska Polskiego (ur. 1896)
1980 – Mieczysław Chmura, polski hokeista, trener (ur. 1934)
1985 – Augustyn Halotta, polski górnik, pisarz, aktor (ur. 1916)
1986 – Andrzej Nowicki, polski poeta, satyryk, tłumacz (ur. 1909)
1992 – Alfred Szklarski, polski pisarz, autor m.in. cyklu powieści przygodowych dla młodzieży o Tomku Wilmowskim oraz trylogii „Złoto Gór Czarnych” (ur. 1912)
1995 – Kazimierz Kucharski, polski lekkoatleta, średniodystansowiec, trener (ur. 1909)
1997 – Antoni Dzieduszycki, polski dziennikarz, historyk sztuki (ur. 1937)
2004 – Daria Trafankowska, polska aktorka filmowa i teatralna, znana m.in. z ról w filmach „Zdjęcia próbne”, „Bołdyn”, seriali „Polskie drogi” i „Na dobre i na złe” (ur. 1954)
2005 – Jerzy Grzegorzewski, polski reżyser i scenograf teatralny, dyrektor artystyczny Teatru Narodowego w Warszawie w latach 1997–2003 (ur. 1939)
2007 – Piotr Kuncewicz, polski prozaik, poeta, krytyk literacki i teatralny, historyk literatury, publicysta, prezes ZLP, autor m.in. książek „Samotni wobec historii”, „Agonia i nadzieja”, „Goj patrzy na Żyda. Dzieje braterstwa i nienawiści od Abrahama po współczesność” (ur. 1936)
2008 – Andrzej Ostoja-Owsiany, polski polityk, poseł na Sejm i senator RP (ur. 1931)
2009 – Kazimierz Orzechowski, polski polityk, prawnik, historyk prawa i państwa (ur. 1923)
2010 – Monika Warneńska, polska pisarka, reportażystka (ur. 1922)
2013 – Romuald Żyliński, polski kompozytor (ur. 1923)
2015:
    Stanisław Alexandrowicz, polski historyk, pilot szybowcowy (ur. 1931)
    Józef Raniowski, polski muzealnik, działacz ludowy (ur. 1940)
2018:
    Stefan Mustafa Abramowicz, polski ułan 1 Szwadronu Tatarskiego 13 Pułku Ułanów Wileńskich w Nowej Wilejce, więzień sowieckich łagrów, żołnierz II Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa, uczestnik kampanii włoskiej; uważany za ostatniego ułana Rzeczypospolitej (ur. 1915)
    Edward Zajiček, polski kierownik produkcji filmowej, pedagog (ur. 1922)